Ελληνες πανεπιστημιακοί καλούν την παγκόσμια πανεπιστημιακή
κοινότητα να αναδείξει τις καταστροφικές συνέπειες που θα έχει η
συγκεκριμένη διχαστική πολιτική απόφαση για την Αγία Σοφία (φωτ.
EPA/SEDAT SUNA).
«Το σπουδαιότερο ιστορικό-θρησκευτικό
σύμβολο της Ορθοδοξίας και του Βυζαντίου, η Αγία Σοφία του Ιουστινιανού·
ένα Μνημείο που ενώνει διαφορετικούς πολιτισμούς και θρησκείες».
«Υψώνουμε τη φωνή μας να υπερασπιστούμε τις αξίες της Αγίας Σοφίας του
Ιουστινιανού, ενός μεγάλου Μνημείου της παγκόσμιας πολιτιστικής
κληρονομιάς, που ενώνει την οικουμένη και καταξιώνει τον άνθρωπο, άνω
θρώσκοντα...». Με την ελπίδα ότι οι φωνές τους θα αποτελέσουν μέσο
πίεσης και παρακαταθήκη για την ανατροπή των σχεδίων του Τούρκου
προέδρου Ταγίπ Ερντογάν, επιστήμονες και ακαδημαϊκοί σε όλο τον κόσμο
που εργάζονται για την προστασία της πολιτιστικής κληρονομιάς, ενώνουν
τη φωνή τους με όλες τις δυνάμεις της παγκόσμιας κοινότητας κατά της
μετατροπής της Αγίας Σοφίας σε τζαμί. Χαρακτηριστικά, ο Τούρκος Ahmet
Çakmak, ο οποίος είναι επικεφαλής της ερευνητικής ομάδας του
Πανεπιστημίου του Princeton για την προστασία της Αγίας Σοφίας και
ομότιμος καθηγητής του ίδιου ΑΕΙ, μαζί με τον πρύτανη του ΕΜΠ κ. Ανδρέα
Μπουντουβή ήταν οι δύο πρώτοι που υπέγραψαν κείμενο-έκκληση για την
υπεράσπιση των αξιών της Αγίας Σοφίας.
«Η Αγία Σοφία αποτελεί κηρυγμένο από την UNESCO Μνημείο της
παγκόσμιας πολιτιστικής κληρονομιάς. Η δεοντολογία της προστασίας της
παγκόσμιας πολιτιστικής κληρονομιάς απαιτεί τον σεβασμό και την ανάδειξη
των αξιών όλων των ιστορικών περιόδων του μνημείου. Η θέσπιση της Αγίας
Σοφίας ως μουσείου, και μάλιστα στο σύνταγμα της σύγχρονης Τουρκίας το
1934 από τον Ατατούρκ, υπογράμμισε την απόλυτη αυτή επιταγή αναγνώρισης
και διατήρησης των αξιών της παγκόσμιας κληρονομιάς. Η ανατροπή του
καθεστώτος αυτού από τον Τούρκο πρόεδρο Ερντογάν και η προσπάθειά του
περί μονομερούς λειτουργίας της Αγία Σοφίας ως ισλαμικού τεμένους
παραβιάζει όλες τις αξίες του μεγάλου Μνημείου που πρέπει να
διατηρηθούν. Βεβηλώνει τη λειτουργία του ως Μνημείου που ενώνει
διαφορετικούς πολιτισμούς και θρησκείες, όπως εκφράστηκε στο σύμφωνο
συνεργασίας μεταξύ του Πανεπιστημίου του Princeton, του αντισεισμικού
ινστιτούτου Kandilli του Πανεπιστημίου του Βοσπόρου και του ΕΜΠ στις 19
Μαρτίου 1994 στην Κωνσταντινούπολη για την αντισεισμική προστασία της
Αγίας Σοφίας, την οποία και υπηρέτησε αποτελεσματικά κατά τον μεγάλο
σεισμό του Αυγούστου 1999, καθώς και για τον μη καταστροφικό έλεγχο για
την αποκάλυψη των ψηφιδωτών και για τη συντήρησή τους. Παραβιάζει τη
συμφωνία μεταξύ της Ελληνικής Δημοκρατίας και της Δημοκρατίας της
Τουρκίας για την επιστημονική, τεχνολογική και πολιτιστική συνεργασία
που κυρώθηκε από τη Βουλή των Ελλήνων και την τουρκική Εθνοσυνέλευση το
2001, όπου αναφέρεται στην υποδειγματική ανάπτυξή της σε εμβληματικά
Μνημεία-Μουσεία, όπως η Αγία Σοφία», αναφέρει το κείμενο προς συλλογή
υπογραφών που υπογράφεται από την Τώνια Μοροπούλου, επικεφαλής της
ερευνητικής ομάδας του ΕΜΠ για την προστασία της Αγίας Σοφίας.
Οι υπογράφοντες απευθύνουν έκκληση στον ΟΗΕ και όλους τους διεθνείς
οργανισμούς, πανεπιστήμια, ερευνητικά κέντρα και επιστημονικά Fora, όπως
και η Σύγκλητος του Πανεπιστημίου Αθηνών που ενώνει τη φωνή της με τους
πανεπιστημιακούς και καλεί την παγκόσμια πανεπιστημιακή κοινότητα να
αναδείξει τις καταστροφικές συνέπειες που θα έχει η συγκεκριμένη
διχαστική πολιτική απόφαση τόσο στον διάλογο μεταξύ των θρησκειών όσο
και στη γενικότερη προσπάθεια διαπολιτισμικής κατανόησης. «Το ΕΚΠΑ με τη
μακρά πορεία του στην προστασία της πολιτιστικής κληρονομιάς, απευθύνει
έκκληση ώστε να διασφαλιστούν η προστασία και ο χαρακτήρας του μνημείου
του ναού της Αγίας Σοφίας και όλων όσα αυτό εκπροσωπεί στη σύγχρονη
πολυπολιτισμική διεθνή πραγματικότητα» λέει η Σύγκλητος, και τονίζει:
«Από το 1934 ο Ναός της Αγίας Σοφίας λειτουργεί ως μουσείο, μετά σχετικό
διάταγμα του Κεμάλ Ατατούρκ, δίδοντας έτσι τη δυνατότητα σε αυτό το
Μνημείο, ως μουσείο πλέον, να αποτελέσει πόλο παγκόσμιας πολιτιστικής
κληρονομιάς, που ενώνει πολιτισμούς, μακριά από πολιτικούς και
θρησκευτικούς φανατισμούς που “εργαλειοποιούν” Μνημεία και καταπατούν
διεθνείς συμβάσεις και κάθε έννοια δικαίου».
Παρέμβαση αρχιτεκτόνων
Την παρέμβαση των διεθνών θεσμικών οργάνων που εκπροσωπούν την
κοινότητα των αρχιτεκτόνων (UIA, CAE, UMAR) ζητεί ο Σύλλογος
Αρχιτεκτόνων Διπλωματούχων Ανωτάτων Σχολών (ΣΑΔΑΣ)-Πανελλήνια Ενωση
Αρχιτεκτόνων για το θέμα της Αγίας Σοφίας. Στόχος είναι έτσι «η
αντίδραση να είναι καθολική και σε παγκόσμιο επίπεδο, ενάντια στη
βεβήλωση ενός μνημείου, ενός αρχιτεκτονικού αριστουργήματος,
εγγεγραμμένου στη Λίστα της Παγκόσμιας Κληρονομιάς της UNESCO, που
επιχειρείται να καταστεί λάφυρο πολιτικής αντιπαράθεσης, αναμοχλεύοντας
θρησκευτικές και ιδεολογικές αξίες για την εξυπηρέτηση άλλων στόχων,
δημιουργώντας νέες περιπέτειες στους λαούς της Ανατολικής Μεσογείου και
όχι μόνο» όπως λένε οι εκπρόσωποι των αρχιτεκτόνων. Μάλιστα,
συντάσσονται με τη δήλωση της UNESCO για την Αγία Σοφία που επισημαίνει
την παραβίαση των κανόνων που απορρέουν από τη Σύμβαση Παγκόσμιας
Κληρονομιάς του 1972.