Θεόδωρου Καλμούκου
ΒΟΣΤΩΝΗ. Το Πατριαρχείο Μόσχας, μέσω του Μητροπολίτη Βολοκολάμσκ κ. Ιλαρίωνα, με αποκλειστική συνέντευξή του στον «Εθνικό Κήρυκα»
συζητά εκτενώς για την Αγία και Μεγάλη Σύνοδο της Ορθόδοξης Εκκλησίας η
οποία έχει προγραμματιστεί να ξεκινήσει στις 16 Ιουνίου 2016 στην
Κρήτη.
Ο Μητροπολίτης κ. Ιλαρίων εξέφρασε αμφιβολία για το αν θα συμμετάσχει το Πατριαρχείο Αντιοχείας στη Μεγάλη Σύνοδο λόγω της μη διευθέτησης του ζητήματος με το Πατριαρχείο Ιεροσολύμων για τη δημιουργία εκ μέρους του τελευταίου της Αρχιεπισκοπής Κατάρ προ τριετίας. Το Πατριαρχείο Αντιοχείας διεκδικεί την εκκλησιαστική και κανονική δικαιοδοσία επί του Κατάρ.
Στην ερώτηση για τις σχέσεις ανάμεσα στο Πατριαρχείο της Μόσχας και το Οικουμενικό Πατριαρχείο, είπε ότι «για το Πατριαρχείο της Μόσχας η Εκκλησία Κωνσταντινουπόλεως είναι η Μητέρα Εκκλησία». Αναφορικά με τα οικονομικά,
είπε ότι «δεν έχουμε λάβει ακόμα τον επίσημο προϋπολογισμό, των εξόδων
της Συνόδου» ενώ τόνισε πως «το έχουμε αναφέρει πολλές φορές το θέμα και
μας δημιουργεί κατάπληξη».
Τονίζεται ότι ο Μητροπολίτης κ. Ιλαρίων, ο οποίος γνωρίζει απταίστως την ελληνική γλώσσα, είναι κορυφαίος ιεράρχης της Εκκλησίας της Ρωσίας
σήμερα, επικεφαλής των Εξωτερικών Σχέσεων και Υποθέσεων του
Πατριαρχείου. Είναι ο πρώτος μετά τον Πατριάρχη Μόσχας και πασών Ρωσιών
κ. Κύριλλο. Εκτός από καλός θεολόγος είναι επίσης και ταλαντούχος
μουσικός συνθέτης κι έχει παρουσιάσει έργα του ανά τον κόσμο
συμπεριλαμβανημένης και της Ελλάδος.
Στην ερώτηση ποιες είναι οι σκέψεις σας για τη Μεγάλη Σύνοδο,
είπε ότι «στη διάρκεια των χιλίων και πλέον ετών έχουν συγκληθεί
Σύνοδοι σε πολλές περιπτώσεις τις οποίες σε μεγαλύτερο ή μικρότερο βαθμό
τις ονομάζουμε Πανορθόδοξες καθότι συμμετείχαν σ’ αυτές αντιπρόσωποι
από διάφορες τοπικές Εκκλησίες. Για παράδειγμα θα μπορούσαμε να
συμπεριλάβουμε ανάμεσα σ’ αυτές τη Σύνοδο της Κωνσταντινουπόλεως του
1593, η οποία καθιέρωσε την Πατριαρχική διοίκηση στη Ρωσική Εκκλησία,
καθώς και άλλες πολλές Συνόδους. Η επικείμενη Σύνοδος στην Κρήτη οφείλει
να είναι η πλέον διευρυμένη και αντιπροσωπευτική. Υπήρχε άμεση
συμμετοχή στην προετοιμασία της περισσότερο από μισό αιώνα. Οφείλει να
καταστεί ένα ιστορικό γεγονός».
Ο Μητροπολίτης κ. Ιλαρίων ήταν παρών ως αντιπρόσωπος του Πατριαρχείου Μόσχας σε πολλές προπαρασκευαστικές συναντήσεις. Είπε πως «συμμετείχα σε όλα τα προ-Συνοδικά γεγονότα από το 2008
που ανανεώθηκε η προ-Συνοδική διαδικασία έπειτα από μία μακρόχρονη
διακοπή και γνωρίζω πόσο δύσκολο ήταν πολλές φορές να καταλήξουμε σε μία
Πανορθόδοξη συμφωνία για σοβαρά θέματα κατά την προετοιμασία της
Συνόδου».
Τόνισε πως «το γεγονός ότι κατορθώσαμε να φτάσουμε σε ομοφωνία στα περισσότερα σπουδαία θέματα
είναι ένα μεγάλο επίτευγμα και γι’ αυτό τον λόγο αισθάνομαι χαρά και
ικανοποίηση. Παράλληλα, θα επιθυμούσα να επιστήσω την προσοχή στο
γεγονός πως η ενότητα και η ομοφωνία, οι οποίες Θεού θέλοντος θα κυριαρχήσουν στη Σύνοδο,
δεν είναι το τέλος, αλλά μάλλον η αρχή των κοινών μας έργων στην οδό
της βαθύτερης αδελφικής συνεργασίας μεταξύ των Τοπικών Εκκλησιών και της
ενδυνάμωσης της Πανορθόδοξης Ενότητας. Η επιτυχής έκβαση της Αγίας και
Μεγάλης Συνόδου είναι το κοινό μας κεφάλαιο, το οποίο οφείλουμε να
αυξήσουμε κι όχι να σπαταλήσουμε , κι εδώ έγκειται η μεγάλη μας ευθύνη».
«Ποια νομίζετε είναι η σημασία της Συνόδου για την Ορθόδοξη Εκκλησία στην ολότητά της
και ειδικότερα για τη Ρωσική Εκκλησία η οποία για πρώτη φορά συμμετέχει
σε μία τέτοια Σύνοδο;» τον ρωτήσαμε. Ο Μητροπολίτης κ. Ιλαρίων,
απάντησε, πως «η Αγία και Μεγάλη Σύνοδος είναι μία Σύνοδος ολόκληρης της
Ορθόδοξης Εκκλησίας και ως εκ τούτου δεν θα έλεγα πως η σημασία της
είναι διαφορετική για τη Ρωσική Εκκλησία από ό,τι είναι για τις άλλες
τοπικές Εκκλησίες. Κατ’ αρχήν το γεγονός ότι συγκαλείται είναι μία επιβεβαίωση της εκκλησιολογίας μας.
Μαρτυρεί σε μας και σε ολόκληρο τον κόσμο πως η Ορθόδοξη Εκκλησία είναι
Καθολική Εκκλησία, πως η αρχή της καταλλαγής η οποία ήταν πάντοτε το
εξέχον χαρακτηριστικό της δεν είναι μία κληρονομιά του παρελθόντος, αλλά
μία πραγματικότητα του καιρού μας».
Υπογράμμισε πως «η Πανορθόδοξη Σύνοδος είναι επίσης μία ορατή έκφραση της ενότητας της Εκκλησίας μας,
μαρτυρία πως, άσχετα με τις πολιτικές συνθήκες μέσα στις οποίες ζουν οι
Τοπικές Εκκλησίες, είμαστε ικανοί να επιτυγχάνομε ομοφωνία για θέματα
τα οποία είναι πολύ σπουδαία για μας, καθότι μαζί από κοινού συγκροτούμε
την μία Εκκλησία. Πιστεύω πως είναι εξαιρετικά σπουδαίο ότι η εξωτερική
εικόνα της Εκκλησίας υπηρετεί αυτούς τους σκοπούς ώστε να γίνεται μία
ακριβής απεικόνιση της Ορθόδοξης Εκκλησιολογίας κατά την οποία όλες οι
Ορθόδοξες Εκκλησίες, ανεξάρτητα πόσο αρχαίες είναι οι καταβολές τους ή ο
αριθμός των πιστών, είναι ισότιμα μέλη του σώματος της Παγκόσμιας
Εκκλησίας».
Στην ερώτηση τι αναμένετε να βγει από την Σύνοδο που
αφορά τον Ορθόδοξο πιστό του 21ου αιώνα, ο Μητροπολίτης κ. Ιλαρίων
είπε: «Οπως είναι γνωστό, η Αγία και Μεγάλη Σύνοδος, σύμφωνα με το
πρόγραμμά της, δεν θα ασχοληθεί με άλλα θέματα εκτός από αυτά τα οποία
έχουν οριστεί στη θεματολογία της και έχουν ήδη δημοσιευθεί σε έξι
κείμενα. Η μοναδική εξαίρεση είναι η Εγκύκλιος της Συνόδου, το κείμενο
της οποίας δεν έχει ολοκληρωθεί ακόμα. Εάν δούμε τα κείμενα της
θεματολογίας, το πιο σπουδαίο κατά τη γνώμη μου είναι το θέμα ‘η
Αποστολή της Ορθόδοξης Εκκλησίας στον Σύγχρονο Κόσμο’».
Εξήγησε πως «παρέχει την άποψη της Εκκλησίας για πολλές προκλήσεις του σύγχρονου κόσμου,
τα προβλήματα της οικονομικής κρίσης, τι νομίζει η Εκκλησία για το
πρόβλημα των διακρίσεων και τις στρατιωτικές συγκρούσεις. Πολλά από αυτά
τα προβλήματα στην τωρινή τους μορφή έχουν εγερθεί στις μέρες μας και
αφορούν με τον ένα ή τον άλλον τρόπο τους Ορθόδοξους Χριστιανούς στην
Ανατολή και στη Δύση. Συνάμα αυτό είναι ένα από τα θέματα τα οποία έχει
προκαλέσει κριτική εντός ενός αριθμού Τοπικών Εκκλησιών».
Στην ερώτηση «τι θα λέγατε σ’ εκείνους τους ιεράρχες,
μοναχούς και ιερείς στην Ελλάδα και αλλού, οι οποίοι αντιτίθενται στη
σύγκληση της Συνόδου; Εχετε παρόμοιες περιπτώσεις στη δική σας
Εκκλησία στη Ρωσία;», είπε, πως «γνωρίζω πως εντός της Ορθόδοξης
Εκκλησίας της Ελλάδος, καθώς και σε άλλες Τοπικές Εκκλησίες, υπάρχει μία
επικριτική νοοτροπία εκ μέρους μερικών από την ιεραρχία, τον κλήρο και
τον λαό για την Σύνοδο, αναφορικά για τον τρόπο που έχει προετοιμαστεί
και για μερικά από τα κείμενα της. Δεν θα ήθελα να αξιολογήσω αυτή την
κριτική εδώ. Θα ήταν λάθος μου να παρέμβω στην εσωτερική ζωή άλλης
Τοπικής Εκκλησίας. Το μόνο που μπορώ να σας πω είναι ότι ανάμεσα σε
επισκόπους, κληρικούς και λαϊκούς στη Ρωσική Εκκλησία υπάρχει επίσης μία
επικριτική νοοτροπία για την Αγία και Μεγάλη Σύνοδο».
Και συμπλήρωσε: «πιστεύω πως η κριτική για τα συνοδικά κείμενα εάν είναι εποικοδομητική και θεμελιωμένη είναι απόλυτα φυσιολογική.
Γι’ αυτό δημοσιεύθηκαν τα κείμενα ώστε κάθε ενδιαφερόμενο μέλος της
Εκκλησίας να έχει γνώμη γι’ αυτά. Επί πλέον, πιστεύω πως τα πιο σπουδαία
επικριτικά σχόλια οφείλουν να ληφθούν υπ’ όψη και να γίνουν οι σχετικές
τροποποιήσεις στα κείμενα όταν συζητηθούν στη Σύνοδο. Αυτό είναι
ζωτικής σημασίας εάν θέλουμε τα κείμενα να γίνουν αποδεκτά ώστε να μην
απορριφθούν αργότερα από τον λαό του Θεού. Είναι μόνο μέσω αυτής της
αποδοχής που μπορούμε να κρίνουμε εάν αυτό το μεγάλο γεγονός είναι
επιτυχές ή όχι, καθότι η εγκύκλιος των Ανατολικών Πατριαρχείων του 1848
λέγει πως ‘ο φύλακας της πίστεως είναι το ίδιο το Σώμα της Εκκλησίας, οι
άνθρωποι οι οποίοι επιθυμούν η θρησκευτική τους Λατρεία να είναι
ανάλλαχτη όπως ήταν των πατέρων τους’».
Οταν τον ρωτήσαμε, «θα μπορούσε η Σύνοδος να συζητήσει θέματα όπως
είναι: α) ο δεύτερος γάμος των ιερέων των οποίων αποθνήσκει η σύζυγος ή
κι ακόμα ότι διαζευγνύονται; β) Η ξαναανακάλυψη της αρχαίας παράδοσης
της Εκκλησίας των εγγάμων Επισκόπων; γ) Η αναβίωση του θεσμού των
Διακονισσών για τον οποίον ακόμα και ο Πάπας Φραγκίσκος μίλησε πρόσφατα,
δ) Ο κοινός εορτασμός της Ανάστασης του Χριστού;», ο Μητροπολίτης κ.
Ιλαρίων απάντησε: «Οπως σας είπα και πριν λίγο, σύμφωνα με το πρόγραμμα
και την ημερήσια διάταξη της θεματολογίας δεν θα συζητηθεί κανένα άλλο θέμα εκτός από αυτά που έχουν ομόφωνα εγκριθεί.
Στη Σύναξη των Προκαθημένων των Ορθοδόξων Εκκλησιών που έγινε τον
περασμένο Ιανουάριο στο Σαμπεζί, το θέμα του ημερολογίου βγήκε από την
θεματολογία, και το θέμα της αναβίωσης των Διακονισσών ούτε καν
συζητήθηκε μέσα στο πλαίσιο της προσυνοδικής διαδικασίας. Οπότε αυτά τα
δύο ζητήματα δεν θα συζητηθούν στη Σύνοδο.
»Οσον αφορά τα θέματα του δευτέρου γάμου των ιερέων και των εγγάμων
Επισκόπων όπως γνωρίζουμε το ήδη ετοιμασθέν και δημοσιευθέν κείμενο με
τίτλο ‘Το Μυστήριο του Γάμου και τα Κωλύματα Αυτού’,
δεν προβλέπει καμία μεταρρύθμιση σε αυτόν τον τομέα. Θα έλεγα ότι ίσως
μερικά μέλη της Συνόδου να προτείνουν παρόμοιες τροπολογίες όταν
συζητηθεί το κείμενο, αλλά είμαι βέβαιος πως αυτές οι προτάσεις οι
οποίες προϋποθέτουν τόσο σοβαρές αλλαγές στους κανόνες της Εκκλησίας δεν
θα γίνουν αποδεκτές από την πλειοψηφία των Τοπικών Εκκλησιών,
συμπεριλαμβανομένης και της Ρωσικής». Υπογράμμισε πως «νομίζω ότι όλοι μας οφείλουμε να θυμόμαστε πως ο σκοπός της Συνόδου
είναι να ενδυναμώσει την ενότητα της Εκκλησίας και όχι να την
υποβαθμίσει προτείνοντας μεταρρυθμίσεις οι οποίες αντιτίθενται στην ήδη
καθιερωμένη Παράδοση της Εκκλησίας».
Στην ερώτηση «έχει επιλυθεί το θέμα ανάμεσα στα Πατριαρχεία Αντιοχείας και Ιεροσολύμων για τη δικαιοδοσία της Αρχιεπισκοπής Κατάρ;»
είπε: «από όσο γνωρίζω είναι ότι δεν έχει βρεθεί ακόμα θετική λύση που
να είναι αποδεκτή από αμφότερες τις πλευρές. Γι’ αυτό το λόγο υπάρχει
πιθανότητα να μην συμμετάσχει στη Σύνοδο η Εκκλησία της Αντιοχείας.
Ελπίζω, ωστόσο, πως θα βρεθεί μία λύση για το θέμα του Κατάρ που είναι
αποδεκτή και από τους δύο, ώστε να επιτρέψει στη Σύνοδο να συνέλθει μέσα
σε πνεύμα ομοφωνίας και αγάπης».
Οταν τον ρωτήσαμε αν θα συμβάλλει οικονομικώς το Πατριαρχείο της
Μόσχας για τα έξοδα της Συνόδου, είπε: «ελήφθη απόφαση στη σύναξη των
Προκαθημένων στο Σαμπεζί πως τα έξοδα θα καλυφθούν από κοινού
από τις Τοπικές Εκκλησίες. Φυσικά το Πατριαρχείο της Μόσχας δεν έχει
παραμείνει εκτός. Ωστόσο, δεν έχομε λάβει ακόμα τον επίσημο
προϋπολογισμό, των εξόδων της. Αυτά τα θέματα τα οποία απαιτούν
Πανορθόδοξη συζήτηση, επί του παρόντος θα επιλυθούν χωρίς τη συμμετοχή
των Τοπικών Εκκλησιών και για τα οποία αρκετές φορές εκφράσαμε την
κατάπληξη μας».
Στην ερώτηση πώς είναι οι σχέσεις μεταξύ του Πατριαρχείου Μόσχας και
του Οικουμενικού Πατριαρχείου Κωνσταντινουπόλεως, ο Μητροπολίτης Ιλαρίων
είπε, πως «για το Πατριαρχείο της Μόσχας η Εκκλησία Κωνσταντινουπόλεως είναι η Μητέρα Εκκλησία.
Επί πολλούς αιώνες η Ρωσική Εκκλησία ήταν μέρος του Πατριαρχείου
Κωνσταντινουπόλεως. Αυτή η περίπτωση κάνει τις Εκκλησίες μας να είναι
ιδιαίτερα εγγύς η μία με την άλλη» και συμπλήρωσε πως «και σήμερα άσχετα
από τις διαφορές απόψεων για συγκεκριμένα θέματα, η αμοιβαία σχέση
μεταξύ των Πατριαρχείων Μόσχας και Κωνσταντινουπόλεως είναι στο
υψηλότερο επίπεδο. Αυτό μαρτυρείται από το γεγονός ότι τα τελευταία
χρόνια έχει δημιουργηθεί η παράδοση ανταλλαγής αντιπροσωπειών εκατέρωθεν
για τις ονομαστικές εορτές των δύο Προκαθημένων. Ελπίζω ότι η Μεγάλη
Σύνοδος θα εμπλουτίσει την ανάπτυξη της αδελφικής συνεργασίας κα την
ενδυνάμωση των αμοιβαίων σχέσεων ανάμεσα στις δύο Εκκλησίες».