Καθηγητής Μιλτιάδης Κωνσταντίνου
Τῆς τῶν Θεολόγων περισέμνου Σχολῆς Κοσμήτωρ
Ἄρχων Διδάσκαλος τοῦ Εὐαγγελίου
τῆς Μεγάλης τοῦ Χριστοῦ Ἐκκλησία
Σε κάποιο από τα τελευταία έργα της ζωής
του ο Ρώσος φιλοσόφος και ποιητής Βλαντιμίρ Σεργκέγεβιτς Σολοβιόφ
(1853-1900) παραθέτει μια φανταστική, αλλά πολύ όμορφη όσο και
συγκινητική ιστορία, όπου ο Αντίχριστος παρουσιάζεται ως ένας παγκόσμιος
αυτοκράτορας, ο οποίος σκοπεύει να ενώσει τις τρεις μεγάλες
χριστιανικές εκκλησιαστικές παραδόσεις (ορθόδοξους, καθολικούς και
ευαγγελικούς) κάτω από την ηγεμονία του. Γ
ια τον σκοπό αυτό ιδρύει έναν
διεθνή οργανισμό με έδρα την Ιερουσαλήμ και για να πετύχει την ένωση
υπόσχεται στους εκπροσώπους των Εκκλησιών τη διατήρηση όλων όσων αυτές
θεωρούν ως ανώτερες αξίες τους. Έτσι, στους ορθοδόξους υπόσχεται ένα
παγκόσμιο μουσείο για τη διατήρηση όλων των ιερών λειψάνων και των
θησαυρών της παράδοσης, στους καθολικούς υπόσχεται την εξασφάλιση του
παπικού πρωτείου και στους προτεστάντες υπόσχεται ένα διεθνές ινστιτούτο
βιβλικών σπουδών. Η πρόταση του Αντιχρίστου γεμίζει ενθουσιασμό τους
εκκλησιαστικούς ηγέτες, οι οποίοι έτσι υποτάσσονται στην εξουσία του.
Παρ’ όλα αυτά, κάποιες μικρές ομάδες και από τις τρεις ομολογίες
αντιδρούν στο σχέδιο αυτό. Ηγέτες των ομάδων είναι ο έλληνας πρεσβύτερος
Ιωάννης, ο καθολικός πάπας Πέτρος Β΄ και ο γερμανός καθηγητής Dr Ernst
Pauli. Αυτοί οι τρεις αποφάσισαν να παραιτηθούν από την ασφάλεια που
παρέχουν οι βεβαιότητες της πίστης τους, όπως ιερή παράδοση, κεντρική
διοίκηση της Εκκλησίας που εξασφαλίζει ενότητα, βιβλική έρευνα που
αντιπροσωπεύει από μόνη της μια μορφή εξουσίας και να φύγουν από την
Ιερουσαλήμ. Απομακρυνόμενοι από την πόλη είδαν στον ουρανό την Εκκλησία
ντυμένη με τον ήλιο και το φεγγάρι στα πόδια της, όμοια με τη γυναίκα
που περιγράφεται στο κεφάλαιο ιβ΄ της Αποκάλυψης να ξεφεύγει
από τον δράκοντα. Το όραμα τους συνόδευε μέχρι την έρημο, στο όρος Σινά,
όπου αποφάσισαν να εγκατασταθούν μέχρι να έρθει η ώρα που θα
επιστρέψουν πάλι στην Ιερουσαλήμ για να συναντήσουν τον ερχόμενο Κύριο.
Εκεί στην έρημο, με αυτό το μικρό λείμμα που, παραιτημένο από κάθε
κοσμική επιδίωξη, λατρεύει τον Θεό, γίνεται για πρώτη φορά
πραγματικότητα η ενότητα του χριστιανισμού.
Θυμήθηκα την ιστορία αυτή -που είχα
διαβάσει πριν από πολλά χρόνια και ελπίζω ότι παραθέτω σωστά γιατί δεν
την έχω ελέγξει- καθώς έψαχνα στο βιογραφικό του σεβασμιότατου Ιωάννη
Σπιτέρη, αναζητώντας υλικό για τη σημερινή μου εισήγηση. Εκεί βρήκα ότι ο
Σολοβιόφ προσέλκυσε το ενδιαφέρον του σεβασμιοτάτου από τα πρώτα βήματα
των σπουδών του στο Πανεπιστήμιο του Λατερανού και, μάλιστα, οι
θεολογικές ιδέες του Ρώσου διανοητή σχετικά με την ενότητα της Εκκλησίας
και τον ρόλο του πρωτείου του πάπα αποτέλεσαν το αντικείμενο της
μεταπτυχιακής του μελέτης. Έτσι, τα ενδιαφέροντα του Ιωάννη
προσανατολίστηκαν από την αρχή στην οικουμενική ιδέα, όπως προκύπτει και
από τη διδακτορική του διατριβή στο Πανεπιστήμιο του Freiburg, που
αναφέρεται στη μελέτη των θέσεων των βυζαντινών συγγραφέων του ιβ΄ αιώνα
για το παπικό πρωτείο. Δεν είναι τυχαίο που η δημοσίευση της διατριβής
το 1979, στη σειρά Orientalia Christiana Analecta του Ποντιφικού
Ινστιτούτου Ανατολικών Σπουδών, συμπίπτει με το έτος έναρξης του
θεολογικού διαλόγου Ορθοδόξων – Ρωμαιοκαθολικών.
Άνθρωποι σαν τον σεβασμιότατο Ιωάννη, με
ακλόνητο προσανατολισμό προς την ορθοπραξία και τη διαρκή μέριμνα για
συμφιλίωση και καταλλαγή αποτελούν φωτεινά παραδείγματα στη σημερινή
κοινωνία του ανταγωνισμού όλων προς όλους και της ατομοκρατίας και
αξίζουν κάθε τιμής. Ως Κοσμήτορας της Θεολογικής Σχολής καλωσορίζω στους
χώρους του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης όσες και όσους
ήρθαν από μακριά για να τιμήσουν τον φίλο, εταίρο και συνθιασώτη στην
οικουμενική ιδέα σεβασμιώτατο Ιωάννη Σπιτέρη, χαιρετίζω τη διοργάνωση
της παρούσης ημερίδας, συγχαίρω όσους είχαν την πρωτοβουλία και κοπίασαν
για τη διοργάνωσή της και εύχομαι πλήρη επιτυχία στις εργασίες της.
