Ιωάννης Λότσιος Δρ.Θ., Veria net
Το κριτικό ερώτημα στο ουκρανικό ζήτημα μετα από τις πρόσφατες δηλώσεις του Πρωθιερέως Νικολάου Μπαλασόφ δεν είναι ο τόμος της Αυτοκεφαλίας αλλά το πρωτείο στην Ορθόδοξη Εκκλησία. Σύμφωνα με τις δηλώσεις αποκαλύπτει ορισμένα πράγματα αξιοσημείωτα (βλ. https://risu.org.ua/…/all…/orthodox/moscow_patriarchy/77526/). Ο πρώτος στόχος της Εκκλησιαστικής Μοσχοβίτικης Πολιτικής ήταν η σύγκλιση Πανορθοδόξου Συνόδου ή Συνάξεως των Προκαθημένων.
Η εμμονή στην σύγκλιση για εξέταση του ουκρανικού ζητήματος περιλάμβανε και προκαθημένους, οι οποίοι ανοικτά έθεσαν το ζήτημα. Η συζήτηση σε πανορθοδοξο επίπεδο του ουκρανικού ζητήματος, αφ’ ενός αδικεί την νέα αυτοκέφαλου εκκλησία, γιατί θα αποτελούσε μια πράξη που αφορούσε μόνο την ίδια, δεν μπορούσε να γίνει. Όπως γνωρίζουμε η σύγκλιση πανορθοδόξου συνάξεως η συνόδου αποτελεί προνόμιο του Οικουμενικού Πατριάρχου. Αναφερόμενος ο Πρωθιερέας ότι ο Οικουμενικός Πατριάρχης δεν έχει σκοπεύει να συγκαλέσει την Πανορθοδοξη για το ουκρανικό ζήτημα γιατί –κατά την δήλωση του-ότι υπήρχαν πολλοί υπερασπιστές των μεθοδεύσεων της Μόσχας για τις «δήθεν» αντικανονικές ενέργειες της χορήγησης του τόμου αυτοκεφαλίας. Προχωρεί όμως περισσότερο και γίνεται ιδιαίτερα αποκαλυπτικός να επισημαίνει ότι βλέπει και μια απροθυμία της συγκλίσεως της Πανορθόδοξης από άλλον προκαθήμενο.
Η συνεχής υπόμνηση του Μητροπολίτη Ιλαρίων για την απώλεια της Εκκλησία της Κωνσταντινουπόλεως ως «Κέντρου της Ορθοδοξίας», επισφραγίζει και τις δηλώσεις του πρωθιερέα και τους στόχους, οι οποίοι ήταν η αρπαγή δια μέσου μιας Πανορθόδοξης των προνομίων και των θέσμιων του Οικουμενικού Θρόνου. Είναι κρίσιμο το ερώτημα ποιος Προκαθήμενος θα προσπαθούσε να συγκαλέσει Πανορθόδοξη; Την στιγμή που όλες οι εκκλησίες, πλην της Εκκλησίας του Μητροπολίτου Ονουφρίου, δεν αποδέχθηκαν το επιτίμιο ακοινωνησίας με το Οικουμενικό Πατριαρχείο; Βέβαια να επισημάνουμε ότι αυτές οι πράξεις και οι μεθοδεύσεις του Πατριαρχείου της Μόσχας δεν είναι νέες, ήδη να υπενθυμίσουμε το ζήτημα της Εσθονίας το 1996, που η Μόσχα δεν είχε άλλη επιλογή, παρά να διακόψει την ευχαριστιακή κοινωνία.
Ο Πρωθιερέας παρά το γεγονός ότι αναφέρθηκε στον Οικουμενικό Πατριάρχη και όχι στον «Πατριάρχη Κωνσταντινουπόλεως», υπογραμμίζοντας ότι είναι ο ‘πρώτος των Διπτύχων», δεν κρύβει την απογοήτευση του. Με το θέμα των Ιερών Διπτύχων στις πανορθόδξες συζητήσεις και αποφάσεις το Πατριαρχείο της Μόσχας δημιουργούσε αρκετά προβλήματα, μέχρι την απόρριψη του κειμένου για τα Ιερά Δίπτυχα στην Αγία και Μεγάλη Σύνοδο του 2016.Μέχρι και σήμερα και μετά από την απόφαση της ιεραρχίας της Εκκλησίας της Ελλάδος οι προσπάθειες του Πατριαρχείου της Μόσχας και ειδικότερα του Μητροπολίτου Ιλαρίων είναι διαφόρων μορφών.
Αυτές οι μορφές αρχικά αποτελούσαν απειλές προς το Οικουμενικό Πατριαρχείο και την Ουκρανία, αφ’ έτερου τώρα αλλάζουν μορφή. Η μεσαία κατευθυντήριος γραμμή φάνηκε στο επίμονο αίτημα για σύγκλιση μιας Πανορθοδόξου. Η αρχική υπεράσπιση των θέσεων της Μόσχας από ορισμένες Ορθόδοξες εκκλησίες μετριάστηκαν στο απλό θέμα μιας συνάντησης των δύο Προκαθημένων, μεταξύ Μόσχας και Κωνσταντινούπολης. Το λεγόμενο επιτίμιο ακοινωνησίας μεταφράστηκε λανθασμένα ως σχίσμα σε τέτοιο σημείο μέχρι που να παρουσιάζεται ως του Μεγάλου σχίσματος. Από εκκλησιολογικής απόψεως ένα επιτίμιο ακοινωνησίας η αφαίρεση του ονόματος από τα επίσημα δίπτυχα δεν μπορεί να συνιστά σχίσμα στον ορθόδοξο χώρο, όπως από την παράδοση και την εκκλησιαστική ιστορία γνωρίζουμε . Στον αντίποδα αυτού του υπερτονισμού το Οικουμενικό Πατριαρχείο και ιδίως ο Οικουμενικός πατριάρχης συνεχίζει μέχρι και σήμερα να μνημονεύει τον Πατριάρχη Ρωσίας, υπενθυμίζοντας με αυτόν τον τρόπο ότι το αίτιο της διακοπής της ευχαριστιακής κοινωνίας δεν είναι το Οικουμενικό Πατριαρχείο αλλά η ίδια η Μόσχα και άρα δεν μπορούμε να μιλάμε για ένα σχίσμα στον ορθόδοξο χώρο.
Η Αγία και Μεγάλη Σύνοδος το 2016 ενώ ενέκρινε το Κείμενο περί Αυτονόμου και Αυτοκεφαλίας δεν χορήγησε σε καμία τοπική εκκλησία γιατί αυτό γινόταν πάντοτε από την Μεγάλη Εκκλησία της Κωνσταντινούπολης. Η επανειλημμένη χορήγηση μιας αυτονομίας που ονομαζόταν σε αυτοκεφαλία από το Πατριαρχείο της Μόσχας, ακυρώθηκαν ή αντικαταστάθηκαν από το Οικουμενικό Πατριαρχείο γιατί δεν βρήκαν πανορθόδοξη αναγνώριση {π.χ. Η Ορθόδοξη Ρωσική Εκκλησία στη διασπορά} και έλαβαν πραγματικά τόμο Αυτοκεφαλίας όταν από αυτές οι τοπικές εκκλησίες χτύπησαν την πόρτα του ΟΠ, όπως γνωστές τυγχάνουν οι υποθέσεις της Πολωνίας και Τσεχίας.
Η μνημόνευση του πρωθιερέα Νικολάου Μπαλάσοφ συνυπάρχει με το θέμα του εκκλήτου και ακλήτου ενώπιων του Οικουμενικού Πατριάρχου. Η αμφισβήτηση και η μη αποδοχή για την κανονική δικαιοδοσία του προνομίου αυτού. Πράξεις που μας υπενθυμίζουν ενέργειες ήδη από την αποστολική εποχή. Γνωστή τυγχάνει η περίπτωση του Διοτρέφη όπως αναφέρει ο Ευαγγελιστής Ιωάννης στην Γ’ Καθολική Επιστολή: «Ο πρεσβυτεροσ Γαΐῳ τῷ ἀγαπητῷ, ὃν ἐγὼ ἀγαπῶ ἐν ἀληθείᾳ. ….῎Εγραψα τῇ ἐκκλησίᾳ· ἀλλ᾿ ὁ φιλοπρωτεύων αὐτῶν Διοτρεφὴς οὐκ ἐπιδέχεται ἡμᾶς. διὰ τοῦτο, ἐὰν ἔλθω, ὑπομνήσω αὐτοῦ τὰ ἔργα ἃ ποιεῖ, λόγοις πονηροῖς φλυαρῶν ἡμᾶς· καὶ μὴ ἀρκούμενος ἐπὶ τούτοις οὔτε αὐτὸς ἐπιδέχεται τοὺς ἀδελφοὺς καὶ τοὺς βουλομένους κωλύει καὶ ἐκ τῆς ἐκκλησίας ἐκβάλλει…». Ο διοτρέφης ως “Φιλοπρωτέυων” , αρνείται την αποδοχή της αυθεντίας της αποστολικής εξουσίας πάνω από αυτόν. Στην προκειμένη περίπτωση έχουμε την άρνηση του εκκλήτου, ως ορίζουν οι Ιεροί Κανόνες από τον Οικουμενικό Πατριάρχη…..Η απροθυμία και η απογοήτευση στις μεθοδεύσεις επισφραγίστηκαν με την απόφαση της Σεπτής Ιεραρχίας της Εκκλησίας της Ελλάδος
Η εμμονή στην σύγκλιση για εξέταση του ουκρανικού ζητήματος περιλάμβανε και προκαθημένους, οι οποίοι ανοικτά έθεσαν το ζήτημα. Η συζήτηση σε πανορθοδοξο επίπεδο του ουκρανικού ζητήματος, αφ’ ενός αδικεί την νέα αυτοκέφαλου εκκλησία, γιατί θα αποτελούσε μια πράξη που αφορούσε μόνο την ίδια, δεν μπορούσε να γίνει. Όπως γνωρίζουμε η σύγκλιση πανορθοδόξου συνάξεως η συνόδου αποτελεί προνόμιο του Οικουμενικού Πατριάρχου. Αναφερόμενος ο Πρωθιερέας ότι ο Οικουμενικός Πατριάρχης δεν έχει σκοπεύει να συγκαλέσει την Πανορθοδοξη για το ουκρανικό ζήτημα γιατί –κατά την δήλωση του-ότι υπήρχαν πολλοί υπερασπιστές των μεθοδεύσεων της Μόσχας για τις «δήθεν» αντικανονικές ενέργειες της χορήγησης του τόμου αυτοκεφαλίας. Προχωρεί όμως περισσότερο και γίνεται ιδιαίτερα αποκαλυπτικός να επισημαίνει ότι βλέπει και μια απροθυμία της συγκλίσεως της Πανορθόδοξης από άλλον προκαθήμενο.
Η συνεχής υπόμνηση του Μητροπολίτη Ιλαρίων για την απώλεια της Εκκλησία της Κωνσταντινουπόλεως ως «Κέντρου της Ορθοδοξίας», επισφραγίζει και τις δηλώσεις του πρωθιερέα και τους στόχους, οι οποίοι ήταν η αρπαγή δια μέσου μιας Πανορθόδοξης των προνομίων και των θέσμιων του Οικουμενικού Θρόνου. Είναι κρίσιμο το ερώτημα ποιος Προκαθήμενος θα προσπαθούσε να συγκαλέσει Πανορθόδοξη; Την στιγμή που όλες οι εκκλησίες, πλην της Εκκλησίας του Μητροπολίτου Ονουφρίου, δεν αποδέχθηκαν το επιτίμιο ακοινωνησίας με το Οικουμενικό Πατριαρχείο; Βέβαια να επισημάνουμε ότι αυτές οι πράξεις και οι μεθοδεύσεις του Πατριαρχείου της Μόσχας δεν είναι νέες, ήδη να υπενθυμίσουμε το ζήτημα της Εσθονίας το 1996, που η Μόσχα δεν είχε άλλη επιλογή, παρά να διακόψει την ευχαριστιακή κοινωνία.
Ο Πρωθιερέας παρά το γεγονός ότι αναφέρθηκε στον Οικουμενικό Πατριάρχη και όχι στον «Πατριάρχη Κωνσταντινουπόλεως», υπογραμμίζοντας ότι είναι ο ‘πρώτος των Διπτύχων», δεν κρύβει την απογοήτευση του. Με το θέμα των Ιερών Διπτύχων στις πανορθόδξες συζητήσεις και αποφάσεις το Πατριαρχείο της Μόσχας δημιουργούσε αρκετά προβλήματα, μέχρι την απόρριψη του κειμένου για τα Ιερά Δίπτυχα στην Αγία και Μεγάλη Σύνοδο του 2016.Μέχρι και σήμερα και μετά από την απόφαση της ιεραρχίας της Εκκλησίας της Ελλάδος οι προσπάθειες του Πατριαρχείου της Μόσχας και ειδικότερα του Μητροπολίτου Ιλαρίων είναι διαφόρων μορφών.
Αυτές οι μορφές αρχικά αποτελούσαν απειλές προς το Οικουμενικό Πατριαρχείο και την Ουκρανία, αφ’ έτερου τώρα αλλάζουν μορφή. Η μεσαία κατευθυντήριος γραμμή φάνηκε στο επίμονο αίτημα για σύγκλιση μιας Πανορθοδόξου. Η αρχική υπεράσπιση των θέσεων της Μόσχας από ορισμένες Ορθόδοξες εκκλησίες μετριάστηκαν στο απλό θέμα μιας συνάντησης των δύο Προκαθημένων, μεταξύ Μόσχας και Κωνσταντινούπολης. Το λεγόμενο επιτίμιο ακοινωνησίας μεταφράστηκε λανθασμένα ως σχίσμα σε τέτοιο σημείο μέχρι που να παρουσιάζεται ως του Μεγάλου σχίσματος. Από εκκλησιολογικής απόψεως ένα επιτίμιο ακοινωνησίας η αφαίρεση του ονόματος από τα επίσημα δίπτυχα δεν μπορεί να συνιστά σχίσμα στον ορθόδοξο χώρο, όπως από την παράδοση και την εκκλησιαστική ιστορία γνωρίζουμε . Στον αντίποδα αυτού του υπερτονισμού το Οικουμενικό Πατριαρχείο και ιδίως ο Οικουμενικός πατριάρχης συνεχίζει μέχρι και σήμερα να μνημονεύει τον Πατριάρχη Ρωσίας, υπενθυμίζοντας με αυτόν τον τρόπο ότι το αίτιο της διακοπής της ευχαριστιακής κοινωνίας δεν είναι το Οικουμενικό Πατριαρχείο αλλά η ίδια η Μόσχα και άρα δεν μπορούμε να μιλάμε για ένα σχίσμα στον ορθόδοξο χώρο.
Η Αγία και Μεγάλη Σύνοδος το 2016 ενώ ενέκρινε το Κείμενο περί Αυτονόμου και Αυτοκεφαλίας δεν χορήγησε σε καμία τοπική εκκλησία γιατί αυτό γινόταν πάντοτε από την Μεγάλη Εκκλησία της Κωνσταντινούπολης. Η επανειλημμένη χορήγηση μιας αυτονομίας που ονομαζόταν σε αυτοκεφαλία από το Πατριαρχείο της Μόσχας, ακυρώθηκαν ή αντικαταστάθηκαν από το Οικουμενικό Πατριαρχείο γιατί δεν βρήκαν πανορθόδοξη αναγνώριση {π.χ. Η Ορθόδοξη Ρωσική Εκκλησία στη διασπορά} και έλαβαν πραγματικά τόμο Αυτοκεφαλίας όταν από αυτές οι τοπικές εκκλησίες χτύπησαν την πόρτα του ΟΠ, όπως γνωστές τυγχάνουν οι υποθέσεις της Πολωνίας και Τσεχίας.
Η μνημόνευση του πρωθιερέα Νικολάου Μπαλάσοφ συνυπάρχει με το θέμα του εκκλήτου και ακλήτου ενώπιων του Οικουμενικού Πατριάρχου. Η αμφισβήτηση και η μη αποδοχή για την κανονική δικαιοδοσία του προνομίου αυτού. Πράξεις που μας υπενθυμίζουν ενέργειες ήδη από την αποστολική εποχή. Γνωστή τυγχάνει η περίπτωση του Διοτρέφη όπως αναφέρει ο Ευαγγελιστής Ιωάννης στην Γ’ Καθολική Επιστολή: «Ο πρεσβυτεροσ Γαΐῳ τῷ ἀγαπητῷ, ὃν ἐγὼ ἀγαπῶ ἐν ἀληθείᾳ. ….῎Εγραψα τῇ ἐκκλησίᾳ· ἀλλ᾿ ὁ φιλοπρωτεύων αὐτῶν Διοτρεφὴς οὐκ ἐπιδέχεται ἡμᾶς. διὰ τοῦτο, ἐὰν ἔλθω, ὑπομνήσω αὐτοῦ τὰ ἔργα ἃ ποιεῖ, λόγοις πονηροῖς φλυαρῶν ἡμᾶς· καὶ μὴ ἀρκούμενος ἐπὶ τούτοις οὔτε αὐτὸς ἐπιδέχεται τοὺς ἀδελφοὺς καὶ τοὺς βουλομένους κωλύει καὶ ἐκ τῆς ἐκκλησίας ἐκβάλλει…». Ο διοτρέφης ως “Φιλοπρωτέυων” , αρνείται την αποδοχή της αυθεντίας της αποστολικής εξουσίας πάνω από αυτόν. Στην προκειμένη περίπτωση έχουμε την άρνηση του εκκλήτου, ως ορίζουν οι Ιεροί Κανόνες από τον Οικουμενικό Πατριάρχη…..Η απροθυμία και η απογοήτευση στις μεθοδεύσεις επισφραγίστηκαν με την απόφαση της Σεπτής Ιεραρχίας της Εκκλησίας της Ελλάδος