Απόστολος Λακασας
Ενισχύονται οι κλυδωνισμοί γύρω από το οικοδόμημα της Αγίας και Μεγάλης
Ιεράς Συνόδου των Ορθοδόξων Εκκλησιών, που θα πραγματοποιηθεί στο
Ηράκλειο της Κρήτης από τις 16 έως τις 26 Ιουνίου, και ως πρώτη μετά το
Σχίσμα των Εκκλησιών του 1053 θα στείλει σε όλο τον κόσμο μήνυμα
ενότητας των Ορθοδόξων Εκκλησιών.
Τα εμπόδια που εγείρονται από Ορθόδοξα
Πατριαρχεία και Εκκλησίες είναι συνεχή, με το ουσιαστικό διακύβευμα να
έχει έντονη πολιτική χροιά. Χθες και η Εκκλησία της Σερβίας εξέφρασε τις
ενστάσεις της για την πραγματοποίηση της ιστορικής Πανορθοδόξου
Συνόδου. Εκκλησιαστικές πηγές περιγράφουν το κλίμα ως ψυχροπολεμικό, με
τα βλέμματα να στρέφονται στο δίπολο Κωνσταντινούπολη - Μόσχα. Και αυτό
διότι το Πατριαρχείο Μόσχας αμφισβητεί τα πρωτεία του Οικουμενικού
Πατριαρχείου της Κωνσταντινούπολης, το οποίο έχει την προεδρία της Αγίας
και Μεγάλης Ιεράς Συνόδου. Τυχόν αναβολή της Συνόδου θα αποτελεί
επιβεβαίωση της ανατροπής των εσωτερικών ισορροπιών. Εάν
πραγματοποιηθεί, η απουσία ορισμένων από τους 14 θα αποτελέσει πλήγμα
στον οικουμενικό χαρακτήρα της Συνόδου.
Ειδικότερα, μετά τα Πατριαρχεία Αντιοχείας και Βουλγαρίας, που δήλωσαν ότι δεν επιθυμούν να συμμετάσχουν στην Αγία και Μεγάλη Σύνοδο (το καθένα για διαφορετικούς λόγους), και τη Ρωσία, που δηλώνει πως θα πρέπει να αναβληθεί εάν δεν συμμετάσχουν και οι 14 Προκαθήμενοι των Ορθοδόξων Εκκλησιών, χθες εξέφρασε τις ενστάσεις της η Εκκλησία της Σερβίας. Σε επιστολή της προς τον Οικουμενικό Πατριάρχη κ. Βαρθολομαίο, πρότεινε την αναβολή της Συνόδου «μέχρι να επιλυθούν οι διαφορές ανάμεσα στις Ορθόδοξες Εκκλησίες». «Η Εκκλησία μας βλέπει εμπόδια να συμμετάσχει υπό τις παρούσες συνθήκες στην Αγία και Μεγάλη Σύνοδο. Πριν από τη διεξαγωγή αυτού του ιστορικού γεγονότος, είναι απαραίτητο να επιλυθούν οι διαφορές μεταξύ των τοπικών Εκκλησιών, να επιτευχθεί συναίνεση και να γίνει αναθεώρηση των εγγράφων», ανέφερε ο εκπρόσωπος Τύπου της Σερβικής Εκκλησίας.
Ο κύκλος των φυγόκεντρων τάσεων άνοιξε επισήμως από το Πατριαρχείο Αντιοχείας, που δήλωσε την πρόθεση να μη συμμετάσχει σε περίπτωση που δεν βρεθεί λύση στη διαφωνία του με το Πατριαρχείο Ιεροσολύμων για το ποιο από τα δύο έχει την πνευματική δικαιοδοσία επί του Κατάρ. Ακολούθησε η ανακοίνωση του Πατριαρχείου Βουλγαρίας ότι δεν θα συμμετάσχει στη Σύνοδο, επικαλούμενο οικονομικούς λόγους, αν και ορισμένοι ερμήνευσαν την κίνηση ως προσπάθεια να διεκδικήσει την επιστροφή των οστών του τσάρου Σαμουήλ από το Βυζαντινό Μουσείο Θεσσαλονίκης. Ωστόσο, το Πατριαρχείο Βουλγαρίας αντικρούει αυτή την ερμηνεία. Κατόπιν το Πατριαρχείο Μόσχας, επικαλούμενο το Πατριαρχείο Βουλγαρίας, έθεσε ζήτημα κωλύματος για τη διεξαγωγή της Συνόδου – ότι, δηλαδή, πρέπει να συμμετάσχουν όλες οι Εκκλησίες. Να σημειωθεί ότι ο Πατριάρχης Μόσχας Κύριλλος είχε θέσει ζήτημα πρωτοκόλλου για το πώς πρέπει να κάθονται στη Σύνοδο οι Προκαθήμενοι, επισημαίνοντας ότι, εάν δεν διευθετηθούν τα θέματα αυτά, «δυσχεραίνεται και κωλύεται η συμμετοχή του στη Σύνοδο».
Με δεδομένες τις σχέσεις των τριών Πατριαρχείων με το Πατριαρχείο Μόσχας, γενικευμένη είναι η εκτίμηση ότι οι αποφάσεις των τριών ευνοούν το Πατριαρχείο Μόσχας να εμφανιστεί ως συνδιαχειριστής του συντονιστικού ρόλου του Οικουμενικού Πατριαρχείου. Το ιδιότυπο εκκλησιαστικό θρίλερ δεν αποκλείεται να ενταθεί εάν και άλλες Εκκλησίες (π.χ. Τσεχίας, Γεωργίας) υιοθετήσουν τη θέση υπέρ της αναβολής της Συνόδου. Από την πλευρά του, το Οικουμενικό Πατριαρχείο έχει ανακοινώσει ότι η Πανορθόδοξη Σύνοδος θα πραγματοποιηθεί κανονικά στις προκαθορισμένες ημερομηνίες, ζητώντας από τους Προκαθήμενους των Ορθοδόξων Εκκλησιών να αρθούν στο ύψος των περιστάσεων. Οπως ανέφερε χθες στην «Κ» εκκλησιαστικός παράγοντας, «εάν η Πανορθόδοξη Σύνοδος δεν πραγματοποιηθεί κανονικά, το διεθνές μήνυμα που θα σταλεί θα είναι μιας Εκκλησίας διχασμένης στο έλεος πολιτικών συσχετισμών». Οι εξελίξεις τρέχουν γρήγορα ...