Του Αρχιμ. Βασιλείου Μπακογιάννη, Ph.D. στην ROMFEA.GR
Στις μέρες μας, και με αφορμή την Πανορθόδοξο Σύνοδο, γίνεται πολύς λόγος, αν θα πρέπει οι αιρετικοί χριστιανοί να «προσδιορίζονται» ως Εκκλησία ή όχι.
Και πολλοί ορθόδοξοι λένε, εφόσον το «Σύμβολο της Πίστεως» κάνει λόγο για Μία Εκκλησία, και εφόσον η Εκκλησία είναι Μία (η Ορθόδοξος), οι αιρετικοί δεν μπορούν πια να αποτελούν «Εκκλησία», γιατί ακριβώς η Εκκλησία είναι Μία.
Δεν υπάρχει καμία επίσημη εκκλησιαστική διάταξη,που να απαγορεύει κάτι τέτοιο. Γι'αυτό και οι καθηγητές της Εκκλησιαστικής Ιστορίας (παλαιότεροι και νέοι), δεν διστάζουν στα συγγράμματά τους να χρησιμοποιήσουν τον όρο «Εκκλησία», όταν αναφέρονται σε ετερόδοξους χριστιανούς. Και κανένας μέχρι τώρα δεν διανοήθηκε να τους καταδικάσει.
Και αν έκαναν λάθος; Και βέβαια είναι η Εκκλησία είναι Μία. Όμως, και «εις Άγιος». Ο Θεός!
Παρόλο αυτό, αποκαλούμε «άγιο» και τον άνθρωπο που ευαρέστησε τον Κύριο.
Έτσι, όπως λέμε λ.χ. «άγιος ο Παϊσιος», λέμε και «Άγιος ο Θεός!
Θεωρείται βλασφημία κατά του Θεού; Αίρεση; Όχι βέβαια. Γιατί, ο άνθρωπος λέγεται «άγιος» με τη σχετική έννοια της αγιότητος, και όχι με την απόλυτη, που ανήκει μόνο στο Χριστό.
Και φυσικά αποκαλώντας «άγιο» τον άνθρωπο Παϊσιο, δεν «μειώνεται» ο μόνος Άγιος Ιησούς Χριστός· δεν «χάνει» κάτι από την Αγιότητά Του.
Με το ίδιο σκεπτικό, μπορούμε, μέσα στο χώρο του χριστιανισμού, να αποκαλεσουμε σαν Εκκλησία και τους ετεροδόξους χριστιανούς (που πιστεύουν στο βασικό δόγμα της Πίστεως που είναι η Πίστη στο Χριστό ως Θεο καί σωτήρα), χωρίς αυτό να αποτελεί αίρεση, και χωρίς με αυτό να «χάνει» η Μία Εκκλησία, όπως ακριβώς γίνεται και με τη χρήση του όρου «Άγιος».
Διαφορετικά, τη λέξη «Άγιος, θα πρέπει να τη χρησιμοποιούμε μόνο και μόνο, όταν αναφερόμαστε στον Ιησού Χριστό, γιατί είναι ο μόνος Άγιος!
Άλλο παράδειγμα: «Σεις να μην επιδιώκετε να σας λένε «διδάσκαλε», γιατί ένας ο δάσκαλός σας, ο Χριστός» (Μτ. 23:8).
Αν μείνουμε στο «γράμμα», τότε «κακώς» η Εκκλησίας μας αποκαλεί τους τρεις Ιεράρχες Διδασκάλους και μάλιστα Οικουμενικούς....!
«Και να μη λέτε κανένα επάνω στη γη «πατέρα σας, γιατί ένας είναι ο πατέρας σας ο επουράνιος!»(Μτ. 23: 9-10).
Και πάλι: Αν μείνουμε στο «γράμμα», τότε θα πρέπει να μιμηθούμε τους Ιεχωβάδες, που τον πατέρα τους δεν τον αποκαλούν «πατέρα» (το θεωρούν αίρεση...!), αλλά κύριο!
Ακόμα: Στο «Σύμβολο της Πίστεως» λέμε μεν «πιστεύω εις Μίαν Αγίαν και Καθολικήν Εκκλησίαν», αλλά λέμε και «πιστεύω εις Έναν Θεόν».
Ανάλογο με αυτό που ο ίδιος ο Θεός λέει στη Γραφή: «Εγώ ειμί Κύριος ο Θεός σου, ουκ έσονταί σοι θεοί έτεροι πλην εμού» (Έξοδ. 20:2-3).
Και όμως αυτός ο Ένας Θεός δεν διστάζει να αποκαλεί θεούς (με τη σχετική έννοια) και τους επιγείους δικαστές! «Εγώ είπα· θεοί εστέ και υιοί Υψίστου πάντες» (Ψλμ. 81:6).
Σημασία λοιπόν δεν έχουν οι λέξεις που χρησιμοποιούμε, αλλά η ερμηνεία τους.
Ο Πατριάρχης Αλεξανδρείας, μεταξύ των άλλων, «προσφωνείται» και ως Κριτής της Οικουμένης! Είναι μήπως Κριτής της Οικουμένης;
Αν δεχθούμε ότι τον όρο «Εκκλησία», τον δικαιούται αποκλειστικά η Ορθόδοξος Εκκλησία, τότε όσοι δεν ανήκουν σ' αυτή την Εκκλησία, πως θα πρέπει να αποκαλούνται; Πώς;
Οι Ρωμαιοκαθολικοί λ.χ. είναι βαπτισμένοι (έστω και λανθασμένα) στο όνομα του Πατρός και του Υιού και του Αγίου Πνεύματος· (σημειωθήτω πως με ραντισμό βαπτίζονταν τελευταία και οι ορθόδοξοι Σέρβοι και οι Ρώσσοι!)· πιστεύουν στο βασικό δόγμα της Πίστεώς μας που είναι η Πίστη στην Αγία Τριάδα· έχουν επί πλέον την ίδια, ορθόδοξη, Χριστολογία.
Η μόνη διαφορά που έχουμε στο Σύμβολο της Πίστεως είναι το filiogue, σε όλα τα άλλα «άρθρα» η Πίστη μας είναι κοινή. (Το «αλάθητο» είναι και δικό μας δόγμα...!).
Αυτοί λοιπόν οι χριστιανοί, πως θα πρέπει να αποκαλούνται;
Ο υπέρμαχος της Ορθοδοξίας Άγιος Μάρκος ο Ευγενικός, κατά τη Σύνοδο της Φεράρας (1438) όταν απευθύνθηκε στους Λατίνους, μίλησε με την αίσθηση ότι απευθύνεται σε αδελφή Εκκλησία.
Τους αποκάλεσε «Δεσποτικού σώματος μέλη». Τον δεν Πάπα τον αποκάλεσε «αγιώτατον πατέρα», παρακαλώντάς τον μάλιστα να δεχθεί και να αγκαλιάσει (!) τα εξ ανατολών τέκνα του, δηλαδή τους ορθοδόξους!
«Δεύρο, δη ουν, αγιώτατε πάτερ, υπόδεξαι τα σα τέκνα μακρόθεν εξ ανατολών ήκοντα· περίπτυξαι τους εκ μακρού διεστώτας του χρόνου προς τας σας καταφυγόντας αγκάλας». (Patrologia Orientalis τ. 17, σελ. 336-337).
Φυσικά, ο Άγιος είχε στο μυαλό του, πως απευθύνεται σε άρρωστη (στην Πίστη) αδερφή Εκκλησία και όχι σε υγιή. (Όταν ο αδερφός σου αρρωστήσει, δεν σημαίνει ότι παύει να είναι αδερφός σου, εκτός αν συ έχεις πρόβλημα).
Αν, υποθέσουμε, ότι τα έλεγε αυτά, για λόγους «φιλοφροσύνης», τότε έκανε ένα μεγάλο λάθος· «παραμέρισε» την ομολογία Πίστεως, χάρη της «φιλοφροσύνης».
Πράγμα αδιανόητο γι' αυτόν τον υπέρμαχο της Ορθοδοξίας. Άρα αυτά που είπε ήταν το «Πιστεύω» του.
Άλλωστε, μέχρι τώρα οι ορθόδοξοι αποκαλούσαν τους Λατίνους, Ρωμαιοκαθολική Εκκλησία (πάντα με τη σχετική έννοια) και όχι Ρωμαιοκαθολικό Σωματείο ή κάτι άλλο σχετικό.
Βέβαια, ο καθένας μας μπορεί να έχει επ'αυτού (και όχι μόνο) τις προσωπικές του απόψεις.
Όμως, αν οι απόψεις μας δεν συμφωνούν με την (ορθόδοξη) γραμμή των παλαιοτέρων, οι απόψεις μας παύουν να είναι ορθόδοξες.
Θεός να μας φυλάει από το δόγμα «ου με πείσεις, καν με ψήσεις...!».