Του Μητροπολίτη Γαλλίας
κ. Εμμανουήλ,
Ο Γάλλος διανοούμενος André
Malraux έγραψε κάποτε πως «η τραγωδία
του θανάτου είναι ότι μετατρέπει
τη ζωή σε πεπρωμένο», ως αν
η σύγκλιση της ζωής και του πεπρωμένου
ενός ανθρώπου που έφυγε από
αυτή τη ζωή να μην ανήκαν σ' αυτόν.
Ομως υπάρχουν ζωές και πεπρωμένα
που αναμιγνύονται χωρίς να περιμένουν
το θάνατο. Είναι ειδικά οι περιπτώσεις
αυτών των προσωπικοτήτων
που εμπνέουν τον κόσμο με την ταπείνωση
και την απλότητα του βίου
τους, η οποία αποτελεί τρόπο ζωής
και προσωπική κλήση.
Η Αυτού Θειοτάτη Παναγιότης, ο
Οικουμενικός Πατριάρχης Βαρθολομαίος,
είναι μία από αυτές τις προσωπικότητες
των οποίων το πεπρωμένο
καθορίζει την πορεία του βίου
του και επηρεάζει τη ροή της ιστορίας.
Στο μεταίχμιο της δεύτερης χιλιετίας,
εμπνέει τους συγχρόνους του από
την έδρα του, τον Οικουμενικό Θρόνο
της Κωνσταντινουπόλεως, τον οποίο
κοσμεί επί 25 συναπτά έτη. Αυτή η
Εκκλησία, ως πρωτόθρονος και ως
"προκαθημένη της αγάπης" και της
διακονίας, δίδει καθημερινά λαμπρή
μαρτυρία Χριστού και ειρηνικής συνύπαρξης
μετά του συνανθρώπου.
Εάν επιχειρούσε κανείς να προσδιορίσει
τα χαρακτηριστικά αυτού του
χαρισματικού εκκλησιαστικού ηγέτη,
του οποίου η θητεία στον Πατριαρχικό
Θρόνο είναι από τις πιο μακρές, θα
μπορούσε να το κάνει με μία και
μόνο λέξη, «συνάντηση».
Ανθρωπος
των συναντήσεων
Ο Οικουμενικός Πατριάρχης Βαρθολομαίος
είναι ο άνθρωπος των συναντήσεων
και δεν είναι καθόλου τυχαίο
ότι ο τίτλος ενός από τα τελευταία
του βιβλία είναι «η συνάντησις του
μυστηρίου». Αυτό οφείλεται στην ικανότητά
του να συνδέει την παράδοση
του παρελθόντος με τον σύγχρονο
τρόπο σκέψης και να γίνεται το σταυροδρόμι
μεταξύ Ανατολής και Δύσης,
να συνδέει τους πολιτισμούς μέσα σε
ένα πλατύτερο και βαθύτερο εκκλησιαστικό
κίνημα διασώσεως του μυστηρίου
της Εκκλησίας ως κοινωνία.
Αυτή η διάσταση του χαρακτήρα του,
ως συνδετικού κρίκου, οφείλεται στην
Κωνσταντινουπολίτικη παράδοση η
οποία διέπεται από μία πολυπολιτισμικότητα,
την παιδεία του στη Θεολογική
Σχολή της Χάλκης αλλά και
στο εξωτερικό (Ιταλία, Ελβετία, Γερμανία)
και την εμπειρία του πλησίον
δύο μεγάλων Πατριαρχών, του Αθηναγόρα
και του Δημητρίου, χωρίς βεβαίως
να λησμονεί κανείς εκείνον ο
οποίος υπήρξε ο μέντοράς του, τον
μακαριστό Μητροπολίτη Χαλκηδόνος
Μελίτωνα.
Ο Πατριάρχης Βαρθολομαίος, έχοντας
όλη αυτή την εμπειρία και το χάρισμα
της μεταδοτικότητας, δεν σταμάτησε
εδώ και 25 χρόνια να προωθεί
τη συνεργασία των Ορθοδόξων σε
διάφορα επίπεδα και να διακονεί την
πανορθόδοξη ενότητα. Ετσι, λίγους
μήνες μετά την εκλογή του, συγκάλεσε
την πρώτη Σύναξη των Προκαθημένων
των Ορθοδόξων Εκκλησιών στο Φανάρι
το 1992, συνδέοντάς την με τη
μοναδική συνοδική εμπειρία της Εκκλησίας.
Τα αποτελέσματα της επιθυμίας
του να συνδέσει την Ορθοδοξία
με την τρίτη χιλιετία, φαίνονται καθαρά
στο συσχετισμό της παράδοσης
και της πρακτικής της Εκκλησίας με
τον σύγχρονο κόσμο και την αυγή
μιας καινούριας περιόδου της Εκκλησίας
μας: το να υπάρχει η δυνατότητα
να ζει η Εκκλησία τη συνοδικότητα
σε παγκόσμιο επίπεδο, κάτι που έλαβε
σάρκα και οστά με τη σύγκλιση της
Αγίας και Μεγάλης Συνόδου στην
Κρήτη τον παρελθόντα Ιούνιο.
Στον αντίποδα της
απομόνωσης
Επιπλέον παραδείγματα αυτών
των συναντήσεων είναι οι διάφορες
φάσεις του διαλόγου, τόσο μετά του
λοιπού χριστιανικού κόσμου όσο και
μετά των άλλων θρησκειών. Θα μπορούσαμε
να πούμε ότι η συνάντηση
είναι ο αντίποδας της απομόνωσης.
Ο Οικουμενικός Πατριάρχης χρησιμοποίησε
κάθε τρόπο για να φέρει
ποιο κοντά τους χριστιανούς της Ανατολής και της Δύσης, καθώς επίσης
και τις διαφορετικές θρησκείες,
όχι μόνο μέσα στα θεολογικά
πλαίσια, αλλά μέσα στα
πλαίσια του διαθρησκειακού και
διαπολιτισμικού διαλόγου, και
μέσω συναντήσεων για την ειρήνη,
την κοινωνική δικαιοσύνη
και την προστασία του περιβάλλοντος.
Οι συναντήσεις για την προστασία
της φύσης είναι μία εμπειρία
μοναδική που δείχνει για
άλλη μια φορά τη σπουδαιότητα
ενός εποικοδομητικού διαλόγου
μεταξύ επιστήμης και πίστης.
Δικαίως λοιπόν αναγνωρίστηκαν
οι οικολογικές ευαισθησίες του
Οικουμενικού Πατριάρχη Βαρθολομαίου
και του δόθηκε ο
τίτλος του «πράσινου Πατριάρχη».
Σύμφωνα με τις απόψεις
του, η προστασία του φυσικού
περιβάλλοντος είναι μια απαραίτητη
προϋπόθεση της πνευματικής
εμπειρίας και της συναντήσεως
μετά του Θεού, της
υπευθυνότητας προς τον συνάνθρωπο,
της αλληλεγγύης,
του σεβασμού προς τις επόμενες
γενεές και της πεποιθήσεως ότι
η πίστη είναι η μόνη οδός η
οποία μπορεί να αλλάξει τις συνήθειες
του ανθρώπου.
Το μυστήριο της συνάντησης
αναμειγνύεται με το πεπρωμένο
του ανθρώπου, με την ιστορία
και με τις αντιθέσεις που μπορεί
να μας προσφέρει η χριστιανική
ελπίδα, σαν κάποιος να προσπαθούσε
να πει κάτι παράδοξο,
εμπνεόμενος από τον στίχο του
Αποστόλου Παύλου «και είρηκέ
μοι· αρκεί σοιη η χάρις μου· η
γὰρ δύναμίς μου εν ασθενεία
τελειούται. ήδιστα ουν μάλλον
καυχήσομαι εν ταις ασθενείαις
μου, ίνα επισκηνώσῃ επ᾿ εμέ ή
δύναμις τού Χριστού" (Β ' Κορινθ.
12,9)