Ο χαιρετισμός του Οικουμενικού Πατριάρχη στο 15ο Διαχριστιανικό Συμπόσιο που διεξάγεται στην Ασίζη
Τω Ελλογιμωτάτω κυρίω Παναγιώτη Σκαλτσή, Καθηγητή και Προέδρω του Τμήματος Θεολογίας του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, τέκνω της ημών Μετριότητος εν Κυρίω άγαπητω, χάριν και ειρήνην παρά Θεού.
Ασμένως πληροφορηθέντες εκ της από 23ης τρέχοντος μηνός επιστολής της υμετέρας αγαπητης Ελλογιμότητος περί της διοργανώσεως εν Ασσίζη, μεταξύ 28ης και 30ηςΑύγουστου 2018, υπό του υμετέρου Τμήματος Θεολογίας και του Institute Francescano di Spiritualità του Πανεπιστημίου Antonianum της Ρώμης του ΙΕ΄ Διαχριστιανικού Επιστημονικού Συμποσίου με θέμα «Η πνευματικότητα ως πρόκληση για τον σύγχρονο κόσμο», ευχαρίστως αποστέλλομεν υμίν τον παρόντα Πατριαρχικόν χαιρετισμόν, δια να αναγνωσθή κατά την έναρξιν των εργασιών της σημαντικής αύτης διαχριστιανικής θεολογικής συναντήσεως.
Ευρέως ηχοί σήμερον εις τας εκκοσμικευμένας κοινωνίας ο λόγος περί «πνευματικότητος». Ο όρος παραπέμπει εις το ενδιαφέρον και την ενασχόλησιν με θέματα «πνευματικής» νοηματοδοτηςεως της ζωής, εις την προσπάθειαν διαφυγής από τον εγκλωβισμόν εις τον καταναλωτισμόν, εις μεταφυσικάς αναζητήσεις, μυστικιστικάς εμπειρίας και άλλα. Παρατηρείται, όμως, ότι η πνευματικότης αύτη συχνάκις καταλήγει εις «κατάψυξιν της αγάπης», εις μίαν κλειστήν και άκαρπον εσωτερικότητα, αδιάφορον διά την κοινωνικήν διάστασιν της ανθρωπίνης ζωής. Εμφωλεύει η τάσις διασπάσεως της ζωής εις πνευματικήν και κοσμικήν και υποτιμήσεως της ιστορικής πραγματικότητος. Επίσης, η εμπειρία της «άλλης διαστάσεως», μάλλον ενισχύει τον ανθρωπομονισμόν και την αυτοσωτηρικήν στάσιν, καθώς και την αίσθησιν ότι η ανθρωπίνη ψυχή δεν είναι απλώς χώρος βιώσεως, αλλά τόπος γεννήσεως του «πνεύματος».
Ενώπιον τοιούτων τάσεων και συναφών συγχύσεων, η χριστιανική θεολογία καλείται να αποκαλύψη το αληθές νόημα της πνευματικής ζωής επί της βάσεως της βιβλικής και πατερικής θεωρήσεως αύτης. Ο πιστός είναι και καλείται «πνευματικός άνθρωπος» ως μέλος της Εκκλησίας, της «κοινωνίας θεώσεως». Είμεθα πνευματικοί «από της του Πνεύματος ενεργείας», κατά τον Χρυσορρήμονα, ως μέτοχοι της Χάριτος του Τριαδικού Θεού. Χριστιανική πνευματικότης είναι η εν ελευθέρα καταφάσει και αποφάσει αποδοχή του δωρήματος της εν Χριστώ ανακαινίσεως και η δυναμική πορεία εν καινότητι ζωής. Η ου ζητούσα τα εαυτής αγάπη, η πληρότης της καινής και κοινής ελευθερίας, είναι, κατά τον θεορρήμονα Παύλον, ο πρώτος «καρπός του πνεύματος» (πρβλ. Γαλ. ε΄, 22).
Την αύθεντικότητα της πνευματικότητος ενσαρκώνει ο χριστιανικός μοναχισμός, ο οποίος, καθ’ όλην την ιστορικήν πορείαν της Εκκλησίας, απετέλεσε κεντρικόν παράγοντα της ζωής αύτης. Δεν είναι τυχαίον το γεγονός, ότι και σήμερον, εις την εποχήν της εκκοσμικεύσεως, αι ιεραί μοναί αποτελούν πόλον έλξεως, τόπον παραμυθίας και πηγήν ελπίδος δι’ αναριθμήτους ανθρώπους. Αποτελούν επίσης, ως ορθώς παρετηρήθη, και «γέφυραν» μεταξύ Ανατολικού και Δυτικού Χριστιανισμού, εφόσον διασώζεται, ένθεν και ένθεν, το αρχέγονον ασκητικόν και εσχατολογικόν πνεύμα, η εξ ελευθερίας και εν ελευθερία ολική αφιέρωσις εις τον Χριστον, η απροϋπόθετος θυσία του «έχειν» και του «είναι» ημών εν ονόματι του αληθεύειν εν αγάπη, η παραίτησις από το «ατομικόν δικαιωμα» υπέρ των «δικαιωμάτων» του Θεού.
Η αληθής θετική πρόκλησις δια τον σύγχρονον άνθρωπον δεν είναι κατά ταύτα η «πνευματικότης», αλλά η «αγιοπνευματικότης», εν τη οποία «αγάπη Θεού και αδελφών αγάπη, αχώριστα» (Ιωάννης Χρυσόστομος). Όντως, ως ελέχθη προσφυώς και υπό συγχρόνου διαπρεπούς ορθοδόξου θεολόγου, «η φιλοθεΐα και η φιλανθρωπία ανακεφαλαιώνουν και συνοψίζουν όλα τα γνωρίσματα της ορθοδόξου πνευματικότητος». Η γνησία πνευματικότης τροφοδοτείται εκ της θεανθρωπίνης πληρότητος και της εσχαχτολογικής υφής της εκκλησιαστικής ζωής, ως δόγματος, λατρείας, κανονικής λειτουργίας, ασκήσεως, μεταμορφώσεως του κόσμου, διακονίας του ανθρώπου και προγεύσεως των αφάτων αγαθών της Βασιλείας του Θεού.
Με αυτάς τας σκέψεις, επευλογούμεν το παρόν επιστημονικόν Συμπόσιον, ευχόμενοι δε σοφάς εισηγήσεις και καρποφόρους συζητήσεις, επικαλούμεθα επί πάντας τους συνέδρους τον φωτισμόν του Παρακλήτου, του Πνεύματος της σοφίας και της συνέσεως.
Δείτε εδώ το γράμμα του Οικουμενικού Πατριάρχη σε μορφή pdf.