38 έτη από την κοίμηση του Θεσσαλονίκης Παντελεήμονος του Α'
Του Αγγέλου Ν. Πάκλαρα - Θεολόγου,
Μέσα στον λειτουργικό χρόνο και λατρευτικό χώρο της Ορθοδόξου παραδόσεώς μας, αναμφισβήτητα πρωτεύοντα ρόλο κατέχουν οι κληρικοί, οι οποίοι με τους πιστούς, εν ενί σώματι, συγκροτούν τον θεσμό, της επι γης στρατευομένης Εκκλησίας.
Οι Ιερείς και οι Αρχιερείς είναι ζώντα δοχεία της ενεργού χάριτος του Παναγίου και Τελεταρχικού Πνεύματος.
Διά μέσω αυτών και των αγίων μυστηρίων που τελούν, επέρχεται η σωτηρία της αθανάτου ψυχής του κάθε ανθρώπου, "όστις θέλει σωθήναι". "Όπου ο Επίσκοπος εκεί και η Εκκλησία", αναφέρει ο Άγιος Ιγνάτιος, ο Θεοφόρος.
Μέσα στους αιώνες από της ιδρύσεως της Εκκλησίας του Ζωοδότου Χριστού, υπήρξαν Αρχιερείς που "έδωσαν άιμα και έλαβαν πνεύμα" και άλλοι που με την ένσαρκονζωήν τους, "Άγγελοι κατεπλάγησαν".
Ένας απο αυτούς τους Ιεράρχες, υπήρξε και ο Μακαριστός Μητροπολίτης Θεσσαλονίκης Παντελεήμων, ο Α', (κατά κόσμον Γεώργιος Παπαγεωργίου).
Γεννημένος στο Κρανίδιο Αργολίδος, 8 Αυγούστου του έτους 1902, σπούδασε στην Θεολογική Σχολή των Αθηνών.
Με την προτροπή του γέροντός του, ΜητροπολίτουΚαρυστίας και Σκύρου ΠαντελεήμονοςΦωστίνη, κείρεται μοναχός στην Σκήτη Αγίας Άννης, στο Άγιον Όρος, στις 27 Νοεμβρίου 1921.
Ο μητροπολίτης Ιερισσού, Αγίου Όρους και Αρδαμερίου Σωκράτης, τον εισάγει στα Άγια των Αγίων, χειροτονώντάς τον διάκονο στις 24 Ιουλίου 1922, στην Ι.Μονή Οσίου Γρηγορίου.
Διακονεί στον Ι.Ναό Αγίου Βασιλείου Πειραιώς, ενώ στις 7 Μαρτίου 1927, στον ίδιο Ναό, χειροτονείται πρεσβύτερος και αρχιμανδρίτης από τον Μητροπολίτη Καρυστίας Παντελεήμονα.
Το 1928, μεταβαίνει στην Αμερική και στο Επισκοπικό Πανεπιστήμιο της Φιλαδέλφειας για περαιτέρω εμπλουτισμό των σπουδών του.
Παράλληλα, με την ποιμαντική του δράση, μεγίστη και πολύπλευρη υπήρξε η προσφορά του, στην ομογένεια της Αμερικής.
Ερχόμενος ξανά στην Ελλάδα υπηρέτησε επι εξαετία Ιεροκήρυξ Αττικής και πρώτος διευθυντής της Αποστολικής Διακονίας της Εκκλησίας της Ελλάδος.
Στις 30 Σεπτεμβρίου 1936, εκλέγεται βοηθός Επίσκοπος της Ι. Αρχιεπισκοπής Αθηνών, υπό τον τίτλο, Ταλαντίου και χειροτονείται από τον Αρχιεπίσκοπο Αθηνών, Χρυσόστομο Παπαδόπουλο, τον Α'.
Η Εκκλησία της Ελλάδος προάγει αυτόν στις 27 Οκτωβρίου 1941, σε Μητροπολίτη Εδέσσης και Πέλλης και ενθρονίζεται στην έδρα του, στις 16 Νοεμβρίου, του ιδίου έτους.
Στα δύσκολα χρόνια της κατοχής, συνεκακοπάθησε μετά του ποιμνίου του, στηρίζοντας αυτό ηθικά, πνευματικά και υλικά, αλλά και έδωσε πολλούς εθνικούς αγώνες για την απελευθέρωση της χώρας του, θέτοντας σε κίνδυνο και την ίδια του την ζωή.
Έσωσε εκ βεβαίου θανάτου, αιχμάλωτους αδελφούς της Μητροπόλεως του. Ανήγειρε τριώροφο μητροπολιτικό μέγαρο και νέο μητροπολιτικό Ναό, στο κέντρο της πόλεως.
Ιδρυσε νέους Ναούς στην πόλη των Γιαννιτσών αλλά και σε χωριά της υπαίθρου, καθώς και δύο Ι.Μονές. Μετά την απελευθέρωση, το Οικουμενικό Πατριαρχείο, απέστειλε αυτόν, στην Ρόδο, ως Πατριαρχικό Έξαρχο Δωδεκανήσων.
Εκει παρέμεινε επι επτά μήνες, επισκεπτόμενος όλες τις μητροπόλεις, φροντίζοντας και λύνοντας πολλά προβλήματα των πιστών, έπειτα από την ιταλική κατοχή των νήσων αλλά και υπό την αγγλική επιτήρηση αυτών.
Στις 27 Μαρτίου 1951 και έπειτα από την εκδημία του Θεσσαλονίκης Γενναδίου, η Ιεραρχία της Εκκλησίας, μεταθέτει αυτόν στην ιστορική Μητρόπολη Θεσσαλονίκης.
Ενθρονίζεται στον Καθεδρικό Ναό της του Θεού Σοφίας, στις 16 Απριλίου. Το έργο του και εδώ μνημειώδες.
Χειροτονεί νέους κληρικούς, συγκαλεί συνέδρια, ιερατικές συνάξεις, ανεγείρει εκ βάθρων νέους Ναούς, ανοικοδομεί πολυώροφο μητροπολιτικό μέγαρο, ιδρύει στο κέντρο της πόλεως, την ανδρώα Ι. Μονή Αγίας Θεοδώρας, την γυναικεία, Ι. Μονή Κοιμήσεως Θεοτόκου Πανοράματος και μία δεύτερη στην περιοχή του Χορτιάτη.
Δημιουργός του Χαρίσειου Γηροκομείου, του ορφανοτροφείου θηλέων, του γηροκομείου των Ρώσων προσφύγων και των παιδικών κατασκηνώσεων.
Προνοία του το θεαγένειο νοσοκομείο μετατρέπεται σε μέγα αντικαρκινικό ινστιτούτο, ενώ η σχολή τυφλών, επανδρώνεται με νέα κτίρια και αποκτά δικό της Ναό. Ήταν πρόεδρος πολλών ευαγών ιδρυμάτων.
Εκπροσώπησε την Εκκλησία της Ελλάδος στην Γ' Πανορθόδοξη Διάσκεψη στην Ρόδο, αλλά και σε πολλά διεθνή συνέδρια στην Αμερική, Αγγλία, Γαλλία, Σουηδία, Νορβηγία και Ολλανδία.
Τιμήθηκε για το επάξιο έργο του από τον τότε βασιλέα με τον μεγαλόσταυρο του Αγίου Γεωργίου.
Υπήρξε δύο φορές υποψήφιος για τον Αρχιεπισκοπικό θρόνο των Αθηνών. Άριστος θεολόγος και δεινός συγγραφέας δεκάδων βιβλίων, τα κυριώτερα με τίτλο "Οικουμενικά και Ποιμαντικά".
Τον Νοέμβριο του 1959, η Θεολογική Σχολή Θεσσαλονίκης, τον ανακηρύττει επίτιμο διδάκτορα. Υποδειγματικός λειτουργός, ιεροπρεπής και τέλειος Ιεροκήρυκας του Θείου Λόγου.
Τον Οκτώβριο του έτους 1960, με μία εκπληκτική εισήγησή του, ενώπιον της Ι.Συνόδου, υπήρξε ένας από τους μεγαλύτερους υποστηρικτές για την αγιότητα του Αγίου Νεκταρίου, Επισκόπου Πενταπόλεως, του θαυματουργού.
Διατηρώντας άριστες σχέσεις με το Οικουμενικό Πατριαρχείο, υποδέχθηκε τον Οικουμενικό Πατριάρχη Αθηναγόρα, στην έδρα του, και τον Εθνάρχη και Αρχιεπίσκοπο Κύπρου Μακάριο.
Φιλακόλουθος, φιλάγιος και φιλάγρυπνος, είχε αναπτύξει στενότατους πνευματικούς δεσμούς με το Άγιον Όρος, το οποίο επισκεπτόταν συχνότατα.
Το παρεκκλήσιον του Μητροπολιτικού μεγάρου, ήταν η πνευματική του καταφυγή, όπου προσευχόταν επί ώρες, κρατώντας, ανα χείρας του, ως γνήσιος μοναχός, το ιερόν κομβοσχοίνιον.
Δυστυχώς όμως, λίγα έτη μετά, όταν στις 21 Απριλίου 1967, έγινε το στρατιωτικό πραξικόπημα, συμβαίνει το εξής παράδοξο γεγονός...
Μεγάλη Παρασκευή, 28 Απριλίου του ιδίου έτους και ενώ ο Αρχιεπίσκοπος Αθηνών Χρυσόστομος ο Β', ο Χατζησταύρου, προεξήρχε της περιφοράς του Ιερού Επιταφίου, αστυνομικοί και νοσοκόμοι, τον ανάγκασαν να επιβιβαστεί, εντός οχήματος το οποίο τον οδήγησε στην οικία του πρώτα και απο εκεί στο νοσοκομείο Ερυθρός Σταυρός, χωρίς να έχει κάποιο πρόβλημα υγείας, εορτάζοντας κλινήρης, την Κυριακή του Πάσχα νοσηλευόμενος επί ένα μήνα!
Παρά τα μάταια διαβήματα και τις ενστάνσεις προς τον Βασιλέα αναγκάζεται να παραιτηθεί, βάσει νόμου που θέσπισε η κυβέρνηση, περί ορίου ηλικίας των Ιεραρχών.
Το δε τραγικό της υπόθεσης ήταν ότι στον θρόνο των Αθηνών, και αποαριστίνδην Σύνοδο, μόλις οκτώ Αρχιερέων, (που συγκροτήθηκε μετά από εντολή της δικτατορικής κυβέρνησης Κόλλια), ανεβαίνει ο αρχιμανδρίτης και πρωθιερεύς των ανακτόρων, αλλά και καθηγητής του Κανονικού Δικαίου στο πανεπιστήμιο της Θεολογικής Σχολής Θεσσαλονίκης και ενεργό μέλος της οργάνωσης "Ζωής", Ιερώνυμος Κοτσώνης...
Η δε πρωτάκουστη προσβολή εναντίον του σεβάσμιου προσώπου του Αθηνών Χρυσοστόμου, ήταν ότι ο νέος Αρχιεπίσκοπος Αθηνών Ιερώνυμος χειροτονήθηκε 4 Μαίου και ενώ ο Αρχιεπίσκοπος Αθηνών Χρυσόστομος δεν είχε ακόμη παραιτηθεί, γεγονός που έπραξε στις 11 Μαίου!
Ένα χρόνο μετά, μη ανεχόμενος την αδικία εις βάρος του, ο Αρχιεπίσκοπος Αθηνών Χρυσόστομος, έφυγε πικραμένος απο την ζωή, νοσηλευόμενος στον Ευαγγελισμό Αθηνών. (Aργότερα βέβαια, Δεκέμβριο του 1973, αναγκάζεται και ο ίδιος ο Αθηνών Ιερώνυμος να παραιτηθεί, διαμαρτυρόμενος για εισπήδηση του Ιωαννίνων Σεραφείμ στην έδρα του.)
Ο νέος Αρχιεπίσκοπος Ιερώνυμος, ζητώντας την "κάθαρση" στους κόλπους της Εκκλησίας, δημιούργησε δικό του εκκλησιαστικό καθεστώς.
Εκδίδει τον περίεργο και αναγκαστικό νόμο 214/1967, "περί της έξωθεν καλής μαρτυρίας των κληρικών", ο οποίος και εφαρμόζεται στις 16 Ιανουαρίου 1968.
Βάσει αυτού του νόμου, εκθρονίζεται οριστικά και αμετάκλητα και καθίσταται έκπτωτος του θρόνου του, ο Μητροπολίτης Θεσσαλονίκης Παντελεήμων και άλλοι έξι Αρχιερείς.
Στην θέση τους εκλέγονται κληρικοί φίλα προσκείμενοι στην νέα κυβέρνηση, οι περισσότεροι προερχόμενοι από κόλπους οργανώσεων...
28 Ιουλίου 1967, ο δεύτερος αντιπρόεδρος της Κυβερνήσεως Παπίλης, επισκέπτεται στο μητροπολιτικό μέγαρο Θεσσαλονίκης, τον Μητροπολίτη Παντελεήμονα, όχι για να του ευχηθεί "έτη πολλά" αλλά εκβιάζοντάς τον, και ζητώντας αναγκαστικά να παραιτηθεί του θρόνου του, εισπράττοντας όμως, απο τον μεγάλο σε ήθος Ιεράρχη, αρνητική απάντηση.
Αυτό βέβαια είχε ως αποτέλεσμα η πολιτεία να μην αναγνωρίζει πλέον ως κανονικό Μητροπολίτη Θεσσαλονίκης τον Παντελεήμονα, από δε της 2ας Ιανουαρίου 1968, ετέθη σε αυστηρό περιορισμό και εγκλεισμό στο μητροπολιτικό μέγαρο! Του απαγόρευσαν ταυτοχρόνως να απέχει απο παντός είδους ιεροπραξίας, παρά μόνον να κοινωνεί του Σώματος και Αίματος του Κυρίου.
Αυτό ήταν ίσως και ο μεγαλύτερος πειρασμός και η αβάστακτος δοκιμασία στην ψυχή του αοιδίμου Ιεράρχου.
Το μικρό παρεκκλήσιο εντός του κτιρίου, η αδιάλλειπτη προσευχή και οι εδαφιαίες μετάνοιες ήταν οι μόνες του πνευματικές βακτηρίες...
Μετά την καταδίκη του από το Συνοδικό δικαστήριο στην Αθήνα και αφού κατέστη και "επισήμως", έκπτωτος, επέστρεψε στην Θεσσαλονίκη, όπου και αποχαιρέτησε για τελευταία φορά το ποίμνιό του, κατά την διάρκεια του Εσπερινού της συγχωρήσεως, ενώ αποχώρησε οριστικώς από την έδρα του, 22 Μαρτίου 1968.
Χαρακτηριιστική μία από τις τελευταίες του φωτογραφίες προτού εγκαταλείψει την έδρα του, στον εξώστη του μητροπολιτικού μεγάρου, φέροντας επί του στήθους του, το εγκόλπιον του Εσταυρωμένου Νυμφίου, ενώ πίσω του δεσπόζουν τα επιβλητικά κωδωνοστάσια του Μητροπολιτικού Ναού, Αγίου Γρηγορίου του Παλαμά.
Οπωσδήποτε η έκπτωσιςαπο τον αρχιερατικό του θρόνο, ήταν ένα αποτέλεσμα ενεργειών Εκκλησίας και Πολιτείας, παράγοντες που από κοινού συντέλεσαν σ' αυτό το ηθικό έγκλημα.
Σε ερώτηση δημοσιογράφων προς τον Αρχιεπίσκοπο Αθηνών Ιερώνυμο, ποιός δημιούργησε αυτόν τον νόμο, εκείνος απάντησε: "η κυβέρνησις τον κατασκεύασε και εμείς τον εφαρμόσαμεν. Δεν δικάσαμεν τα παραπτώματά του, τα οποία πιστεύουμε ότι είναι αναληθή, αλλά την φήμη και το κύρος, που έχασε ένας κληρικός, απέναντι του ποιμνίου του."
Και όταν ερωτήθη εκ νέου από τον δημοσιογράφο, αφού τα παραπτώματα και οι συκοφαντίες, πιστεύατε, ότι ήταν ψευδή, διατί τον καταδικάσατε, η απάντησίς του ήταν "διότι έτσι απεφάσισεν η Εκκλησία".
Ο πρώην πλέον Θεσσαλονίκης Παντελεήμων εγκατεστάθη μονίμως στην Αθήνα, στην οικία της αδελφής του, μαζί με την μητέρα του και την ανηψιά του, πλησίον του Ναού Μεταμορφώσεως του Σωτήρος, στην περιοχή της Πλάκας.
Ο διάδοχός του, Μητροπολίτης Λεωνίδας ποιμαίνει κι αυτός για λίγα έτη την Θεσσαλονίκη, αφού κι αυτός παύεται του θρόνου του, έξι έτη μετά, αφού δεν αποδέχεται την νέα Σύνοδο και τον από Ιωαννίνων, εκλεγμένο Αρχιεπίσκοπο Αθηνών Σεραφείμ.
Η Ιεραρχία δεν απεκατέστησε ούτε το 1974, τον πρώην Θεσσαλονίκης Παντελεήμονα, βάσει του νόμου, περί ορίου ηλικίας των Ιεραρχών και μεταθέτει τον Σάμου και Ικαρίας Παντελεήμονα Χρυσοφάκη στον θρόνο της Θεσσαλονίκης, πνευματικό ανάστημα του εκδιωχθέντος Παντελεήμονος Παπαγεωργίου.
Στις 5 Δεκεμβίου 1974, η νέα Ιερά Σύνοδος, υπό την προεδρία του Αθηνών Σεραφείμ, αποκαθιστά μόνον ηθικώς τον πρώην Θεσσαλονίκης Παντελεήμονα, αποσύροντας όλες τις ψευδείς συκοφαντίες και κατηγορίες κατά του σεπτού προσώπου του.
Η ψυχοφθόρος όμως, όλη αυτή κατάσταση, επιβάρυνε την υγεία του αειμνήστου Μητροπολίτου και μετά από ένα πρώτο εγκεφαλικό επεισόδιο, που υπέστη, στις 14 Μαρτίου, συνήλθε μεν εν μέρει, αλλά στις 14 Ιουνίου 1979, φεύγει οριστικά από την ζωή.
Το σεπτό λείψανο του κατά μαρτυρίες πολλών έλαμπε, είχε μάλιστα την ευκαμψία των αγίων μοναχών του Αγίου Όρους...
Η εξόδιος ακολουθία του τελείται στον Μητροπολιτικό Ναό Αγίας Τριάδος Πειραιώς, προεξάρχοντος του τότε Μητροπολίτου Νέας Ιωνίας και Φιλαδελφείας Τιμοθέου και πολλών άλλων Αρχιερέων.
Ο ενταφιασμός του γίνεται στα κοιμητήρια Αναστάσεως του Κυρίου Πειραιώς, ενώ στις 11 Ιουνίου του έτους 1986, μεταφέρονται τα λείψανά του, στο κοιμητήριο της Πατριαρχικής Ι. Μονής Βλατάδων, εκει όπου ευρίσκονται έως της σήμερον.
Ο Μητροπολίτης πρώην Θεσσαλονίκης Παντελεήμων, ενεγράφη "εν χρυσοίςγράμμασιν, εν τοις Δέλτοις του ουρανού" διά την ανεξικακίαν, την πραότητα, την ευγένεια, το εκκλησιαστικό του ήθος και την συγχωρητικότητά του.
Όπως ανέφερε δι αυτόν, ο μακαριστός Ηγούμενος της Ι. Μονής Γρηγορίου, Αγίου Όρους, αρχιμ. Γεώργιος Καψάνης, "ουδέποτε είπε λόγον αγανακτήσεως εναντίον όσων ποικιλοτρόπως τον ηδίκησαν. Έφερε το βάρος της αδικίας με παραδειγματική αξιοπρέπεια και καρτερία".
Έδωσε στην Εκκλησία, ως πευματικά του τέκνα, επτά Αρχιερείς, τέσσερις από τους οποίους έφεραν το όνομά του και δεκάδες άξιους κληρικούς. Προσέφερε με την αρχιερατική διακονία του στην Μητρόπολη Εδέσσης και Θεσσαλονίκης, όλο του το ψυχικό σθένος, προς πνευματικό όφελος του ποιμνίου του.
Κατά την προφορική μαρτυρία του αειμνήστου Θείου μου, πατρός Αθανασίου, αδελφού της μητέρας μου, απο τον οποίο Μητροπολίτη, έλαβε τον Α' και Β' βαθμό της ιερωσύνης, " ο Θεσσαλονίκης Παντελεήμων, υπήρξε ένας από τους αγιότερους Αρχιερείς της Εκκλησίας της Ελλάδος.
Ως μοναχός έζησε όλη την βιοτή του, ως μοναχός και εκοιμήθη...
Κλείνοντας το ευλαβές αυτό μνημόσυνο εις μνήμην του μακαριστού ΙεράρχουΠαντελεήμονος, δανειζόμαστε τους τελευταίους λόγους, από τον επικήδειο που εκφώνησε στην εξόδιο ακολουθία του, ο τότε Μητροπολίτης Τρίκκης και Σταγών Στέφανος, πνευματικό τέκνο του μεταστάντος: "τους μεν αδικήσαντες θα κρίνη ο Θεός και η ιστορία, η δε μεγάλη δωρεά των αδίκων διωγμών και των θλίψεων, ήτο δια να εξαγιασθή έτι περαιτέρω η αγία ζωή του. Μακάριοι οι δεδιωγμένοι ένεκεν δικαιοσύνης, ότι ο μισθός υμών, πολύς εν τοις ουρανοίς".
Εικοσιοκτώ έτη μετά, η ψυχή του αοιδίμου Μητροπολίτου, αναπαύεται ήδη εν χώρα ζώντων, το λαμπροφόρο όμως και ακτινοβόλο έργο του, η υποδειγματική μακροθυμία, και ιώβειος υπομονή του, παραμένουν φωτεινά παραδείγματα, διά όσους θέλουν να λάβουν κάτι από τα χαρίσματα του μοναδικού αυτού Ιεράρχου και διά όσους θέλουν να τον μιμηθούν, πορευόμενοι την δύσβατη πορεία προς την Βασιλεία των Ουρανών.
Παντελεήμονος, του καθαγιασμένου και αδικημένου, αειμνήστου ποιμενάρχου ημών, αιωνία και πανσέβαστος αυτού η μνήμη.
Πηγή:http://www.romfea.gr/prosopa/15358-28-eti-apo-tin-koimisi-tou-thessalonikis-panteleimonos-tou-a