ΜΑΡΤΥΡΙΑ. ΔΙΝΟΝΤΑΣ ΛΟΓΟ ΣΤΟ ΣΗΜΕΡΑ»: ΤΟ ΝΕΟ ΤΕΥΧΟΣ ΤΗΣ «ΣΥΝΑΞΗΣ» (ΑΡ. 144)

«Μαρτυρία. Δίνοντας λόγο στο σήμερα»: Το νέο τεύχος της «Σύναξής» μας (αρ. 144).

Παραθέτω το Προλογικό και στη συνέχεια τα Περιεχόμενα (το εξώφυλλο το κοσμεί έργο του Γιώργου Κόρδη).

Π Ρ Ο Λ Ο Γ Ι Κ Ο

H φράση «Δίνοντας λόγο στο σήμερα» είναι αμφίσημη. Σημαίνει ότι δίνουμε τον λόγο στο σήμερα (ότι δηλαδή αφουγκραζόμαστε ποια ζητήματα εγείρει το παρόν), αλλά σημαίνει κι ότι λογοδοτούμε και παρουσιάζουμε την οπτική μας. Στο τεύχος μας αυτό ισχύουν και τα δύο. Για ζητήματα που απασχολούν το παρόν δίνουμε μαρτυρία, αλλά και σπουδάζουμε το πώς χρειάζεται να δίνεται η μαρτυρία. Είναι αρχαίο αίτημα το «λόγον διδόναι και λαμβάνειν», και βρίσκεται στην καρδιά της εκκλησιαστικής ύπαρξης η ετοιμότητα «λόγον διδόναι περί της εν ημίν ελπίδος» [1].

Το πρώτο κείμενο του τεύχους είναι του πιστού στοχαστή Νικόλαου Μπερντιάγιεφ, αμετάφραστο μέχρι τώρα στα Ελληνικά. Εξετάζει πώς νοεί την οικουμενικότητα η Ορθόδοξη θεολογία και πώς άλλες χριστιανικές παραδόσεις. Ο αναγνώστης καλείται να έχει κατά νου ότι το κείμενο γράφτηκε το 1927. Έκτοτε έχουν γίνει πολλά, συγκροτήθηκε η οικουμενική κίνηση, η «νέα θεολογία» του Καθολικισμού στράφηκε στους Πατέρες κοκ. Αλλά το κείμενο έχει ιδιαίτερη αξία λόγω των κριτηρίων του Μπερντιάγιεφ. Είναι και εραστής της συνεννόησης, και κριτικός προς τους ετεροδόξους, και αυτοκριτικός προς τους Ορθοδόξους. Όπως έχουμε σημειώσει και άλλοτε, μια ουσιαστική σχέση χτίζεται και με την επίγνωση των κοινών και με την αδερφική αντιπαράθεση. Πάντως όχι με προσχηματικούς διαλόγους ή διπλωματικές σκοπιμότητες.

Ακολουθούν τρία κείμενα αφιερωμένα άμεσα στη μαρτυρία και στην ιεραποστολή. Η Ελευθερία Πιπέρα και η Αικατερίνη Κυριάζου μελετούν τη θεολογία του Αρχιεπισκόπου Αλβανίας Αναστασίου για την ιεραποστολή και για τη σχέση Ευαγγελίου και πολιτισμού. Ο Θανάσης Ν. Παπαθανασίου εξετάζει τις θεολογίες που έχουν αναπτυχθεί για τη σχέση της χριστιανικής μαρτυρίας με τις ποικίλες κοινωνικές και πολιτισμικές συνάφειες του ανθρώπου.

Ο Σταύρος Γιαγκάζογλου φέρνει σε διάλογο και σε εύφορη αντιπαράθεση την ανθρωπολογία του πατέρα του Προτεσταντισμού Μαρτίνου Λούθηρου με την Ορθόδοξη ανθρωπολογία. Υπενθυμίζουμε ότι το 2017 είναι η 500στή επέτειος της γέννησης της Μεταρρύθμισης. Ο π. Ιωάννης Χρυσαυγής προσεγγίζει το θεολογείν σήμερα, αναφερόμενος στη συμβολή του Μητροπολίτη Περγάμου Ιωάννη Ζηζιούλα. Το κείμενο αυτό το θεωρούμε μετοχή σε έναν διάλογο τον οποίον διακονούμε επί καιρό [2]. Είναι σπουδαίο πράγμα να συζητάμε σεβαστικά και παρρησιασμένα, με συμφωνίες και με διαφωνίες, και η συζήτηση αυτή να μένει ανοιχτή.

Τέλος, τη μαρτυρία της σαλότητας και της αγιότητας υπηρετούν η Άννα-Μαρία Παπαδάκη συμπλέκοντας ζωγράφο Θεόφιλο και λογοτέχνη Ντοστογιέφσκι, και ο π. Παύλος Κουμαριανός χαρίζοντάς μας μιαν άγνωστη ως τώρα συνομιλία με τον σύγχρονό μας άγιο Πορφύριο.

Ακροτελεύτιος λόγος, το κειμενάκι του αγίου Νεκταρίου στο οπισθόφυλλό μας, για τα πληγωμένα αυτονόητα: Η ευαγγελική μαρτυρία καμιά σχέση δεν έχει με τη μανία του ολέθριου ζηλωτή…

Θ.Ν.Π.

Σημειώσεις:

[1] Αντίστοιχα: Ξενοφώντος, Οικονομικός 11:22 και 1 Πέτρ. 3:15.
[2] Βλ. ενδεικτικά τα κείμενα των Σάββα Αγουρίδη, τ. 33 (1990)• Ιωάννη Ζηζιούλα, τ. 37 (1991)• Ελίζαμπεθ Θεόκριτωφ, τ. 81 (2002)• π. Νικολάου Λουδοβίκου, τ. 91 (2004) και 122 (2012)• Σταύρου Γιαγκάζογλου, τ. 127 (2013).
----------------------------------------------------------------------
ΤΟ ΚΕΙΜΕΝΑΚΙ ΤΟΥ ΟΠΙΣΘΟΦΥΛΛΟΥ:

«Ὁ μὴ κατ᾿ ἐπίγνωσιν ζηλωτὴς κέκτηται μὲν ζῆλον ἀλλ᾿ οὐ κατ᾿ ἐπίγνωσιν, πλανᾶται ἐν ταῖς σκέψεσι καὶ ἐνεργείας αὐτοῦ καὶ ἐργαζόμενος δῆθεν ὑπὲρ τῆς δόξης τοῦ Θεοῦ παραβαίνει τὸν νόμον τῆς πρὸς τὸν πλησίον ἀγάπης. Ὁ μὴ κατ᾿ ἐπίγνωσιν ζηλωτὴς ἐν τῇ ζέσει τοῦ ζήλου αὐτοῦ πράττει τὰ ἐνάντια, πρὸς τὰς διατάξεις τοῦ Θείου νόμου καὶ πρὸς τὸ Θεῖον θέλημα.
Ὁ μὴ κατ᾿ ἐπίγνωσιν ζηλωτὴς διαπράττει τὸ κακόν, ὅπως ἐπέλθῃ τὸ ὑπ᾿ αὐτοῦ νοούμενον ἀγαθόν. Ὁ ζῆλος τοῦ μὴ κατ᾿ ἐπίγνωσιν ζηλωτοῦ εἶναι πῦρ διαφθεῖρον, πῦρ καταναλίσκον· ἡ καταστροφὴ προπορεύεται αὐτοῦ καὶ ἡ ἐρήμωσις ἕπεται αὐτῷ. Ὁ μὴ κατ᾿ ἐπίγνωσιν ζηλωτὴς εὔχεται τῷ Θεῷ νὰ ῥίψῃ πῦρ ἐξ οὐρανοῦ καὶ νὰ κατακαύσῃ πάντας τοὺς μὴ δεχομένους τὰς ἀρχὰς καὶ πεποιθήσεις αὐτοῦ.
Τὸν μὴ κατ᾿ ἐπίγνωσιν ζηλωτὴν χαρακτηρίζει μῖσος πρὸς τοὺς ἑτεροθρήσκους ἢ ἑτεροδόξους, ὁ φθόνος καὶ ὁ ἐπίμονος θυμός, ἡ ἐμπαθὴς ἀντίστασις πρὸς τὸ ἀληθὲς πνεῦμα τοῦ θείου νόμου, ἡ παράλογος ἐπιμονὴ ἐν τῇ ὑπερασπίσει τῶν ἰδίων φρονημάτων, ὁ παράφορος ζῆλος πρὸς κατίσχυσιν ἐν πᾶσιν, ἡ φιλοδοξία, ἡ φιλονικία, ἡ ἔρις, καὶ τὸ φιλοτάραχον.
Ὁ μὴ κατ᾿ ἐπίγνωσιν ζηλωτὴς εἶναι ἄνθρωπος ὀλέθριος».

ΑΓΙΟΣ ΝΕΚΤΑΡΙΟΣ. Νεκταρίου Κεφαλά, Μητροπολίτου Πενταπόλεως, Το γνώθι σαυτόν (Άπαντα, τ. Ε΄), Ι. Μονή Αγίας Τριάδος (Αγίου Νεκταρίου) Αιγίνης, Αθήναι 2011, σσ. 339-340.

------------------------------------------------------------------
ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ:
- Ν. Μπερντιάγιεφ, «Ορθοδοξία και οικουμενικότητα῾
- Ελευθερία Πιπέρα, «Η ιεραποστολική θεολογία του αρχιεπισκόπου Αλβανίας Αναστασίου῾
- Αικατερίνη Κυριάζου, «Ευαγγέλιο και πολιτισμός στη ζωή και το έργο του Αναστασίου, αρχιεπισκόπου Αλβανίας».
- Νόνη Σταματέλου, «Ζαλίνα» (ποίημα).
- Θανάσης Ν. Παπαθανασίου, «Η Ορθόδοξη ιεραποστολή και οι ανθρώπινες συνάφειες».
- Σταύρος Γιαγκάζογλου, «Αμαρτία, ελευθερία και αυτεξούσιο στη διδασκαλία του Λουθήρου».
- π. Ιωάννης Χρυσαυγής, «Θεολογώντας στον 21ο αιώνα῾
- Φώτης Κόντογλου, «Τα ‘ουαί’ του Χριστού».
- Άννα Μαρία Παπαδάκη, «Το όνειρο ενός γελοίου».
- π. Παύλος Κουμαριανός, «’Αυτή είναι ευχή, όχι αυτό που λες!’».
- Αντώνης Παπαβασιλείου, «Διατριβή» (ποίημα).
- Γεώργιος Σπ. Πλουμίδης, «Οι Σταυροφορίες: τα τραγούδια».