Archdiocese of Thyateira & Great Britain
Greek-English
Greek-English
Ομιλία Σεβ. Αρχιεπισκόπου Νικήτα κατά την εορτή του Αγίου Σωφρονίου
Talk by Archbishop Nikitas at the Feast of Saint Sophronios
Most Respected Abbot and Elder, Fr. Petros,
Esteemed and Honourable Former Abbot and Geronta, Fr. Kyrillos,
Fathers, Brothers and Sisters of the sacred Patriarchal and Stavropegic Monastery,
Beloved Children in the Lord,
Grace and peace be with you in the name of theLord Jesus Christ.
In his love for the world and humanity, our heavenly Father places
saintly people in each and every era of human history to guide us,
protect us, and keep us on the path of salvation.While these saints
faced many challenges and difficulties in their lives, Godcalled them
and—because of the disposition of their hearts—He selected them and
anointed them,as the Judges of old to save us from the power of those
who would plunder us, the New Israel, with his grace and love; and they,
in turn—almost appearing out of nowhere—reveal to us the true nature
and meaning of God’s commandments. In other words, these saints, whom
God placed in our lives for our own sake and for that of the entire
world, revealed that the commandments of Christ are not simply external
laws, but revelations of divine life. Indeed, through these holy men and
women, we witnessed that God is love, and that God is humility. Through
their examples,we find instruction in keeping “to the paths of the
righteous,”(Proverbs 2) and we learn how to lead our lives in a saintly
way.
As history has shown, we see the sacred and prophetic words of the Prophet and King Solomon come to life:
“The souls of the righteous are in the hand of God, and no torment
will ever touch them. In the eyes of the foolish they seemed to have
died, and their departure was thought to be an affliction, and their
going from us to be their destruction; but they are at peace. For though
in the sight of men they were punished, their hope is full of
immortality. Having been disciplined a little, they will receive great
good, because God tested them and found them worthy of himself; like
gold in the furnace he tried them, and like a sacrificial burnt offering
he accepted them. In the time of their visitation they will shine
forth, and will run like sparks through the stubble. They will govern
nations and rule over peoples, and the Lord will reign over them for
ever. Those who trust in him will understand truth, and the faithful
will abide with him in love, because grace and mercy are upon his elect,
and he watches over his holy ones.” (Wisdom of Solomon 3:1-9)
The Good Shepherd and Master saw the innocence and pure heart of the
young Sergei, and watched over him, in a sense, waiting in anticipation
for him to realizeand respond to his true calling.After living in Russia
during very turbulent times and having fallen away from the true path
of Christ, he began to walk the path of a sacred pilgrimage, searching
for the ideals that would quench his thirst for truth.Eventually, as we
all know, he left his native land and family,journeying to various
countries, and arrived at the Garden of the Virgin Mary,that is, the
Holy Mountain of Athos, where he would cultivate seeds of humility,
love, and prayer, which had been planted in his heart years before.While
on Mt. Athos, he was guided and directed by other great ascetics and
elders—saintly persons, such as St. Nikolai Velimirovic—who would assist
him with his personal struggles and spiritual life.It was there that he
became the disciple of St. Silouan, the great luminary and pillar of
light, from whose heart sprung forth—as from a deep well—spiritual
waters for St. Sophrony. It is clear that this refreshing spiritual
guidance gave life to the blossoming flowers of love that were in St.
Sophrony’s heart.
Over the years, St. Sophrony shared the wisdom and teachings that had
been provided to him by all the Athonite elders, especially St.
Silouan. In due course, however, he decided to live in quiet (hesychia)
and cultivate the Jesus Prayer even more fully in his heart.Guided by
the Spirit, St. Sophrony came to this blessed land—a land sanctified by
the blood of its Martyrs and the choir of Saints of the British Isles; a
land known as the pulpit of St. Aristoboulos, who was the First Bishop
of Britain; a land known as the arena of the protomartyr St. Alban, as
well as the land of King St. Edmund, and the noetic script of the
Venerable Bede.Yes, it was here in the sacred area of Essex that he
established the Monastery dedicated to the Forerunner and Baptist, St.
John.This, certainly, was not by chance, though.For the Baptist, too,
fled to the desert and sought peace, stillness, and silence—far from the
noise, distraction, and violence of the world.Of course,the Baptist
himself was not alone. After all, St. John had disciples and spiritual
children within his paternal embrace. He directed them to Christ.And so,
St. Sophrony, in a similar manner, gathered his children under his
care—like a hen gathers her chicks under her wings—in order that he
might gather them and lead them together towards Christ and His unwaning
light.
As the great Prophet Elias passed his mantle unto his disciple
Elijah, so the blessed Sophrony passed his mantle to Fr. Kyrillos and
now to Fr. Petros, continuing the sacred tradition of monasticism once
brought and planted here by this great saint.Many people today know St.
Sophrony as a skilled theologian and iconographer. But his influence and
deep personal commitment to Christ is not only seen in the sacred icons
and theological writings that he produced. For instance, it would be
impossible for us to determine the number of faithful and pious
Christians who came to him from all corners of the globe for spiritual
guidance and support over the years.His days and nights were spent in
deep prayer, as he asked God to heal the broken hearts of the people.
And, of course, this great saint did not give of his own wisdom and
words; rather, he gave Christ and Christ’s words to those thirsty and
hungry for righteousness, truth, and the heavenly kingdom.During his
lifetime, St. Sophrony became a fountain of healing for those suffering
in body and soul, especially as he gave peace and comfort to ease the
pain of sin. He saw beauty in all things, especially nature and God’s
creation.For him, the lilies of the field showed the creative hands that
wove a masterpiece of wonder, while the birds of the air sang the
praises of heaven in their own way.
On this most joyous of occasions, we are gathered together as a
community of pilgrims and stand as one family celebrating the holiness
of the life of St. Sophrony.We have come here, each of us, to bend our
knees and ask not only for his blessing, but also for his prayers and
intercessions before the throne of God.As he served at the Altar here on
earth, we now ask that he pray for us at the celestial Altar in the
heavens.As the hymns of the service tell us, St. Sophrony is like a
trumpet, sounding loud the truth of Christ and we have gathered here in
Essex to hear the musical message of love that radiates from his grave.
The Holy and Great Church of Christ, the Ecumenical Patriarchate,
recognized the sanctity of Sophrony’s life, and he was formally numbered
among the Saints of the Church. Within the depths of the hearts of the
people of God, though, he was already accepted as such even during his
life.The Church invites the faithful throughout the world to give him
the proper honour we offer the true children of God.His All-Holiness
Ecumenical Patriarch Bartholomew had hoped to be here and serve on this
most blessed and sacred day, but the unfortunate circumstances around
the world did not allow for it.Nevertheless, our Patriarch and the
venerable hierarchs of the Mother Church of Constantinople are
noetically near us all on this day and share with us in the joy of this
heavenly celebration.Naturally, I come not in place of His All-Holiness,
but rather with paternal love and blessing, so I might also share in
the joy, honour, and blessings of this first celebration of the feast of
St. Sophrony of Essex, the Athonite, the Elder, the Teacher, and the
Father.
It was prevalent in St. Sophrony’s teachings that the institutions of
the Church are a gift of the Holy Spirit. Thus, it is of the utmost
importance that we work together here in strengthening the Christian
presence and witness of these lands. May our collaborations be
characterized by the nobility of his spirit, especially since St.
Sophrony always treated everyone around him with great deference, as
though they were nobility—a sentiment for which our broken and divided
world is currently in great need. Therefore, at this time, I entreat St.
Sophrony to help us with building up the Church here, and to help in
preserving and protecting our Ecumenical Patriarch, the Mother Church,
and all those labouring for its rights and equality.
England, the United Kingdom, and the entire oikoumene are now blessed
by St. Sophrony, who gave to the world his most precious possession—his
heart filled with love for Christ.Being here present with all of you
today, my own heart sings the sacred words from Matins:
“O blessed land of Britain, within you, you received the precious and
holy relic of St. Sophrony the Wonderworker, whom the Lord made worthy
to become a venerable dwelling of the Holy Spirit,which endlessly gushes
forth, to those who with true faith approach, the gifts of Divine
grace.”
Rejoice, then, people of God, and give thanks and praise—that in our
day and time our heavenly Father has not forgotten our world.We
celebrate the life of this great luminary and are comforted that we have
been found worthy to live in the shadow of his grace. May we have his
blessings from above, so we also learn to walk in the light of Christ.
Ομιλία Σεβ. Αρχιεπισκόπου Νικήτα κατά την εορτή του Αγίου Σωφρονίου
Πανοσιολογιώτατε Ηγούμενε, πάτερ Πέτρο,
Αγαπητά μου παιδιά εν Κυρίω,
Χάρις και ειρήνη μεθ’ υμών στο όνομα του Κυρίου μας Ιησού Χριστού.
Από αγάπη για τον κόσμο και την ανθρωπότητα, ο Ουράνιος Πατέρας μας κοσμεί κάθε περίοδο της ανθρώπινης ιστορίας με ανθρώπους αγίους για να μας οδηγούν, να μας προστατεύουν και να μας διατηρούν στην οδό της σωτηρίας. Ενώ οι άγιοι αυτοί αντιμετώπισαν πλήθος προκλήσεων και δυσκολιών στη ζωή τους, ωστόσο η καρδιά τους ήταν δεκτική Θεού, γι’ αυτό ο Θεός τους επέλεξε, τους κάλεσε και τους έχρισε με το έλεος και την αγάπη Του, όπως τους Κριτές της Παλαιάς Διαθήκης, προκειμένου να μας σώσουν από τη δύναμη όσων επιθυμούν να λαφυραγωγήσουν εμάς, τον Νέο Ισραήλ. Και οι άγιοι, εμφανιζόμενοι αναπάντεχα, μας αποκαλύπτουν την αληθινή φύση και το αληθινό νόημα των εντολών του Θεού. Με άλλα λόγια, οι άγιοι, τους οποίους ο Θεός έταξε στη ζωή μας προς ωφέλεια προσωπική αλλά σύμπαντος του κόσμου, αποκαλύπτουν ότι οι εντολές του Χριστού δεν είναι απλά νόμοι κανονιστικοί, αλλά εμφάνεια ζωής θείας. Όντως, μέσω αυτών των αγίων ανδρών και γυναικών, γινόμαστε μάρτυρες του Θεού ως αγάπη και του Θεού ως ταπείνωση. Μέσω του παραδείγματός τους, κατηχηθήκαμε να τηρούμε «ὁδοὺς δικαιωμάτων» (Παροιμιών 2:8) και διδαχθήκαμε να ζούμε αγιαστικώς.
Όπως η ιστορία μας έχει δείξει, βλέπουμε, μέσω των αγίων, να λαμβάνουν σάρκα και οστά οι ιεροί και προφητικοί λόγοι του Προφήτου και Βασιλέα Σολομώντα:
«Δικαίων δὲ ψυχαὶ ἐν χειρὶ Θεοῦ, καὶ οὐ μὴ ἅψηται αὐτῶν βάσανος. ἔδοξαν ἐν ὀφθαλμοῖς ἀφρόνων τεθνάναι, καὶ ἐλογίσθη κάκωσις ἡ ἔξοδος αὐτῶν καί ἡ ἀφ᾿ ἡμῶν πορεία σύντριμμα, οἱ δέ εἰσιν ἐν εἰρήνῃ. καὶ γὰρ ἐν ὄψει ἀνθρώπων ἐὰν καλασθῶσιν, ἡ ἐλπὶς αὐτῶν ἀθανασίας πλήρης· καὶ ὀλίγα παιδευθέντες μεγάλα εὐεργετηθήσονται, ὅτι ὁ Θεὸς ἐπείρασεν αὐτοὺς καὶ εὗρεν αὐτοὺς ἀξίους ἑαυτοῦ· ὡς χρυσὸν ἐν χωνευτηρίῳ ἐδοκίμασεν αὐτοὺς καὶ ὡς ὁλοκάρπωμα θυσίας προσεδέξατο αὐτούς. καὶ ἐν καιρῷ ἐπισκοπῆς αὐτῶν ἀναλάμψουσι καὶ ὡς σπινθῆρες ἐν καλάμῃ διαδραμοῦνται· κρινοῦσιν ἔθνη καὶ κρατήσουσι λαῶν, καὶ βασιλεύσει αὐτῶν Κύριος εἰς τοὺς αἰῶνας. οἱ πεποιθότες ἐπ᾿ αὐτῷ συνήσουσιν ἀλήθειαν, καὶ οἱ πιστοὶ ἐν ἀγάπῃ προσμενοῦσιν αὐτῷ, ὅτι χάρις καὶ ἔλεος ἐν τοῖς ὁσίοις αὐτοῦ, καὶ ἐπισκοπὴ ἐν τοῖς ἐκλεκτοῖς αὐτοῦ.»
(Σοφία Σολομώντος 3:1-9)
Ο Ποιμήν ο Καλός και Κύριός μας διέκρινε την αθωότητα και καθαρότητα καρδιάς του νεαρού Σεργκέι και προσδοκούσε από εκείνον να συναισθανθεί και να ανταποκριθεί στην αληθινή του κλήση. Αφού έζησε στη Ρωσία σε καιρούς ιδιαιτέρως ταραχώδεις και αφού εξετράπη από την οδό την αληθινή του Χριστού, ξεκίνησε μια ιδιότυπη ιερά αποδημία, προς αναζήτηση ιδανικών ικανών να ξεδιψάσουν τη λαχτάρα του για την αλήθεια. Τελικώς, όπως όλοι γνωρίζουμε, άφησε τη γενέτειρα και την οικογένειά του και ταξίδεψε σε διάφορους τόπους πριν φθάσει στο Περιβόλι της Παναγίας, στο Αγιώνυμο Όρος του Άθωνα, όπου επρόκειτο να βλαστήσουν οι σπόροι της ταπείνωσης, της αγάπης και της προσευχής, σπόροι που είχαν φυτευτεί στην καρδιά του χρόνια πριν. Ενώ ήταν στο Άγιο Όρος, καθοδηγήθηκε από άλλους μεγάλους ασκητές και γέροντες – μορφές οσιακές όπως ο Άγιος Νικόλαος Βελιμίροβιτς – οι οποίοι τον στήριξαν στους πνευματικούς του αγώνες. Τότε ήταν που έγινε μαθητής του μεγάλου φωτιστού Αγίου Σιλουανού, από την καρδιά του οποίου, ως από πηγή, εκχέονταν νάματα πνευματικά για τον πατέρα Σωφρόνιο. Είναι ξεκάθαρο ότι αυτή η πνευματική αναψυχή λειτούργησε αναζωογονητικά για τους βλαστούς αγάπης που άρχισαν ανθίζουν στην καρδιά του πατέρα Σωφρονίου.
Καθώς περνούσαν τα χρόνια, ο Άγιος Σωφρόνιος μοιραζόταν τη σοφία και τις διδαχές των Αγιορειτών πατέρων και ιδιαιτέρως του Αγίου Σιλουανού. Ήρθε όμως ο καιρός που αποφάσισε να ζήσει σε ησυχία και να καλλιεργήσει την προσευχή του Κυρίου μας ακόμα πιο έντονα στην καρδιά του. Οδηγούμενος από το Πνεύμα το Άγιο ήρθε σε αυτή την ευλογημένη χώρα, την καθαγιασμένη από το αίμα των Μαρτύρων της και τη χορεία των Αγίων των Βρετανικών Νήσων, την γνωστή ως άμβωνα του Αγίου Αριστοβούλου, του πρώτου Επισκόπου της Βρετανίας, την γνωστή ως στίβο ομολογίας του πρωτομάρτυρα Αγίου Αλβανού, την γνωστή ως χώρα του βασιλέα Αγίου Εδμόνδου και του Σεβάσμιου Βέδα. Ωστόσο ήταν εδώ στον ιερό τόπο του Έσσεξ όπου ο Άγιος Σωφρόνιος ίδρυσε τη Μονή την αφιερωμένη στον Άγιο Ιωάννη, τον Πρόδρομο και Βαπτιστή. Αυτό, βεβαίως, δεν ήταν διόλου τυχαίο. Διότι και ο Βαπτιστής κατέφυγε στην έρημο προς αναζήτηση ειρήνης, ηρεμίας και σιωπής – μακριά από το θόρυβο, τους περισπασμούς και τη βία του κόσμου. Ωστόσο, ο Βαπτιστής δεν ήταν μόνος. Είχε μαθητές και τέκνα πνευματικά εντός της πατρικής του αγκάλης. Τους κατηύθυνε προς τον Χριστό. Κατά τρόπο ανάλογο, ο Άγιος Σωφρόνιος συγκέντρωνε τα παιδιά του υπό την πνευματική του αιγίδα – όπως η κλώσα μαζεύει τα κλωσόπουλά της κάτω από τα φτερούγες της – προκειμένου να τα συνάξει εν Κυρίω και να τα οδηγήσει προς το ακοίμητο φως Του.
Όπως ο μέγας Προφήτης Ηλίας άφησε τη μηλωτή του στον μαθητή του Ελισσαίο, έτσι και ο Άγιος Σωφρόνιος άφησε τη δική του μηλωτή στον πατέρα Κύριλλο και τώρα στον πατέρα Πέτρο, στους συνεχιστές της ιεράς παράδοσης του μοναχισμού που αυτός ο μεγάλος άγιος έφερε και φύτευσε εδώ. Πολλοί σήμερα γνωρίζουν τον Άγιο Σωφρόνιο ως ένα δεινό θεολόγο και αγιογράφο. Ωστόσο η βαθιά προσωπική του αφιέρωση στο Χριστό δεν ανιχνεύεται μόνο στις εικόνες που αγιογράφησε ή στις θεολογικές πραγματείες που εκπόνησε. Για παράδειγμα, θα ήταν αδύνατο να προσδιορίσουμε τον αριθμό των ευλαβών Χριστιανών που στο διάβα του χρόνου ήρθαν σε εκείνον από κάθε γωνιά του κόσμου για πνευματική καθοδήγηση και στήριξη. Διήγε μέρες και νύχτες με προσευχή κατανυκτική, παρακαλώντας τον Θεό να θεραπεύσει καρδιές συντετριμμένες. Και, βεβαίως, ο μεγάλος αυτός άγιος δεν μας προσέφερε με τους λόγους του τη δική του σοφία. Προσέφερε Χριστό και Χριστού λόγους προς τους πεινώντες και διψώντες για δικαιοσύνη, αλήθεια και Βασιλεία των Ουρανών. Κατά τη διάρκεια της ζωής του, ο Άγιος Σωφρόνιος έγινε πηγή ιαματική για τους νοσούντες στο σώμα και στην ψυχή, ανακουφίζοντας τον πόνο της αμαρτίας. Έβλεπε την ομορφιά σε όλα τα πράγματα, ιδίως στη φύση και στην κτίση του Θεού. Για εκείνον τα λουλούδια του αγρού φανέρωναν τα χέρια του Δημιουργού που ύφανε αριστουργηματικά τον φυσικό αυτόν τάπητα, ενώ τα πτηνά του ουρανού δοξολογούν τον Δημιουργό με τον δικό τους μοναδικό τρόπο.
Με αφορμή αυτή την πνευματική πανήγυρη, συγκεντρωθήκαμε εδώ ως όμιλος προσκυνητών και εορτάζουμε ως μια οικογένεια την αγιότητα της ζωής του Αγίου Σωφρονίου. Ήρθαμε εδώ να κλίνουμε το γόνυ και να ζητήσουμε όχι μόνο την ευλογία του, αλλά και τις προσευχές του και τις πρεσβείες του ενώπιον του θρόνου του Θεού. Όπως διακόνησε το επίγειο Ιερό Βήμα, του ζητούμε τώρα να προσεύχεται για εμάς και στο ουράνιο Ιερό Βήμα. Όπως λέγει και η υμνολογία της ημέρας, ο Άγιος Σωφρόνιος είναι όπως η σάλπιγγα που σαλπίζει δυνατά την αλήθεια του Χριστού και μαζευτήκαμε εδώ στο Έσσεξ να ενωτιστούμε το μήνυμα αγάπης που εκπέμπει το μνήμα του.
Η Αγία και Μεγάλη του Χριστού Εκκλησία, το Οικουμενικό μας Πατριαρχείο, αναγνώρισε την αγιότητα της ζωής του Σωφρονίου και επισήμως τον κατέταξε μεταξύ των Αγίων της Εκκλησίας μας. Στις καρδιές όμως των ανθρώπων του Θεού είχε ήδη καταταγεί μεταξύ των Αγίων, ευρισκόμενος ακόμη εν ζωή. Η Εκκλησία μας καλεί τους πιστούς όπου γης να του αποδώσουν την πρέπουσα τιμή, ως τέκνα Θεού. Ο Παναγιώτατος Οικουμενικός Πατριάρχης κ.κ.Βαρθολομαίος ήλπιζε να ήταν εδώ και να ιερουργήσει αυτή την ευλογημένη ημέρα, ωστόσο οι δυσχερείς παγκόσμιες περιστάσεις δεν του το επέτρεψαν. Παρά ταύτα, ο Πατριάρχης μας και οι σεβάσμιοι Ιεράρχες της Μητρός Εκκλησίας της Κωνσταντινουπόλεως είναι νοερώς κοντά μας και μοιράζονται τη χαρά αυτού του εορτασμού. Φυσικά, δεν ήρθα εδώ στη θέση του Παναγιωτάτου, αλλά, μάλλον με πατρική αγάπη και προσευχή, να γίνω συμμέτοχος της χαράς, της τιμής και της ευλογίας του πρώτου αυτού εορτασμού της μνήμης του Αγίου Σωφρονίου του Έσσεξ, του Αγιορείτου, του Γέροντα, του Διδασκάλου, του Πατέρα.
Στις διδαχές του Αγίου Σωφρονίου ξεχώριζε η πίστη στο θεσμό της Εκκλησίας ως δώρου του Αγίου Πνεύματος. Ως εκ τούτου, είναι εξόχως σημαντικό να εργαστούμε από κοινού για την ενίσχυση της χριστιανικής παρουσίας και ομολογίας σε αυτό τον τόπο. Μακάρι η συνεργασία μας να χαρακτηρίζεται από την ευγένεια του πνεύματός του, καθώς ο Άγιος Σωφρόνιος πάντα προσέγγιζε τον κάθε άνθρωπο με μεγάλο σεβασμό, σαν να ήταν ευγενικής καταγωγής – ένα συναίσθημα που τόσο πολύ λείπει από τον διασπασμένο και διηρημένο κόσμο μας. Γι’ αυτό την ώρα ετούτη, δέηση αναπέμπω προς τον Άγιο Σωφρόνιο και την αρωγή του εκζητώ προς οικοδομή της εδώ Εκκλησίας, αλλά και προς ενίσχυση και προστασία του Οικουμενικού μας Πατριάρχου, της Μητρός Εκκλησίας και όλων όσων εργάζονται για τα δικαιώματά της.
Η Αγγλία, το Ηνωμένο Βασίλειο και ολάκερη η οικουμένη ευλογήθηκαν από τον Άγιο Σωφρόνιο, ο οποίος έδωσε στον κόσμο το πλέον πολύτιμο από τα υπάρχοντά του – την καρδιά του έμπλεο αγάπης για τον Χριστό. Ευρισκόμενος σήμερα εδώ μαζί με όλους, καρδιακώς ψάλλω τα λόγια τα ιερά του Όρθρου:
“Ὤ γῆ τῆς Βρετανίας μακαριστή! ἡ ἐν σπλάγχνοις τηροῦσα τὸ τίμιον, καὶ ἱερόν, σκῆνος Σωφρονίου τοῦ θαυμαστοῦ, ὅπερ Θεὸς ἠξίωσεν, Πνεύματος γενέσθαι οἶκον σεπτόν, καὶ βρύειν τοῖς ἐν πίστει, προστρέχουσι ἀφθόνως, τὰς δωρεὰς τῆς θείας Χάριτος.”
Αγάλλεσθε, άνθρωποι του Θεού, ευχαριστείστε και δοξολογήστε τον ουράνιο Πατέρα που στους χρόνους και στους καιρούς μας δεν λησμόνησε τον κόσμο μας. Εορτάζουμε τη ζωή αυτού του μεγάλου φωτιστού και βρίσκουμε παρηγοριά στο γεγονός ότι φανήκαμε άξιοι να ζήσουμε υπό τη σκιά της χάριτος του. Ας έχουμε την εξ ύψους ευλογία του, ώστε να φανούμε άξιοι να οδεύουμε κι εμείς, όπως κι εκείνος, υπό το φως του Χριστού.
Πανοσιολογιώτατε Προηγούμενε, πάτερ Κύριλλε,
Πατέρες, Αδελφοί και Αδελφές της Ιεράς Πατριαρχικής και Σταυροπηγιακής Μονής,Αγαπητά μου παιδιά εν Κυρίω,
Χάρις και ειρήνη μεθ’ υμών στο όνομα του Κυρίου μας Ιησού Χριστού.
Από αγάπη για τον κόσμο και την ανθρωπότητα, ο Ουράνιος Πατέρας μας κοσμεί κάθε περίοδο της ανθρώπινης ιστορίας με ανθρώπους αγίους για να μας οδηγούν, να μας προστατεύουν και να μας διατηρούν στην οδό της σωτηρίας. Ενώ οι άγιοι αυτοί αντιμετώπισαν πλήθος προκλήσεων και δυσκολιών στη ζωή τους, ωστόσο η καρδιά τους ήταν δεκτική Θεού, γι’ αυτό ο Θεός τους επέλεξε, τους κάλεσε και τους έχρισε με το έλεος και την αγάπη Του, όπως τους Κριτές της Παλαιάς Διαθήκης, προκειμένου να μας σώσουν από τη δύναμη όσων επιθυμούν να λαφυραγωγήσουν εμάς, τον Νέο Ισραήλ. Και οι άγιοι, εμφανιζόμενοι αναπάντεχα, μας αποκαλύπτουν την αληθινή φύση και το αληθινό νόημα των εντολών του Θεού. Με άλλα λόγια, οι άγιοι, τους οποίους ο Θεός έταξε στη ζωή μας προς ωφέλεια προσωπική αλλά σύμπαντος του κόσμου, αποκαλύπτουν ότι οι εντολές του Χριστού δεν είναι απλά νόμοι κανονιστικοί, αλλά εμφάνεια ζωής θείας. Όντως, μέσω αυτών των αγίων ανδρών και γυναικών, γινόμαστε μάρτυρες του Θεού ως αγάπη και του Θεού ως ταπείνωση. Μέσω του παραδείγματός τους, κατηχηθήκαμε να τηρούμε «ὁδοὺς δικαιωμάτων» (Παροιμιών 2:8) και διδαχθήκαμε να ζούμε αγιαστικώς.
Όπως η ιστορία μας έχει δείξει, βλέπουμε, μέσω των αγίων, να λαμβάνουν σάρκα και οστά οι ιεροί και προφητικοί λόγοι του Προφήτου και Βασιλέα Σολομώντα:
«Δικαίων δὲ ψυχαὶ ἐν χειρὶ Θεοῦ, καὶ οὐ μὴ ἅψηται αὐτῶν βάσανος. ἔδοξαν ἐν ὀφθαλμοῖς ἀφρόνων τεθνάναι, καὶ ἐλογίσθη κάκωσις ἡ ἔξοδος αὐτῶν καί ἡ ἀφ᾿ ἡμῶν πορεία σύντριμμα, οἱ δέ εἰσιν ἐν εἰρήνῃ. καὶ γὰρ ἐν ὄψει ἀνθρώπων ἐὰν καλασθῶσιν, ἡ ἐλπὶς αὐτῶν ἀθανασίας πλήρης· καὶ ὀλίγα παιδευθέντες μεγάλα εὐεργετηθήσονται, ὅτι ὁ Θεὸς ἐπείρασεν αὐτοὺς καὶ εὗρεν αὐτοὺς ἀξίους ἑαυτοῦ· ὡς χρυσὸν ἐν χωνευτηρίῳ ἐδοκίμασεν αὐτοὺς καὶ ὡς ὁλοκάρπωμα θυσίας προσεδέξατο αὐτούς. καὶ ἐν καιρῷ ἐπισκοπῆς αὐτῶν ἀναλάμψουσι καὶ ὡς σπινθῆρες ἐν καλάμῃ διαδραμοῦνται· κρινοῦσιν ἔθνη καὶ κρατήσουσι λαῶν, καὶ βασιλεύσει αὐτῶν Κύριος εἰς τοὺς αἰῶνας. οἱ πεποιθότες ἐπ᾿ αὐτῷ συνήσουσιν ἀλήθειαν, καὶ οἱ πιστοὶ ἐν ἀγάπῃ προσμενοῦσιν αὐτῷ, ὅτι χάρις καὶ ἔλεος ἐν τοῖς ὁσίοις αὐτοῦ, καὶ ἐπισκοπὴ ἐν τοῖς ἐκλεκτοῖς αὐτοῦ.»
(Σοφία Σολομώντος 3:1-9)
Ο Ποιμήν ο Καλός και Κύριός μας διέκρινε την αθωότητα και καθαρότητα καρδιάς του νεαρού Σεργκέι και προσδοκούσε από εκείνον να συναισθανθεί και να ανταποκριθεί στην αληθινή του κλήση. Αφού έζησε στη Ρωσία σε καιρούς ιδιαιτέρως ταραχώδεις και αφού εξετράπη από την οδό την αληθινή του Χριστού, ξεκίνησε μια ιδιότυπη ιερά αποδημία, προς αναζήτηση ιδανικών ικανών να ξεδιψάσουν τη λαχτάρα του για την αλήθεια. Τελικώς, όπως όλοι γνωρίζουμε, άφησε τη γενέτειρα και την οικογένειά του και ταξίδεψε σε διάφορους τόπους πριν φθάσει στο Περιβόλι της Παναγίας, στο Αγιώνυμο Όρος του Άθωνα, όπου επρόκειτο να βλαστήσουν οι σπόροι της ταπείνωσης, της αγάπης και της προσευχής, σπόροι που είχαν φυτευτεί στην καρδιά του χρόνια πριν. Ενώ ήταν στο Άγιο Όρος, καθοδηγήθηκε από άλλους μεγάλους ασκητές και γέροντες – μορφές οσιακές όπως ο Άγιος Νικόλαος Βελιμίροβιτς – οι οποίοι τον στήριξαν στους πνευματικούς του αγώνες. Τότε ήταν που έγινε μαθητής του μεγάλου φωτιστού Αγίου Σιλουανού, από την καρδιά του οποίου, ως από πηγή, εκχέονταν νάματα πνευματικά για τον πατέρα Σωφρόνιο. Είναι ξεκάθαρο ότι αυτή η πνευματική αναψυχή λειτούργησε αναζωογονητικά για τους βλαστούς αγάπης που άρχισαν ανθίζουν στην καρδιά του πατέρα Σωφρονίου.
Καθώς περνούσαν τα χρόνια, ο Άγιος Σωφρόνιος μοιραζόταν τη σοφία και τις διδαχές των Αγιορειτών πατέρων και ιδιαιτέρως του Αγίου Σιλουανού. Ήρθε όμως ο καιρός που αποφάσισε να ζήσει σε ησυχία και να καλλιεργήσει την προσευχή του Κυρίου μας ακόμα πιο έντονα στην καρδιά του. Οδηγούμενος από το Πνεύμα το Άγιο ήρθε σε αυτή την ευλογημένη χώρα, την καθαγιασμένη από το αίμα των Μαρτύρων της και τη χορεία των Αγίων των Βρετανικών Νήσων, την γνωστή ως άμβωνα του Αγίου Αριστοβούλου, του πρώτου Επισκόπου της Βρετανίας, την γνωστή ως στίβο ομολογίας του πρωτομάρτυρα Αγίου Αλβανού, την γνωστή ως χώρα του βασιλέα Αγίου Εδμόνδου και του Σεβάσμιου Βέδα. Ωστόσο ήταν εδώ στον ιερό τόπο του Έσσεξ όπου ο Άγιος Σωφρόνιος ίδρυσε τη Μονή την αφιερωμένη στον Άγιο Ιωάννη, τον Πρόδρομο και Βαπτιστή. Αυτό, βεβαίως, δεν ήταν διόλου τυχαίο. Διότι και ο Βαπτιστής κατέφυγε στην έρημο προς αναζήτηση ειρήνης, ηρεμίας και σιωπής – μακριά από το θόρυβο, τους περισπασμούς και τη βία του κόσμου. Ωστόσο, ο Βαπτιστής δεν ήταν μόνος. Είχε μαθητές και τέκνα πνευματικά εντός της πατρικής του αγκάλης. Τους κατηύθυνε προς τον Χριστό. Κατά τρόπο ανάλογο, ο Άγιος Σωφρόνιος συγκέντρωνε τα παιδιά του υπό την πνευματική του αιγίδα – όπως η κλώσα μαζεύει τα κλωσόπουλά της κάτω από τα φτερούγες της – προκειμένου να τα συνάξει εν Κυρίω και να τα οδηγήσει προς το ακοίμητο φως Του.
Όπως ο μέγας Προφήτης Ηλίας άφησε τη μηλωτή του στον μαθητή του Ελισσαίο, έτσι και ο Άγιος Σωφρόνιος άφησε τη δική του μηλωτή στον πατέρα Κύριλλο και τώρα στον πατέρα Πέτρο, στους συνεχιστές της ιεράς παράδοσης του μοναχισμού που αυτός ο μεγάλος άγιος έφερε και φύτευσε εδώ. Πολλοί σήμερα γνωρίζουν τον Άγιο Σωφρόνιο ως ένα δεινό θεολόγο και αγιογράφο. Ωστόσο η βαθιά προσωπική του αφιέρωση στο Χριστό δεν ανιχνεύεται μόνο στις εικόνες που αγιογράφησε ή στις θεολογικές πραγματείες που εκπόνησε. Για παράδειγμα, θα ήταν αδύνατο να προσδιορίσουμε τον αριθμό των ευλαβών Χριστιανών που στο διάβα του χρόνου ήρθαν σε εκείνον από κάθε γωνιά του κόσμου για πνευματική καθοδήγηση και στήριξη. Διήγε μέρες και νύχτες με προσευχή κατανυκτική, παρακαλώντας τον Θεό να θεραπεύσει καρδιές συντετριμμένες. Και, βεβαίως, ο μεγάλος αυτός άγιος δεν μας προσέφερε με τους λόγους του τη δική του σοφία. Προσέφερε Χριστό και Χριστού λόγους προς τους πεινώντες και διψώντες για δικαιοσύνη, αλήθεια και Βασιλεία των Ουρανών. Κατά τη διάρκεια της ζωής του, ο Άγιος Σωφρόνιος έγινε πηγή ιαματική για τους νοσούντες στο σώμα και στην ψυχή, ανακουφίζοντας τον πόνο της αμαρτίας. Έβλεπε την ομορφιά σε όλα τα πράγματα, ιδίως στη φύση και στην κτίση του Θεού. Για εκείνον τα λουλούδια του αγρού φανέρωναν τα χέρια του Δημιουργού που ύφανε αριστουργηματικά τον φυσικό αυτόν τάπητα, ενώ τα πτηνά του ουρανού δοξολογούν τον Δημιουργό με τον δικό τους μοναδικό τρόπο.
Με αφορμή αυτή την πνευματική πανήγυρη, συγκεντρωθήκαμε εδώ ως όμιλος προσκυνητών και εορτάζουμε ως μια οικογένεια την αγιότητα της ζωής του Αγίου Σωφρονίου. Ήρθαμε εδώ να κλίνουμε το γόνυ και να ζητήσουμε όχι μόνο την ευλογία του, αλλά και τις προσευχές του και τις πρεσβείες του ενώπιον του θρόνου του Θεού. Όπως διακόνησε το επίγειο Ιερό Βήμα, του ζητούμε τώρα να προσεύχεται για εμάς και στο ουράνιο Ιερό Βήμα. Όπως λέγει και η υμνολογία της ημέρας, ο Άγιος Σωφρόνιος είναι όπως η σάλπιγγα που σαλπίζει δυνατά την αλήθεια του Χριστού και μαζευτήκαμε εδώ στο Έσσεξ να ενωτιστούμε το μήνυμα αγάπης που εκπέμπει το μνήμα του.
Η Αγία και Μεγάλη του Χριστού Εκκλησία, το Οικουμενικό μας Πατριαρχείο, αναγνώρισε την αγιότητα της ζωής του Σωφρονίου και επισήμως τον κατέταξε μεταξύ των Αγίων της Εκκλησίας μας. Στις καρδιές όμως των ανθρώπων του Θεού είχε ήδη καταταγεί μεταξύ των Αγίων, ευρισκόμενος ακόμη εν ζωή. Η Εκκλησία μας καλεί τους πιστούς όπου γης να του αποδώσουν την πρέπουσα τιμή, ως τέκνα Θεού. Ο Παναγιώτατος Οικουμενικός Πατριάρχης κ.κ.Βαρθολομαίος ήλπιζε να ήταν εδώ και να ιερουργήσει αυτή την ευλογημένη ημέρα, ωστόσο οι δυσχερείς παγκόσμιες περιστάσεις δεν του το επέτρεψαν. Παρά ταύτα, ο Πατριάρχης μας και οι σεβάσμιοι Ιεράρχες της Μητρός Εκκλησίας της Κωνσταντινουπόλεως είναι νοερώς κοντά μας και μοιράζονται τη χαρά αυτού του εορτασμού. Φυσικά, δεν ήρθα εδώ στη θέση του Παναγιωτάτου, αλλά, μάλλον με πατρική αγάπη και προσευχή, να γίνω συμμέτοχος της χαράς, της τιμής και της ευλογίας του πρώτου αυτού εορτασμού της μνήμης του Αγίου Σωφρονίου του Έσσεξ, του Αγιορείτου, του Γέροντα, του Διδασκάλου, του Πατέρα.
Στις διδαχές του Αγίου Σωφρονίου ξεχώριζε η πίστη στο θεσμό της Εκκλησίας ως δώρου του Αγίου Πνεύματος. Ως εκ τούτου, είναι εξόχως σημαντικό να εργαστούμε από κοινού για την ενίσχυση της χριστιανικής παρουσίας και ομολογίας σε αυτό τον τόπο. Μακάρι η συνεργασία μας να χαρακτηρίζεται από την ευγένεια του πνεύματός του, καθώς ο Άγιος Σωφρόνιος πάντα προσέγγιζε τον κάθε άνθρωπο με μεγάλο σεβασμό, σαν να ήταν ευγενικής καταγωγής – ένα συναίσθημα που τόσο πολύ λείπει από τον διασπασμένο και διηρημένο κόσμο μας. Γι’ αυτό την ώρα ετούτη, δέηση αναπέμπω προς τον Άγιο Σωφρόνιο και την αρωγή του εκζητώ προς οικοδομή της εδώ Εκκλησίας, αλλά και προς ενίσχυση και προστασία του Οικουμενικού μας Πατριάρχου, της Μητρός Εκκλησίας και όλων όσων εργάζονται για τα δικαιώματά της.
Η Αγγλία, το Ηνωμένο Βασίλειο και ολάκερη η οικουμένη ευλογήθηκαν από τον Άγιο Σωφρόνιο, ο οποίος έδωσε στον κόσμο το πλέον πολύτιμο από τα υπάρχοντά του – την καρδιά του έμπλεο αγάπης για τον Χριστό. Ευρισκόμενος σήμερα εδώ μαζί με όλους, καρδιακώς ψάλλω τα λόγια τα ιερά του Όρθρου:
“Ὤ γῆ τῆς Βρετανίας μακαριστή! ἡ ἐν σπλάγχνοις τηροῦσα τὸ τίμιον, καὶ ἱερόν, σκῆνος Σωφρονίου τοῦ θαυμαστοῦ, ὅπερ Θεὸς ἠξίωσεν, Πνεύματος γενέσθαι οἶκον σεπτόν, καὶ βρύειν τοῖς ἐν πίστει, προστρέχουσι ἀφθόνως, τὰς δωρεὰς τῆς θείας Χάριτος.”
Αγάλλεσθε, άνθρωποι του Θεού, ευχαριστείστε και δοξολογήστε τον ουράνιο Πατέρα που στους χρόνους και στους καιρούς μας δεν λησμόνησε τον κόσμο μας. Εορτάζουμε τη ζωή αυτού του μεγάλου φωτιστού και βρίσκουμε παρηγοριά στο γεγονός ότι φανήκαμε άξιοι να ζήσουμε υπό τη σκιά της χάριτος του. Ας έχουμε την εξ ύψους ευλογία του, ώστε να φανούμε άξιοι να οδεύουμε κι εμείς, όπως κι εκείνος, υπό το φως του Χριστού.