ΙΔΕΑ ΤΟΥ ΚΙΕΒΟΥ ΚΑΙ ΟΥΚΡΑΝΙΚΗ ΑΥΤΟΚΕΦΑΛΙΑ

Ιδέα του Κιέβου και ουκρανική αυτοκεφαλία

Του Σεβασμιώτατου Αλεξάνδρου, Μητροπολίτη Περεγιάσλαβ-Χμελνίτσκυ και Βισνέφσκυ

Η ρωσική εκκλησιαστική συνείδηση ​​δεν είναι έτοιμη να δεχτεί την αυτοκεφαλία στην Ουκρανική Εκκλησία. Επιδεικνύοντας την προθυμία να προχωρήσει στο θέμα "μέχρι το τέλος" - μέχρι της διακοπής της εκκλησιαστικής µνημόνευσης με την Κωνσταντινούπολη. "Είναι τρομακτικό να φανταστεί κανείς τι μπορεί να συμβεί εάν το σενάριο της χορήγησης αυτοκέφαλης στους ουκρανικούς σχισματικούς θα εφαρμοστεί στην πράξη. (...) Το σχίσμα στην παγκόσμια Ορθοδοξία, η οποία θα είναι η αναπόφευκτη συνέπεια αυτού του λάθους βήματος, μπορεί να συγκριθεί μόνο με το σχίσμα Ανατολής-Δύσης το 1054. Εάν συμβεί αυτό, θα θαφτεί η ορθόδοξη ενότητα." Όχι, αυτά τα λόγια δεν ανήκουν στον πρωτοπρεσβύτερο Βσέβολοντ Τσάπλιν, αρχηγό των ρωσικών ορθόδοξων φονταμενταλιστών. Αυτό είναι ένα απόσπασμα από την ομιλία του «Υπουργού Εξωτερικών» του Μητροπολίτη Ιλαρίων Αλφέγιεφ. Ένα από τα πιο γνωστούς διανοούμενους στη Ρωσική Εκκλησία, τον συγγραφέα πολλών βιβλίων, τα οποία αποδεικνύουν τον συγγραφέα τους, να είναι ένας ταλαντούχος θεολόγος και εκκλησιαστικός ιστορικός. "Το σχίσμα θα είναι αναπόφευκτη ...".

Αλλά γιατί;  Ποιος θέσπισε αυτόν τον "αναπόφευκτο νόμο"; Ο Κύριος, ο οποίος είπε (Ματθαίος 5:39): " ἀλλ’ ὅστις σε ῥαπίζει εἰς τὴν δεξιὰν σιαγόνα, στρέψον αὐτῷ καὶ τὴν ἄλλην"; Ή σε άλλο μέρος: "Οἴδατε ὅτι οἱ ἄρχοντες τῶν ἐθνῶν κατακυριεύουσιν αὐτῶν καὶ οἱ μεγάλοι κατεξουσιάζουσιν αὐτῶν. οὐχ οὕτως ἔσται ἐν ὑμῖν· ἀλλ’ ὃς ἂν θέλῃ ἐν ὑμῖν μέγας γενέσθαι ἔσται ὑμῶν διάκονος, καὶ ὃς ἂν θέλῃ ἐν ὑμῖν εἶναι πρῶτος ἔσται ὑμῶν δοῦλος"(Ματθαίος 20:25-27).

Ουκρανική αυτοκεφαλία και ρωσική συνείδηση.

Ας υποθέσουμε ότι η δημοσίευση από την Κωνσταντινούπολη του Τόμου της αυτοκεφαλίας είναι πραγματικά "παρέμβαση" μιας τοπικής εκκλησίας στις υποθέσεις μίας άλλης. Αλλά ακόμα κι αν αυτό συμβαίνει, τότε είναι πραγματικά ότι ένα άλλο «παγκόσμιο» σχίσμα θα πρέπει να γίνει αντίδραση σε μια τέτοια "παρέμβαση"; "Η απάντηση πρέπει να είναι κατάλληλη για την απειλή", λένε οι ειδικοί της εκκλησιαστικής πολιτικής. Αλλά ακόμα και στο σκάκι, οι μορφές περπατούν τις τροχιές τους όχι αυθόρμητα, αλλά μόνο σε εκείνες τις περιπτώσεις που η θέληση ενός σκακιστή είναι γι 'αυτό. Ένα άλογο με το ρωσικό γράμμα "Г" (ή το λατινικό "L") και τη βασίλισσα - σε οποιοδήποτε αριθμό ελεύθερων πεδίων σε οποιαδήποτε κατεύθυνση κατά μήκος μιας ευθείας γραμμής. Αλλά καμία κίνηση δεν γίνεται από μόνη της.  Και όπως στον αθλητισμό (σκάκι), και στην εκκλησιαστική ζωή (ή μάλλον στην εκκλησιαστική πολιτική).

Τον Φεβρουάριο του 1996, το Πατριαρχείο της Μόσχας είχε ήδη διακόψει την µνημόνευση τον Πατριάρχη της Κωνσταντινούπολης.

  23 Φεβρουαρίου όταν ιερούργησε την Θεία Λειτουργία την ημέρα του αγίου Αλεξίου, ο Πατριάρχης Αλέξιος ΙΙ κατά το χρόνο της µνημόνευσης των Πατριαρχών Τοπικών Εκκλησιών σκόπιμα χάσει το όνομα του Οικουμενικού Πατριάρχη Βαρθολομαίου. Τότε ήταν η αντίδραση της Μόσχας στην «εσθονική κρίση», δηλαδή την υιοθέτηση ενοριών στην Εσθονία στη εκκλησιαστική δικαιοδοσία της Κωνσταντινούπολης. Με τη σειρά του, η Κωνσταντινούπολη απέφευγε με σύνεση από μια συμμετρική απάντηση και το όνομα του Πατριάρχη Αλέξιου συνέχισε να µνημονεύετε στις κατάλληλες περιπτώσεις. Η διακοπή ήταν μονόπλευρη. Ένα 16 Μαΐου του 1996 επικοινωνία αποκαταστάθηκε και από τη Μόσχα, η οποία εκείνη την εποχή πήρε ορισμένες παραχωρήσεις από την Κωνσταντινούπολη. Η σύγκρουση εξαντλήθηκε.

Αλλά οι κορυφαίοι Ορθόδοξοι θεολόγοι του κόσμου, ιδίως επίσκοπος Κάλλιστος (Ware), είχε ήδη προειδοποιήσει την εκκλησιαστική κοινότητα: είναι αδύνατο να σπάσει την εκκλησιαστική επικοινωνία όταν δεν υπάρχουν θέματα για την πίστη και τα δόγματα, και δεν μπορεί να χρησιμοποιηθεί την απειλή (ή πραγματικότητα) διακοπή της λειτουργικής κοινωνίας ως ένας τρόπος για την πίεση.

Σύμφωνα με το Ευαγγέλιο, μια εκκλησιαστική κοινότητα πρέπει να καθοδηγείται σε σχέση με μια άλλη εκκλησιαστική κοινότητα με το νόμο της αγάπης. Όμως, εκφράζοντας της «αναπόφευκτη» ετοιμότητα να διακοπεί την επικοινωνία, η Μόσχα, δυστυχώς, σήμερα δείχνει μια άλλη διαφορετική από την παράδοξη λογική του Ευαγγελίου, λογική του νόμου.

Ο ίδιος νόμος των "ηγετών" και "αρχόντων", για την ατέλεια και την φαυλότητα που ο Χριστός προειδοποίησε την Εκκλησία Του.

Αυτοκεφαλία - αυτό δεν είναι μια σχίσμα, δεν είναι μια απόρριψη του ορθόδοξου δόγματος και της παράδοσης. Είναι μία κανονική νόρμα της ύπαρξης της Ορθόδοξης Εκκλησίας. Αλλά αν η αυτοκεφαλία είναι η νόρμα, τότε γιατί θα πρέπει η κατάσταση Εκκλησίας της Ουκρανίας να είναι ανώμαλη; Το Σύμβολο της πίστης ομολογεί ότι η Εκκλησία είναι μία. Αλλά εις τους κόλπους της μίας Εκκλησίας υπάρχουν σήμερα 14 διοικητικά ανεξάρτητες (αυτοκέφαλες) τοπικές εκκλησίες. Γιατί λοιπόν ανάμεσα σε αυτές τις Τοπικές Εκκλησίες δεν μπορεί να εμφανιστεί άλλη Αδελφή- Εκκλησία της Ουκρανίας; Γιατί η αρχαία Εκκλησία του Κιέβου δεν αξίζει να γίνει αυτοκέφαλη, όπως και η Εκκλησία της Γεωργίας, της Σερβίας, της Βουλγαρίας, και της Ρουμανίας; Και γιατί εξ 'εμάς, τους εκκλησιαστικούς ιεράρχες, που για ένα τέταρτο του αιώνα δεν μπορούν να βρουν τρόπο να θεραπεύσουν την εκκλησιαστική διαίρεση στη χώρα μας, πρέπει να υποφέρουν τα εκατομμύρια ορθόδοξων χριστιανών της Ουκρανίας που βρίσκονται σήμερα έξω από τη δικαιοδοσία του Πατριαρχείου της Μόσχας; Γιατί πρέπει να φέρουν το προσβλητικό ψευδώνυμο των "σχισματικών" εκατομμύρια συμπατριωτών μου. Γιατί εμείς, οι ιεράρχες και οι ιερείς του κανονικού ΟΥΟΕ (Ουκρανικής Ορθόδοξης Εκκλησιάς), αφενός, διαβεβαιώνουμε ότι τα μυστήρια που διαπράττονται εκτός της δικαιοδοσίας μας είναι «δεν έχουν Χάρη του αγ.Πνεύματος» και, αφετέρου, συμβαδίζουμε με την υπάρχουσα κατάσταση. Περιορίζοντας με παραδοσιακές δηλώσεις ότι «το σχίσμα πρέπει να ξεπεραστεί» και «οι σχισματικοί πρέπει να φέρουν τη μετάνοια». Και ταυτόχρονα, χωρίς να προτείνουμε τη μόνη ρεαλιστική (αποδεκτή από την άλλη πλευρά) πρόταση: να αποκατασταθεί η ενότητα της Εκκλησίας βάσει της κανονικής αυτοκεφαλίας.

Γνωρίζω ότι η ιδέα της απάντησης στο «παγκόσμιο σχίσμα» με την «αυτοκέφαλη» απόφαση της Κωνσταντινούπολης δεν ανήκει στον Μητροπολίτη Ιλαρίωνα. Καταλαβαίνω επίσης ότι στη σύγχρονη Ρωσία η πλήρης ελευθερία αυτοδιάθεσης στο ουκρανικό ζήτημα δεν κατέχει ούτε ο ίδιος ο Πατριάρχης, ο οποίος ωθείται στις μερικές αποφάσεις από τους κοσμικές αρχές. Και όμως ... Γιατί είναι η ρωσική Εκκλησία σήμερα, και ακόμη πιο ευρύτερα, η ρωσική αυτοσυνειδησία, τόσο ευαίσθητη στο πρόβλημα της ουκρανικής αυτοκεφαλίας; Μπορεί να υπάρχουν αρκετοί λόγοι για αυτό: η επιθυμία να παραμείνει "Μέγα-Εκκλησία", τα αυτοκρατορικά στερεότυπα, η αντιπολίτευση της σύγχρονης Ρωσίας στον δυτικό κόσμο,  τον ρώσο-ουκρανικό πόλεμο, την επιθετική πολιτική των μέσων μαζικής ενημέρωσης της Ρωσικής Ομοσπονδίας και, τέλος, την ... ιερή γεωγραφία.

Έχω ήδη αναφέρει σε ένα από τα άρθρα μου τα λόγια του Πατριάρχη της Μόσχας και πάσης Ρωσίας Κυρίλλου: "Δεν θα συμφωνήσουμε ποτέ να αλλάξουμε τα ιερά κανονικά όρια της Εκκλησίας μας, γιατί η Κίεβο είναι η πνευματική κοίτης της αγίας Ρωσίας, όπως η Μτσχέτα για τη Γεωργία ή το Κοσσυφοπέδιο για τη Σερβία". Έτσι, η αυτοκεφαλία της ουκρανικής Εκκλησίας της από την πλευρά του Προκαθήμενου της Ρωσικής Ορθόδοξης Εκκλησίας, είναι αδύνατο, γιατί στην περίπτωση της ανακήρυξης έξω από το «κανονικό έδαφος» της Ρωσικής Ορθόδοξης Εκκλησίας θα παραμείνει η αρχαία Κίεβο. Ο Μακαριότατος Μητροπολίτης Βλαντιμίρ μου έμαθε να σέβομαι την υψηλή πατριαρχική αξία. Αλλά δεν μπορώ να συμφωνήσω με αυτή τη δήλωση του Πατριάρχη της Μόσχας, επειδή υπονοεί ότι η εκκλησιαστική ζωή στην Ουκρανία θα πρέπει να κατασκευαστεί όχι σύμφωνα με τα συμφέροντα της τοπικής χριστιανικής κοινότητας, αλλά σύμφωνα με το ρωσικές ιστοριολογίκές έννοιες. Επιπλέον, με τη βοήθεια αυτής της ιστοριολογίας, ο ηγέτης του ρωσικού κράτους το 2014 προσπάθησε να βρει μια «ιερή» δικαιολογία για την προσάρτηση της Κριμαίας στην ομιλία του ενώπιον της Ομοσπονδιακής Συνέλευσης της Ρωσικής Ομοσπονδίας. «Για τη Ρωσία, την Κριμαία, την αρχαία Κορσούν, Χερσόνησο, Σεβαστούπολη έχουν ένα μεγάλο πολιτισμό και την ιερή σημασία, καθώς το Όρος του Ναού στα Ιεροσόλυμα για όσους πρεσβεύουν το Ισλάμ και τον Ιουδαϊσμό», - δήλωσε κατά τη χρονική στιγμή, Βλαντιμίρ Πούτιν.

Η Ρωσία δεν θέλει να οδηγήσει τη δική κρατική της ιστορία από τον πρίγκιπα - διαχωριστικό Ανδρέα της Σουζδαλίας, τον οποίο ο Κλουτσέβσκι κάλεσε τον πρώτο Μεγάλο Ρώσο που ήρθε στην ιστορική σκηνή. Μεγαλύτερη τιμή για τη Ρωσία υποβάλλεται με μια άλλη «γενεαλογία» της κρατικής υπόστασης της - την αρχαία Κίεβο και τη Χερσόνησο. Αλλά για να οικοδομήσει μια ιστορική συνέχεια από την Κίεβο, η Ρωσία σήμερα δεν μπορεί, όπως στο παρελθόν, να περιοριστεί στην παραδοσιακή βάση "αποδεικτικών στοιχείων", οποία χρησιμοποίησαν οι προ-επαναστατικοί ρώσοι ιστορικοί: μια αναφορά στους δυναστικούς δεσμούς, έναν ιστορικό μύθο σχετικά με τη μετανάστευση των αρχαίων "νότιων φυλών" στο βορρά, κλπ. Εδώ χρειάζεστε μια διαφορετική, πιο σχετική και απτή "απόδειξη".  Συγκεκριμένα – παραμονή στη δικαιοδοσία του Πατριαρχικού Κέντρου της Μόσχας της αρχαίας Εκκλησίας του Κιέβου.

Ο αγώνας για την κληρονομιά του Κιέβου.

Η σύγχρονη Ρωσία προσπαθεί να γίνει ένα "Ορθόδοξο Ιράν", ειρωνεύουν οι Αμερικάνοι πολιτικοί επιστήμονες την τρέχουσα απομονωτική πορεία του Κρεμλίνου. Αλλά γιατί τότε για  την σύγχρονη Ρωσία που ακολουθεί την Ευρασιατική πορεία, προσανατολισμένο προς την Ευρώπη Κίεβο; Βλαντιμίρ Πούτιν γνωρίζει καλά τα λόγια του Πέτρου του Μεγάλου για το ουκρανικό λαό: «o λαός της Μικρό Ρωσίας (Ουκρανίας)» είναι σαν μέλισσα - που μπορεί να φέρει στο ρωσικό κράτος, «η καλύτερη διανοητική μέλι», και μπορεί, αν παραβιάζουν την ελευθερία του, και να τσιμπήσει οδυνηρά. Η εποχή του ουκρανικού μελιού για τη Ρωσία έχει τελειώσει σαφώς. Η αντίστροφη πλευρά της "μέλισσας" της ουκρανικής ψυχής παραμένει - ένα τσίμπημα ... Γιατί λοιπόν να τραβάνε συνεχώς «πίσω στην αυτοκρατορία» ένας λαός που έχει επανειλημμένα - στις αρχές της δεκαετίας του '90, καθώς και το 2004 και το 2014 - αποδεικνύει ότι δεν θέλει να μοιραστεί ένα ιστορικό πεπρωμένο με τη Ρωσία;

Καταπολέμα για την Ουκρανία, η σημερινή Ρωσία δεν καταπολεμά για τις "ευρωπαϊκές της ρίζες".  Αν και μόνο επειδή εκείνοι τώρα στη Μόσχα δεν είναι σαφώς σε τάση. "Η Ρωσία είναι χώρα της δυτικά-ανατολική χώρα μιγάς ", — απερίσκεπτα άνοιξε πρόσφατα ένα από τα μυστικά της ρωσικής νοοτροπίας βοηθός του προέδρου της Ρωσικής Ομοσπονδίας Βλαδισλάβ Σουρκόβ. Βρέθηκε στη «γεωπολιτική μοναξιά», η Ρωσία δεν έχει αφήσει το αυτοκρατορικό της όνειρο. Επιπλέον, αυτή η «μοναξιά» ενίσχυσε μόνο την επιθυμία του ρωσικού κράτους να ανακτήσει το πρώην (σοβιετικό) μεγαλείο του. Και εδώ οι μοίρες της ουκρανικής (όπως μάλιστα της ρωσικής) Ορθοδοξίας γίνονται όμηροι γεωπολιτικές θεωρίες και παιχνιδιών. «Στην Ρωσική Ορθόδοξη Εκκλησία πιστεύουν ότι το κλειδί για την κατανόηση όλων των διεργασιών παραμένει μια έννοια της Ρωσίας ως αυτοκρατορίας και, κατά συνέπεια, της Ρωσικής Ορθόδοξης Εκκλησίας ως Εκκλησίας της αυτοκρατορίας», - γράφει ο Σεργκέι Τσαπνίν.

Έχει η Ρωσία την ευκαιρία να επανεμφανιστεί ως αυτοκρατορικό κράτος; Είναι δύσκολο για μένα να απαντήσω σε αυτή την ερώτηση, διότι δεν γνωρίζω καλά τις πολυπλοκότητες της ευρασιατικής πολιτικής. Όμως, ως ουκρανικός εκκλησιαστικός ιεράρχης και πολίτης της ανεξάρτητης Ουκρανίας, μπορώ να δηλώσω τα εξής: ακόμη και αν η σύγχρονη Ρωσία κατορθώσει να πραγματοποιήσει το αυτοκρατορικό όνειρό της, δεν πρέπει να περιλαμβάνει τη χώρα μου, μια χώρα που έχει αποφασιστικά και αμετάκλητα επιλέξει την πορεία της ανεξάρτητης ανάπτυξης. Η Ουκρανία είναι μια πολύ κακή επιλογή για απορρόφηση.  Και δεν είναι καν ότι με το να εξαπολύσει έναν πόλεμο μεγάλης κλίμακας, η Ρωσία θα απομονωθεί εντελώς από την παγκόσμια κοινότητα. Ο άλλος παράγοντας είναι πολύ πιο σημαντικός: ως αποτέλεσμα του υβριδικού πολέμου που εξαπέλυσε η Ρωσία, ο ουκρανικός λαός έχει συγκεντρωθεί και είναι έτοιμος να υπερασπιστεί την ελευθερία του σήμερα με όπλα στα χέρια τους. Η κατάσταση, όπως φαίνεται, είναι προφανής.  Αλλά η Ρωσία φαίνεται να είναι υπνωτισμένη από το «ουκρανικό ζήτημα». Η Ουκρανία έχει από καιρό γίνει μια πηγή συνεχείς πονοκέφαλου για τη Ρωσία, η οικονομία της οποίας είναι πλέον αναγκασμένη να πληρώσει την «υψηλή τιμή» όπως κήρυξαν οι Ηνωμένες Πολιτείες, για την προσάρτηση της Κριμαίας και στρατιωτική βοήθεια «ΔΝΡ-ΛΝΡ». Όμως, η ρωσική πολιτική ελίτ, δυστυχώς, δεν είναι ακόμα έτοιμος να λάβει μια νηφάλια ματιά στα πράγματα με μια νέα έμφαση στην καταπολέμηση της πρώην αποικία, για να λύσει τα προβλήματα του δικού του λαού και του κράτος.

Ποιος είναι ο λόγος αυτής της κυριολεκτικά παράλογης επιθυμίας του Κρεμλίνου να υποτάξει ξανά την πρώην δημοκρατία της ΕΣΣΔ; Τα κίνητρα των πολιτικών αποφάσεων αποκαλύπτουν τη δραματική εκκλησιαστική σύγκρουση μεταξύ της Μόσχας και εκείνου του τμήματος της ουκρανικής Εκκλησίας, που σήμερα επιθυμεί πλήρη κανονική ανεξαρτησία (αυτοκεφαλία).

Τολμώ να υποθέσω ότι η ύπαρξη ενός ανεξάρτητου ουκρανικού κράτους, και το αυτοκεφαλία της Εκκλησίας της Ουκρανίας είναι πολύ πιο εύκολο να γίνει αντιληπτό από τη ρωσική συνείδηση, αν ... κρατικό και εκκλησιαστικό κέντρο στην Ουκρανία ήταν στη Λβώβ, Χάρκοβο, ή οποιαδήποτε μια άλλη πόλη της χώρας. Αλλά μόνο δεν στο Κίεβο - αυτό το αρχαίο κέντρο της Κίεβας Ρωσίας. Κάθε αυτοκρατορία προσπαθεί αναδρομικά να αποδώσει στον εαυτό της την πιο αξιέπαινη καταγωγή.  (Ιδανικά - από τον Αδάμ και την Εύα ή τουλάχιστον από τους γιους του Νώε). Δεν αποτέλεσε εξαίρεση, και τη Μόσχα, η οποία, μέσω των γραμματέων της αποδίδεται στον εαυτό της και καταγωγή από τον Ιάφεθ, και από τον Βαφτιστή των Ρως πρίγκιπα Βλαντίμιρο του Κιέβου. Ποιος έχει την κληρονομιά του Κιέβου;  Φαίνεται ότι η απάντηση είναι προφανής. Πατριάρχες της Μόσχας πραγματικά  κατάγονται από τους Μητροπολίτους του Κιέβου και πάσης Ρωσίας (θυμηθείτε ότι οι Προκαθήμενοι της Ρωσικής Εκκλησίας ονομαζόταν Μητροπολίτες Κιέβου μέχρι το 1461, δηλαδή για περισσότερο από 160 χρόνια μετά, οι Μητροπολίτες Κιέβου άφησαν την καθεδρική πόλη τους, και έχουν φυγή προς τα βόρεια). Και η ιστορία της ρωσικής λογοτεχνίας και της ποίησης - μέχρι τους ρωσόφωνους συγγραφείς-μεταμοντερνιστές είναι αδύνατο να κατανοηθεί, αφήνοντας πίσω της την ιστορία της λογοτεχνίας της Αρχαίας Ρωσίας. Όποια κι αν είναι η Ρωσία που θα ήθελε να διακηρυχθεί ως αποκλειστικός ιστορικός διάδοχος της Κίεβας Ρωσίας, αυτό είναι αδύνατο έως η αρχαία πρωτεύουσα της Ρωσίας - Κίεβο - βρίσκεται έξω από τη ρωσική δικαιοδοσία. Η αγιότητα του αρχαίου Κιέβου "διαλύθηκε" στην αγιότητα του Βλαντιμίρ και της Μόσχας, θεωρούν οι ιδεολόγοι της Μοσχοβίας. Αλλά το αρχαίο Κίεβο, όποιο και αν ήθελαν οι βόρειοι γείτονές του, δεν «βύθισε κάτω από το νερό», όπως ο μυθική μεσσιανική πόλης Κήτεζ. Η αρχαία πρωτεύουσα της Ρωσίας επέζησε.  Διατήρησε το ιστορικό του όνομα και τα ιερά.  Ακόμα και τον Αύγουστο του 1991, ανέκτησε το καθεστώς της πρωτεύουσας ενός ανεξάρτητου κράτους.

Ο Κύριος διατήρησε το Κίεβο και τα αρχαία ιερά του - τον καθεδρικό ναό της Αγίας Σοφίας, τη Λαύρα των σπηλαίων Κιέβου, την εκκλησία Κυρίλλου και τη Χρυσή Πύλη.  Αλλά δεν είναι εύκολο για την ρωσική αυτοσυνειδησία να αποδεχθεί αυτό το γεγονός, το οποίο είναι προφανές για κάθε ουκρανό. «Πόσο περίεργο ότι επέζησε», - παρατήρησε ένας φίλος μου από το Σεμινάριο της Μόσχας, κοιτάζοντας τον καθεδρικό ναό της Αγίας Σοφίας, όταν περπατήσαμε στο κέντρο του Κιέβου. Φυσικά, ήξερε - δεν μπορούσε να μην ξέρει!  - ότι η αρχαία καθέδρα των Μητροπολιτών πάσης Ρωσίας βρίσκεται στην ίδια θέση όπως και χίλια χρόνια πριν. Αλλά πείθοντας με τα μάτια του ότι «η Σοφία και το αρχαίο Κίεβο είναι ζωντανοί», ο φίλος μου έπαθε ένα είδος πολιτισμικού σοκ. Εξάλλου, στα πλαίσια της μόσχοβο-κεντρικής συστήματος σκέψης, η οποία κυριαρχεί σήμερα στη Ρωσική Εκκλησία, για το Κίεβο λένε μόνο στο παρελθόν. «Το Κίεβο είναι η πόλη του παρελθόντος», λέει το «σύμβολο της πίστης» του σύγχρονου ρωσικού εθνικισμού.  Και τι «έχει αφήσει» είναι ένα αξιολύπητο πολιτιστικό τοπίο, τα απομεινάρια της επαρχιακής πόλης της Ρωσικής Αυτοκρατορίας. Οι μπολσεβίκοι, όχι τυχαία μελέτησαν το θέμα της εξοντώνοσης της Σοφίας του Κίεβου. Αυτοί οι ασιατικοί βάρβαροι γνώριζαν πολλά για τα σύμβολα. Και κατάλαβαν πολύ καλά: όσο η Σόφια και η Λαύρα των σπηλαίων Κιέβου υπάρχουν στο Κίεβο, αυτή η πόλη ποτέ δεν θα μετατραπεί σε άλλη επαρχιακή ρωσική (σοβιετική) πόλη ... Οι σύγχρονοι κοσμικοί παραμελούν τα σύμβολα.  Ιδιαίτερα τα ιερά σύμβολα, "γραμμένα" στη γλώσσα του βυζαντινού πολιτισμού που δεν καταλαβαίνουν. Αλλά σήμερα, όπως και μια χιλιετίες πριν, γίνονται πόλεμοι για αυτά τα σύμβολα. Κίεβο, η αρχαία καθέδρα του Κιέβου - ένα από αυτά τα ιερά σύμβολα της κληρονομιάς του Κιέβου. Ακριβός για αυτό το σύμβολο, για το δικαίωμα του ιστορικού πρωτοβάθμιου, ο ρωσικός ιμπεριαλισμός αγωνίζεται σήμερα.

Όταν ανακηρύχθηκε το Πατριαρχείο του Κιέβου το 1990, η αυτοκέφαλη κίνηση (ίσως ασυνείδητα) έχει θέσει υπό αμφισβήτηση όλο το σχέδιο της «ρωσικής ιστορίας» γραπτή από τους γραμματέων της Μόσχας, σύμφωνα με την οποία το πριγκιπάτο του Βλαντιμίρου-Μόσχας το XIII - XIV αιώνα, ήταν μια οργανική συνέχεια του πολιτισμού και των δικαιωμάτων του κράτους του Κιέβου. Αυτή η μυθολογική θεωρία κατέκρινε Γρουσέβσκι στο περίφημο άρθρο του 1903. Αλλά ένα πράγμα είναι η επιστημονική υπόθεση και το άλλο είναι η δημιουργία της Τοπικής Εκκλησίας, η οποία, ήδη με τον τίτλο του πρώτου ιεράρχη, αποκηρύσσει το μύθο για το αποκλειστικό δικαίωμα της Ρωσίας στην κληρονομιά του Κιέβου.

Η ιδέα του Πατριαρχείου του Κίεβου σοκάρισε τη ρωσική αυτοσυνείδηση.  Σε απάντηση, υπήρξε μια κατηγορία «λαοπλανίας» - ιστορικής και κανονικής. Εκμεταλλευόντας την κατάσταση ότι το Πατριαρχείο του Κίεβου ιδρύθηκε από την αύτο-δήλωση, σε μια κατάσταση κανονικής απομόνωσης από την παγκόσμια ορθοδοξία - ρωσική συνείδηση «στηλιτεύει» ουκρανική αξιώσεις για την κληρονομιά του Κίεβου ως ιστορική, πολιτιστική και εκκλησιαστική λαοπλανία. Λέγοντας ότι το ίδρυμα είναι νεοσύστατο και σκισμένο με την κανονική παράδοση της Ορθοδοξίας, το Πατριαρχείο του Κιέβου είναι μια ζωντανή απεικόνιση του πόσο μακριά η σύγχρονη Ουκρανία έχει απομακρυνθεί από τις κοινές πνευματικές παραδόσεις της Κίεβας Ρωσίας. Ο συμβολικός ρόλος έπαιξε εδώ και το ανάθεμα τον πρώην Προκαθήμενο της ΟΥΟΕ του Μητροπολίτη Φιλάρετο, που έγινε συμβολική κατάρα όλων των αξιώσεων της Ουκρανίας στην κληρονομιά του Κιέβου.

Σε ποιο βαθμό ήταν κανονικά δικαιολογημένες οι απαγορεύσεις που επιβλήθηκαν στον πρώην Προκαθήμενο της ΟΥΟΕ; Και σε ποιο βαθμό ήταν το αυτοκέφαλο σχέδιο της δεκαετίας του 1920 μοντερνιστική;  Αυτά είναι τα θέματα μιας ξεχωριστής συνομιλίας που υπερβαίνει το πεδίο εφαρμογής αυτού του άρθρου. Αλλά είναι απολύτως σαφές ότι η νόμιμη αυτοκεφαλία της Εκκλησίας του Κιέβου θα επηρεάσει επίσης την μακρόχρονη «διαμάχη για το Κίεβο». Η ουκρανική Εκκλησία θα καταλήξει στο γενικό Δίπτυχο που σχηματίζεται από την Κωνσταντινούπολη. Και της Πρωθιεράρχης (ανεξάρτητα από τη ιερή αξία με την οποία θα παραμείνει) θα έχει τον τίτλο από την κύρια πόλη της αρχαίας Ρωσίας - Πατριάρχης (ή Μητροπολίτης) Κιέβου. Μετά από αυτό, θα γίνει σαφές στην "στην πόλη και στον κόσμο" ότι το Κίεβο δεν έχει πεθάνει, αλλά συνεχίζει την ιστορική του ύπαρξη. Αλλά όχι ως εκκλησιαστική επαρχία της Μόσχας, αλλά ως ανεξάρτητο εκκλησιαστικό κέντρο. Και για τη σύγχρονη Ρωσία, για άλλη μια φορά θα τεθεί η ερώτηση από τους Ευρασιάτες όπως στη δεκαετία του 1920: πού να αναζητούν την προέλευση του ρωσικού κράτους και της πολιτιστικής παράδοσης - " δυτικά στον Κίεβο " ή "ανατολικά στην Μογγολία";

Η ιδέα του Κίεβο και νέο σχέδιο «του Πέτρου Μογίλα».

Η Ρωσία αγωνίζεται για την κληρονομιά του Κιέβου για να διατηρήσει την αυτοκρατορική μορφή της κρατικής εξουσίας της. Αλλά γιατί αυτή η κληρονομιά για την σύγχρονη Ουκρανία και την Ορθόδοξη Εκκλησία της;  Η ιδέα του Κιέβου δεν είναι ομόνοια ενός τιμητικού ιστορικού "παρασήμου". Και ούτε καν ένας τρόπος για να τονίσεις την αρχαία γενεαλογία σου.  Όπως παρατήρησε εύστοχα, Μητροπολίτης Βλαδίμηρος, «από μόνη της, αποκομμένη από το ζωοποιό πλαίσιο της Εκκλησίας, υποβιβασμένη σε ένα πολιτικό σύνθημα, η ιδέα του Κίεβου είναι απίθανο να ενώσει την Ουκρανία σήμερα.» Η έννοια της ιδέας του Κιέβου είναι στην ιστορική και πολιτιστική αυτογνωσία. Της χρηστομάθειας έχει γίνει ήδη η δήλωση του Ρώσου εξερευνητή και στοχαστή Γεωργίου Φεντότοφ: η ιστορική περίοδος της Μόσχας στην ιστορία της Ρωσικής Εκκλησίας δεν μπορεί να θεωρηθεί οργανική συνέχεια της περιόδου του Κιέβου. Αλλά αυτό το πολιτιστικό και θρησκευτικό χάσμα που παρατηρείται σωστά από τον Φεντότοφ δεν σημαίνει ακόμα ότι η κληρονομιά του Κιέβου είναι απόλυτα απαιτούμενο σήμερα: από τη σύγχρονη Ουκρανία και τη σύγχρονη ουκρανική Εκκλησία.

Η Κίεβας Ρωσία ήταν γεωγραφικά πολύ "ευρύτερο" από το σύγχρονο ουκρανικό κράτος. Αλλά η Ουκρανία δεν υπέστη ποτέ ένα "αυτοκρατορικό σύμπλεγμα" και δεν έκανε καμία προσπάθεια να γίνει αυτοκρατορία. (Αν και προσπάθησα στο δεύτερο μισό του XVII αιώνα να βάλει τη ρωσική αυτοκρατορία στην υπηρεσία των συμφερόντων της ουκρανικής εθνοσύνης). Τι τότε είναι το νόημα της ιδέας του Κιέβου, σε τι είναι το μήνυμα της στη σύγχρονη Ουκρανία;  Η παράδοση του Κιέβου είναι μια πρόκληση.  Το αρχαίο Κίεβο και ο πολιτισμός που δημιούργησε δεν ήταν μόνο "ευρύτεροι", αλλά και σε πολλές απόψεις "βαθύτεροι" από τους πολιτισμούς των επόμενων εποχών. Ο Χριστιανισμός του Κιέβου ήταν μια μοναδική πνευματική εμπειρία.  Η εξουσία του πρίγκιπα δεν ήταν απόλυτη.  Και η Εκκλησία που υπάχθηκε στην Κωνσταντινούπολη δεν εξαρτιόταν από το κράτος, για αυτό το λόγω είχε την ελευθερία και μάλιστα μπορούσε να ξεσκεπάζει ανοιχτά την πριγκιπική αρχή. Ας αναφέρουμε επίσης δύο άλλα διακριτικά χαρακτηριστικά χριστιανισμού του Κιέβου. Αυτές είναι οι παραδόσεις της διαφώτισης, του διανοητικισμού οποία κληρονομήθηκε από το Βυζάντιο. Και το άνοιγμα προς την καθολική Ορθοδοξία και προς τον χριστιανικό κόσμο στο σύνολό του.

Εθνικιστική απομόνωση, την απώλεια ζωντανής αίσθησης της καθολικότητας, απολυτοποίησης της μορφής και ιεροτελεστίας, προσπάθεια να μετατραπεί τη θρησκεία της Καινής Διαθήκης σε ένα νέο σύστημα των απαγορεύσεων, συγχώνευση τους κρατικούς και εκκλησιαστικούς δομές, και μετά υποδούλωση από το κράτος της Εκκλησίας. Όλοι αυτοί οι πειρασμοί θα έρθουν αργότερα - ήδη στις περιόδους της Μόσχας και της Πετρούπολης της ιστορίας της Ρωσικής Εκκλησίας. Για να νιώσουμε τη διαφορά, αρκεί να θυμηθούμε τους βίους των δύο αγίων. Ο άγιος του Κιέβου του 11ου αιώνα, ο όσιος Θεοδόσιος καταδίκασε ατιμώρητα τον πρίγκιπα-σφετεριστή Ιζιάσλαβ. Αλλά ο Μητροπολίτης Μόσχας Φίλιππος (1566-1568), που τόλμησε να εκθέσει τα εγκλήματα του Ιβάν τον Τρομερό, πλήρωσε για όλα όσα είχε, και με την ιεροσύνη του και με την ίδια την ζωή του. Με την απόφαση του εκκλησιαστικού Συνόδου στερήθηκε την ιερατική τάξη του, φυλακίστηκε σε μοναστήρι και σκοτώθηκε εκεί από τον Μαλιούτα Σκουράτοφ...

Πνευματική εμπειρία «την δεύτερη Ιερουσαλήμ» που δεν έχει απαιτήσει από τη Μόσχα, οποία επέλεξε για τον εαυτό της μια διαφορετική παράδειγμα της εξέλιξης - το εξωτερικό μεγαλείο της Τρίτης Ρώμης. Δυστυχώς, δεν ήταν δυνατό να διατηρηθεί η πληρότητα της εμπειρίας του Κιέβου και της ουκρανικής Εκκλησίας. Αλλά στην ουκρανική γη για πολλά χρόνια θα παραμείνει ιδιάζων για το αρχαίο Κίεβο το πνεύμα της ελευθερίας. Πνεύμα, χάρη στο οποίο η Ορθοδοξία της Ουκρανίας ήταν εντυπωσιακά διαφορετική από την Ορθοδοξίας της Μόσχας. Όπου ήταν αδιανόητο, για παράδειγμα, η πρακτική της εκλογής του ανώτερου κλήρου στην Ουκρανία - από τον ηγούμενο της μονής έως τον Μητροπολίτη του Κιέβου.

Πώς θα γυρίσουμε την ουκρανική Εκκλησία πίσω στις ρίζες της; Φυσικά, η αυτοκεφαλία δεν είναι πανάκεια. Και τη δεύτερη ημέρα μετά τη δημοσίευση του Τόμου της αυτοκεφαλίας της Ουκρανική Ορθοδοξία, δυστυχώς, δεν θα λύσει όλα τα προβλήματά της. Οι ιερατικές σχολές του Κιέβου δεν θα μετατραπούν σε "Ορθόδοξη Οξφόρδη". Οι ιερείς από τα χωριά δεν θα ξυπνήσουν ως διανοούμενοι ευρωπαϊκοί μορφωμένοι. Και οι επιχειρηματίες με τα ράσα δεν θα μετατραπούν σε θυσιαστικούς εθελοντές. Αλλά η κανονική, νόμιμη αυτοκεφαλία, πιστεύω, μπορεί να λύσει το κύριο πρόβλημα της σύγχρονης Ουκρανικής Ορθοδοξίας: να θεραπεύσει το σχίσμα (ή τουλάχιστον να δημιουργήσει έναν κανονικό θεμέλιο για να το ξεπεράσει). Και έτσι θα είμαστε σε θέση να επικεντρωθούμε στην επίλυση ενός τόσο σημαντικού καθήκοντος, όπως η αλλαγή της ποιότητας της εκκλησιαστικής μας ζωής.

Είτε μας αρέσει είτε όχι, η ουκρανική Ορθοδοξία εξακολουθεί σήμερα με πολλούς τρόπους να παραμένει η Ορθοδοξία του μετασοβιετικού τύπου. Βασιζόμαστε πάρα πολύ στην αρχή της φόρμας. Δεν είμαστε ακόμη σε θέση να δεχτούμε την πρόκληση της Χριστιανικής ελευθερίας και προσπαθούμε να μεταθέσουμε την ευθύνη μας για της ζωή και τις πράξεις στους άλλους ανθρώπους που φορούν της υψηλότερες ιερατικές αξίες της Εκκλησίας. Υπάρχει και ένα άλλο, εξαιρετικά οδυνηρό πρόβλημα που κληρονομήσαμε από το σοβιετικό παρελθόν. Εμείς, εκκλησιαστικοί ιεράρχες και κληρικοί, είμαστε ακόμα πολύ συχνά έτοιμοι να παραμείνουμε σιωπηλοί, συναντώντας την κοινωνική αδικία: απόλυτη εξουσία των ολιγαρχών και την στέρηση των πολιτικών δικαιωμάτων των φτωχών, ταπεινωμένη από την φτώχεια γηρατειά, η κακή εκπαίδευση και την ιατρική, τα προβλήματα των μεταναστών από την Δονμπάς και, το σημαντικότερο, με την οποία απέκτησε στη χώρα μας εντελώς παθολογικές μορφές της κλοπής και της διαφθοράς.

Από τη μετασοβιετική Εκκλησία, πρέπει να γίνουμε μια πραγματικά ευαγγελική, αποστολική Εκκλησία. Εκκλησία που έχει πλήρη συναίσθηση της ευθύνης του για το κήρυγμα στην ουκρανική κοινωνία του ευαγγελίου του Χριστού. Έτοιμη όχι μόνο για το κήρυγμα, αλλά και να θυσιάσει τα δικά της συμφέροντα για την επιτυχία αυτού του κηρύγματος. Για παράδειγμα, ας να αρνηθούμε από τις προτιμήσεις που της προσφέρονται από το κράτος ή από τους ολιγάρχες. Και να γίνουμε η Εκκλησία του Κιέβου, με βάση τις αιώνιες παραδόσεις του Χριστιανισμού του Κιέβου. Και ιστορικά εγγενή στην Ουκρανία παράδοση της συλλογικής (καθολικής) μορφής εκκλησιαστικής διοίκησης.

Το Ευαγγέλιο δεν είναι ένα μυστικό βιβλίο απευθυνόμενο στην κάστα των εκλεκτών. Το Ευαγγέλιο είναι για όλη την οικουμένη, απευθυνόμενο στον "καθένα και όλα", σε όλους τους λαούς και σε κάθε άνθρωπο. Αλλά ο τρόπος κάθε λαού στον Θεό είναι μοναδικός και ο δρόμος των Ουκρανών προς τον Θεό, ειδικά κατά τη διάρκεια του πολέμου, πραγματικά (όπως σημείωσε ο Πέτρος Ποροσένκο) «δεν περνάει από τη Μόσχα» ...

Τον Πρόεδρο της Ουκρανίας συχνά επικρίνουν σήμερα.  Συμπεριλαμβανομένου του γεγονότος ότι φέρεται να παρεμβαίνει στην εκκλησιαστική ζωή, προσπαθώντας να υποτάξει την Εκκλησία στα συμφέροντα του κράτους. Θεωρώ αυτές κατηγορίες ως παράνομες.  Ξεκινώντας τη διαδικασία λήψης του Τόμου για την αυτοκεφαλία, ο επικεφαλής του Ουκρανικού κράτους ενεργεί σήμερα όχι μόνο προς το συμφέρον της ουκρανικής κοινωνίας, αλλά και προς το συμφέρον της ίδιας της Ουκρανικής Εκκλησίας. Η Ορθόδοξη Εκκλησία στην Ουκρανία δεν μπορεί και δεν πρέπει να οικοδομήσει έναν "ρωσικό κόσμο", δεν μπορεί και δεν πρέπει να υπηρετήσει την ιδεολογία της Τρίτης Ρώμης και τους ηγεμονικούς ισχυρισμούς της Μόσχας. Αλλά, όπως η Εκκλησία του Χριστού, δεν θα πρέπει να εξυπηρετεί έναν άλλο ιδεολογικό απομονωτισμό στην ουσία της - ριζοσπαστικό ουκρανικό εθνικισμό, προσπαθώντας να μετατρέψει την Εκκλησία σε "συλλογικό πολιτικό ηγέτη".

Το ιστορικό καθήκον της ουκρανικής Ορθοδοξίας σήμερα είναι διαφορετικό.  Αφού απέκτησαν την ελευθερία από το αυτοκρατορικό κέντρο και από την απομονωτική ιδεολογία του, πρέπει να επικεντρώσουμε τις προσπάθειές μας στο νέο σχέδιο «του Πέτρου Μογίλα». Έχοντας επιλύσει δύο καθήκοντα, τα οποία, όπως και στον XVII αιώνα, στέκονται μπροστά στην εκκλησιαστική συνείδηση. Κατ 'αρχάς, να εκσυγχρονίσουμε (χωρίς να ξεπεράσουμε την ορθόδοξη παράδοση) την Ουκρανική Ορθοδοξία. Και, δεύτερον, να επιστρέψουμε τις χριστιανικές έννοιες στον σύγχρονο ευρωπαϊκό πολιτισμό. Ή, με άλλα λόγια, να γίνουμε η Εκκλησία του εικοστού πρώτου αιώνα, η Εκκλησία, η οποία θα βγει από το πολιτιστικό γκέτο «ορθόδοξης» υποκουλτούρας και να τολμήσουμε και πάλι, όπως στην εποχή του Κιέβας Ρωσίας και στην εποχή του Πέτρου Μογίλα, να γίνουμε ένα πολιτιστικό ινστιτούτο της κοινωνίας. Όντως ταυτόχρονα αγία και ανοικτή προς     την κοινωνία, εθνική και καθολική, μία και επαρκώς αποκεντρωμένη, ιεραρχική και συνοδική, συνδυάζοντας την πίστη στην παράδοση με την ετοιμότητα να μιλάμε με τους συγχρόνους μας στη γλώσσα που καταλαβαίνουν.

Ζούμε σε μια εποχή συνολικής προσομοίωσης, όταν κάθε το αυθεντικό προσπαθεί να κρύψει ένα αντίγραφο, ένα ψεύτικο. Αλλά δεν μπορούμε να επιτρέψουμε το τοπικό σχέδιο «του Πέτρου Μογίλα» να γίνει ένα άλλο δημόσιο ψεύτικο αντίγραφο.

Εδώ ιδέα του Κιέβου μπορεί να γίνει μια πρόκληση, μπορεί να γίνει κύριο έργο, το οποίο θα μας βοηθήσει να περάσουμε το δρόμο για το σπίτι - για να γίνει μια πραγματική, και όχι μόνο ένα όνομα, η Ουκρανική Εκκλησία, να επιστρέψουμε στις τοπικές αυθεντικές παραδόσεις της αρχαίας Κίεβου. "Η Ουκρανία είναι ένας άμεσος απόγονος της ένδοξης της Κίεβας Ρωσίας και ο κύριος διάδοχος της κληρονομιάς της αρχαίας Κίεβο", έγραψε ο Μητροπολίτης Βλαδίμηρος. Και διευκρίνισε: "Ωστόσο η θέση που η Ουκρανία και η Εκκλησία της έχουν λάβει χάρη στην άμεση σύνδεσή της με την αρχαία Κίεβο γη είναι ένα ιστορικό προνόμιο που απαιτεί καθημερινές πνευματικές προσπάθειες".

Αλέξανδρος Ντραβίνκο Σεβασμιώτατος Μητροπολίτης Περεγιάσλαβ-Χμελνίτσκι και Βισνέφσκι