The year 2019 marks fifty years since the establishment of the
Metropolis of Belgium and the Exarchate of the Netherlands and
Luxembourg by the Ecumenical Patriarchate.
Ο Οικουμενικός Πατριάρχης τιμά με την παρουσία του τα 50 χρόνια ζωής της Μητροπόλεως Βελγίου
Ο Οικουμενικός Πατριάρχης Βαρθολομαίος τιμά με την
παρουσία του στην Μητρόπολη Βελγίου τις εορταστικές εκδηλώσεις των 50
ετών ζωής της Ιεράς Μητροπόλεως. Εν αναμονή της άφιξής του, προβαίνουμε
στην δημοσίευση του πέμπτου στην σειρά «εισοδικού» κειμένου, σχετικό με
την ιστορία της Μητροπόλεως.
Σύντομη Ιστορία Ιεράς Μητροπόλεως Βελγίου
Τα πρώτα ίχνη της ορθόδοξης παρουσίας στις χώρες της Μπενελούξ
ανάγονται στην βυζαντινή εποχή όταν η εκ Κωνσταντινουπόλεως πριγκίπισσα
Θεοφανώ, η οποία πέθανε το 991, παντρεύτηκε τον Γερμανό αυτοκράτορα
Όθωνα και έκτισε την εκκλησία του Αγ. Νικολάου στην πόλη Nijmegen, η
οποία διακρίνεται για το οκταγωνικό βυζαντινό της σχήμα.
Στην ένδοξη εποχή της πόλεως της Βρύγης (Bruges) (1280-1480),
δεδομένου ότι ήταν μεγάλο κέντρο εμπορικών συναλλαγών, μεταξύ άλλων
επιχειρηματιών, κατοικούσαν σημαντικοί Έλληνες έμποροι από την
Κωνσταντινούπολη, την Σμύρνη και την Μικρά Ασία, οι οποίοι ήταν
εγκατεστημένοι από το 1340 στο γωνιακό οίκημα Genthof (Gaillard
«Εφημερίδες της Βρύγης»). Από τα αρχεία της πόλης της Βρύγης (1392-1393)
και από το βιβλίο του Gilliots-Van Severen φαίνεται ότι υπάρχει σειρά
ελληνικών ονομάτων ευγενών και ιπποτών, συμπεριλαμβανόμενου και του
ονόματος του αδελφού του αυτοκράτορα της Κωνσταντινουπόλεως, οι οποίοι
κατέφυγαν εκεί για να αποφύγουν την σκλαβιά από τους Οθωμανούς. Όμως
μετά την πτώση της Κωνσταντινουπόλεως έσβησε το τόσο ακμάζον εμπόριο των
Ελλήνων στην Φλάνδρα.
Στην Ολλανδία, η παρουσία των πρώτων Ελλήνων ορθοδόξων, οι οποίοι
ήταν κληρικοί οπαδοί του Οικουμενικού Πατριάρχη Κύριλλου Λούκαρη,
διαδραμάτισε σημαντικό ρόλο στις σχέσεις της Ορθοδοξίας με τους
Προτεστάντες.
Αργότερα, σημαντικοί Έλληνες έμποροι, προερχόμενοι από την
Κωνσταντινούπολη, την Σμύρνη, την Χίο, την Θεσσαλονίκη, την Ζαγορά,
εγκαταστάθηκαν στο Άμστερνταμ και ίδρυσαν την πρώτη ορθόδοξη ενορία υπό
την δικαιοδοσία του Οικουμενικού Πατριαρχείου της Κωνσταντινουπόλεως
αφιερωμένη στην μνήμη της Αγίας Αικατερίνης στην οδό Coningstraat, με
την πρώτη θεία Λειτουργία να τελείται το 1752 από κάποιον επίσκοπο από
την Κρήτη. Μάλιστα, λίγα χρόνια αργότερα μετέφρασαν στα ολλανδικά την
θεία Λειτουργία του Αγίου Ιωάννου του Χρυσοστόμου.
Η πρώτη ορθόδοξη ελληνική ενορία του Βελγίου ιδρύθηκε από τους
Έλληνες της Αμβέρσας, αφιερώθηκε στον Ευαγγελισμό της Θεοτόκου και
τέθηκε, όπως άλλωστε και όλες οι υπόλοιπες ορθόδοξες ελληνικές ενορίες,
υπό την δικαιοδοσία του Οικουμενικού Πατριαρχείου. Ήδη μετά την
Μικρασιατική Καταστροφή πολλοί από τους Έλληνες οι οποίοι υποχρεώθηκαν
να εγκαταλείψουν τον τόπο τους ήλθαν και εγκαταστάθηκαν στο Βέλγιο και, δεδομένου
ότι οι Έλληνες ήταν πάντοτε και εξακολουθούν να είναι στενά
συνδεδεμένοι τόσο με την Εκκλησία όσο και με τους ιερείς, από τον
πλουσιότερο ως τον πτωχότερο θυσίασαν τα πάντα, κατέβαλαν χρήματα και
ίδρυσαν εκκλησίες ορθόδοξες ελληνικές, διότι γι’ αυτούς η Εκκλησία ήταν
και εξακολουθεί να είναι ο μοναδικός πόλος σύνδεσής τους με την πατρίδα.
Φυσικά υπήρξαν και ορισμένες δωρεές οικημάτων ή οικοπέδων όμως μέχρι
και σήμερα είναι οι Έλληνες που πρωτοστατούν κυρίως με χρήματα για την
ολοκλήρωση και τον ευτρεπισμό της κάθε ενορίας.
Έτσι, το 1926, η Ένωση Ελληνίδων Κυριών των Βρυξελλών αγόρασε το
ακίνητο στην οδό Stassart 92 στις Βρυξελλες, στο ισόγειο του οποίου
στεγάστηκε η ενορία των Αρχαγγέλων Μιχαήλ και Γαβριήλ και την δώρισαν
στο Οικουμενικό Πατριαρχείο Κωνσταντινουπόλεως κατά τα ειωθότα.
Γύρω στα μέσα της δεκαετίας του ΄50 έφθασε στο Βέλγιο πλήθος Ελλήνων
για να εργασθεί στα ορυχεία του Βελγίου, δεδομένου δε ότι αρχίσαν και
αυτοί να κτίζουν εκκλησίες, ο Οικουμενικός Πατριάρχης της
Κωνσταντινουπόλεως Αθηναγόρας απέστειλε προς εξυπηρέτησή τους 4 ιερείς,
απόφοιτους της Ιεράς Θεολογικής Σχολής της Χάλκης, μεταξύ των οποίων και
ο ιερομόναχος Παντελεήμων Κοντογιάννης, μετέπειτα (1982) Μητροπολίτης
Βελγίου. Ο πατήρ Παντελεήμων άοκνα και με τη βοήθεια πάντοτε των πιστών
Ελλήνων κατάφερε να ιδρύσει έναν αρκετά μεγάλο για την εποχή αριθμό
ορθόδοξων εκκλησιών σε διάφορες περιοχές του Βελγίου, κυρίως εκεί που
διέμενε ο μεγαλύτερος αριθμός των Ελλήνων δωρητών των εκκλησιών αυτών.
Τον Αύγουστο του 1969 η Ιερά Σύνοδος του Οικουμενικού Πατριαρχείου
ίδρυσε την Μητρόπολη Βελγίου και Εξαρχία Κάτω Χωρών και Λουξεμβούργου
και εξέλεξε πρώτο Μητροπολίτη τον τότε Σελευκείας Αιμιλιανό Ζαχαρόπουλο.
Ο Μητροπολίτης Αιμιλιανός από νωρίς είχε την βοήθεια σημαντικών
Βέλγων προσωπικοτήτων ανάμεσα στους οποίους και ο δικηγόρος Ιγνάτιος
Peckstadt, ο οποίος ασπάστηκε την Ορθοδοξία, ίδρυσε την πρώτη ορθόδοξη
φλαμανδόφωνη ενορία στην Γάνδη (1972) τιμώμενη στον Άγιο Απόστολο Ανδρέα
και την υπηρέτησε ως ιερεύς της.
Αποτέλεσμα των άοκνων προσπαθειών τόσο του Σεβασμιότατου κ.
Αιμιλιανού αρχικά, όσο και του Σεβασμιότατου κ. Παντελεήμονα αργότερα,
είναι η επίσημη αναγνώριση από το Κράτος του Βελγίου το έτος 1985 της
Ορθόδοξης Εκκλησίας με την εφαρμογή της απόφασης από το 1988 να ορίζει
ότι «Ο Μητροπολίτης-Αρχιεπίσκοπος του Οικουμενικού Πατριαρχείου
Κωνσταντινουπόλεως είναι ο εκπρόσωπος όλης της ορθόδοξης Εκκλησίας στο
Βέλγιο».
Τον Νοέμβριο του 2013 ο Μητροπολίτης Παντελεήμων υπέβαλε την
παραίτησή του στην Αγία και Ιερά Σύνοδο του Οικουμενικού Πατριαρχείου, η
οποία την δέχτηκε και εξέλεξε τον επίσκοπο Σινώπης Αθηναγόρα (Pecstadt)
ως Μητροπολίτη Βελγίου και Έξαρχο Κάτω Χωρών και Λουξεμβούργου.
* * *
Το έτος 2019 συμπληρώνονται πενήντα χρόνια από την ίδρυση της Ιεράς
Μητροπόλεως Βελγίου και Εξαρχίας Κάτω Χωρών και Λουξεμβούργου από το
Οικουμενικό μας Πατριαρχείο. Οι εορτασμοί αυτής της επετείου
κορυφώνονται τον Νοέμβριο με την άφιξη του Οικουμενικού Πατριάρχου κ.κ.
Βαρθολομαίου. Το πρόγραμμα αρχίζει στις 5 Νοεμβρίου με Οικολογικό
Συμπόσιο και επισκέψεις σε Ναούς της Ολλανδίας. Ακολουθεί στο Βέλγιο ο
Πανηγυρικός Εσπερινός στις 9 Νοεμβρίου, η Πατριαρχική Θεία Λειτουργία
στον Μητροπολιτικό Ναό των Βρυξελλών, δεξίωση και επίσημο δείπνο στις 10
Νοεμβρίου, και ολοκληρώνεται στο Μεγάλο Δουκάτο του Λουξεμβούργου στις
14 Νοεμβρίου.