Ο ΕΟΡΤΑΣΜΟΣ ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ ΤΗΣ ΟΡΘΟΔΟΞΙΑΣ

Ιερά Αρχιεπισκοπή Αθηνών

Ρεπορτάζ για το Ραδιόφωνο της Εκκλησίας: Μάκης Αδαμόπουλος
Φωτογραφίες: Χρήστος Μπόνης

Παρουσία της Προέδρου της Ελληνικής Δημοκρατίας κ. Κατερίνας Σακελλαροπούλου τελέσθηκε σήμερα το πρωί, Α' Κυριακή των Νηστειών, η Συνοδική Θεία Λειτουργία στον Ιερό Μητροπολιτικό Ναό Αθηνών, ημέρα κατά την οποία η Εκκλησία τιμά την αναστήλωση των Ιερών Εικόνων, η οποία κα­θι­ε­ρώ­θη­κε το 843 από την Αυ­το­κρά­τει­ρα Θεοδώρα, τον Υι­ό της Μιχαήλ τον Γ΄ και τον Πα­τριά­ρχη Κωνσταντινουπόλεως Με­θό­διο τον Ο­μο­λογη­τή. 

Το μυστήριο της θείας Ευχαριστίας τέλεσε ο Αρχιεπίσκοπος Αθηνών και πάσης Ελλάδος κ. Ιερώνυμος. Συλλειτούργησαν οι Συνοδικοί Μητροπολίτες Κηφισίας, Αμαρουσίου και Ωρωπού κ. Κύριλλος και Γλυφάδας, Ελληνικού, Βούλας, Βουλιαγμένης και Βάρης κ. Αντώνιος, ενώ τελετάρχης ήταν ο Μητροπολίτης Ν. Ιωνίας και Φιλαδελφείας κ. Γαβριηλ. Παρέστησαν, επίσης, μέ­λη της Κυ­βέρνησης, Βουλευτές, Πρέσβεις των Ορ­θο­δό­ξων Κρα­τών, εκπρόσωποι των Σωμάτων Ασφαλείας και των Ενόπλων Δυνάμεων, ενώ τηρήθηκαν όλα τα απαραίτητα μέτρα προστασίας κατά της διασποράς του κορονοϊού.
Τον πανηγυρικό της ημέρας, εκφώνησε ο Συνοδικός Μητροπολίτης Ιλίου, Αχαρνών και Πετρουπόλεως κ. Αθηναγόρας, ο οποίος αναφέρθηκε στην σημερινή Περικοπή της Καινής Διαθήκης -στην θεία κλήση του Κυρίου προς τον Ναθαναήλ- τονίζοντας ότι «η Εκκλησιαστική Παράδοση την τοποθέτησε στο τυπικό της Α’ Κυριακής των Νηστειών, για να μας βοηθήσει στο ταξίδι της πίστης – εμπιστοσύνης μας στην ανακάλυψη του θεανδρικού Προσώπου του Χριστού». Παράλληλα, επεσήμανε ότι «από το 843 μ.Χ., που έγινε επίσημα η αναστήλωση των αγίων Εικόνων μέχρι σήμερα η Εκκλησία ονόμασε την Κυριακή αυτή, Κυριακή της Ορθοδοξίας και καθιέρωσε να εορτάζεται αυτό το γεγονός της ανύψωσης των θείων Εικόνων. Το περιεχόμενο της εορτής, όμως, αποκτά αφενός το συγκεκριμένο ιδιαίτερο νόημα της αποκατάστασης των εικόνων στην προσκυνητή τους θέση και αφετέρου ένα γενικότερο νόημα, δεδομένου ότι αφορά στην νίκη της αληθινής πίστεως, της Ορθοδόξου πίστεως, έναντι όλων των αιρετικών φρονημάτων. Είναι η εορτή της δια των αιώνων διαλεκτικής αποκαλύψεως της αληθείας του Θεού στην εν συνόδῳ συγκροτημένη Εκκλησία. Η επικράτηση αυτή, της αποκεκαλυμμένης Αληθείας (=Ορθοδοξίας) έναντι του ψεύδους και της πλάνης των αιρέσεων λογίζεται από το εκκλησιαστικό πλήρωμα ως νίκη και θρίαμβος. Ως εκ τούτου «ὁ λαός ὁ καθήμενος ἐν σκότει εἶδε φῶς μέγα, καὶ τοῖς καθημένοις ἐν χώρᾳ καὶ σκιᾷ θανάτου φῶς ἀνέτειλεν αὐτοῖς». Το γεγονός ότι κατά την προσκύνηση των Τιμίων Εικόνων η προσκύνηση μεταβαίνει στο πρωτότυπο που αγιογραφείται σε αυτές, φανερώνει ότι η Εκκλησία καθιερώνει την έννοια του προσώπου και της υποστάσεως και ότι προσκυνούμε το εξιστορημένο πρόσωπο, που φέρει τα συγκεκριμένα στοιχεία και όχι ένα είδωλο ή κάποιο προσωπείο».
Κατόπιν, ο Σεβασμιώτατος υπογράμμισε ότι ο εκάστοτε Ορθόδοξος Ναθαναήλ γνωρίζεται με τον Χριστό, στρέφεται προς τον εσωτερικό του κόσμο γεννάται ως πρόσωπο και ανοίγεται στον Θεό και στον συνάνθρωπο και με αφορμή την σημερινή κατάσταση συμπλήρωσε ότι «η κατανόηση της περιόδου της πανδημικής νόσου COVID-19 που ζούμε επώδυνα, δεν αίρει τη δυνατότητα του ανθρώπου να γίνει πρόσωπο και να βιώσει την υπόσταση. Αντίθετα αποτελεί ευκαιρία ανάδειξης της προσωπικότητας του κάθε πιστού και του αυθεντικού τρόπου της εν Χριστώ ζωής. Η αυστηρή κριτική όλων των φορέων, για τον τρόπο διαχείρισης της κρίσης, το lockdown, η χρήση του προσωπείου – μάσκας, η έλλειψη ελεύθερων κλινών στα νοσοκομεία, ο οικονομικός ανταγωνισμός για τα εμβόλια, η ιδιοτέλεια πολλών επικριτών, πυροδότησαν μια διαμάχη σε δύο κυρίως επίπεδα. Το πρώτο επίπεδο είχε να κάνει με την «έκπληξη», που προκάλεσαν τα νέα μέτρα μέσα στους κόλπους της Εκκλησίας. Τα μέτρα για την διασφάλιση της υγείας, που επέβαλε η Πολιτεία και με νηφαλιότητα και ταπεινοφροσύνη αποδέχθηκε η Εκκλησία, έδωσαν τροφή σε μια μερίδα χριστιανών, εγκλωβισμένων στη δική τους προβληματική, να θεωρήσουν ότι έφθασε επιτέλους η ώρα να αναπετάξουν τις σημαίες της Ορθοδοξίας, να ομολογήσουν και να διακηρύξουν την πίστη τους, εκ του ασφαλούς βέβαια στο «βωμό» και τον «άμβωνα» των κοινωνικών δικτύων και να εκφωνήσουν «αρές» εναντίων όσων θα τολμούσαν να αντιπαρατεθούν στην άποψή τους. Από τους ίδιους η Εκκλησία, όταν διακριτικά σιωπούσε, κατηγορήθηκε διότι σιωπά. Κι όταν ύψωνε λόγον αληθείας κατασυκοφαντήθηκε, διότι μιλούσε με παρρησία και ευπρέπεια στήριζε το υγιές πλήρωμά της. Το δεύτερο επίπεδο διαμάχης έχει να κάνει με τη στάση των ανθρώπων, που πάντοτε απαξίωναν την Εκκλησία και που περίμεναν καρτερικά να ανυψώσουν τα βέλη από τη φαρέτρα τους για να επιφέρουν θανάσιμες πληγές στο σώμα της. Είναι εκείνοι που ζητούσαν αυστηρή χρήση των μέτρων και των νομικών συνεπειών τους για να φιμώσουν κλήρο και λαό. Άλλοτε θέλησαν να φέρουν σε συζήτηση και αμφισβήτηση το λειτουργικό και μυστηριακό οικοδόμημα της Εκκλησίας και επιχείρησαν να μετατρέψουν την προστασία της δημοσίας υγείας, μεταξύ άλλων, και σε θρησκευτικό ζήτημα». 
Επίσης, υπογράμμισε ότι «η σημερινή όμως Κυριακή της Ορθοδοξίας μάς διακηρύττει ότι μέσα στο ιστορικό γίγνεσθαι η Εκκλησία πολεμάται και ότι πολεμουμένη νικά. Προφανώς το παραλήρημα της καχυποψίας ή των συνομωσιών, τα αλλεπάλληλα fake news, η επιστράτευση της παραπληροφόρησης, η απαξίωση και κατασυκοφάντηση της νηφάλιας στάσης της Εκκλησίας απέναντι σε αυτά τα ζητήματα και άλλα παρόμοια φαινόμενα, που αναδείχθηκαν την χρονική αυτή περίοδο κατέστησαν περισσότερο φανερή την απουσία Ορθοδόξου Εκκλησιαστικού φρονήματος».
Ολοκληρώνοντας τον λόγο του ο μητροπολίτης Ιλίου τόνισε ότι «είναι η πανδημία μια αφορμή να απελευθερωθούμε από τον ατομοκεντρικό τρόπο ζωής, από τον ατομοκεντρικό τρόπο σκέψης. Το άτομο είναι κατηγορία κοινωνιολογική και βιολογική, που ανήκει ολότελα στη φύση. Είναι μέρος του φυσικού όλου, από το οποίο αποκόβεται με αντίθεση, με οροθεσία, με απομόνωση. Αν το άτομο μετασχηματισθεί σε πρόσωπο, τότε απαιτεί το πέρασμά του στην υπόσταση. Η υπόσταση είναι κατηγορία πνευματική. Δεν είναι μέρος, αλλά περιέχει μέσα της το όλο και τούτο εξηγεί την ικανότητά της να γίνεται ενυπόστατη. Είναι αφορμή η πανδημία να ελευθερωθούμε από τον στείρο και μονολιθικό λόγο, που δεν αντέχει τον διάλογο και να αποκτήσουμε την εμπειρία του Προσώπου, που διαλέγεται… Του Προσώπου στο οποίο αποκαλύπτει ο Θεός την Αλήθειά Του».
Προ της Απολύσεως της Θείας Λειτουργίας αναγνώσθηκε τμήμα του «Συνοδικού της Ορθοδοξίας» κατά την παράδοση και την τάξη της Εκκλησίας, σε ανάμνηση του γεγονότος της Αναστήλωσης των ιερών εικόνων. 
Φέτος, το κα­θι­ε­ρω­μένο Σαρακοστιανό Γεύμα, το οποίο παρατίθεται κατά την Κυριακή της Ορθοδοξίας από την Προεδρία της Δημοκρατίας προς τιμήν της Διαρκούς Ιεράς Συνόδου δεν θα πραγματοποιηθεί, παρά την πρόθεση της Προ­έ­δρου της Ελ­λη­νι­κής Δη­μο­κρα­τίας κ. Αι­κα­τε­ρί­νης Σα­κελ­λα­ρο­πού­λου, να προ­σκα­λέ­σει στο Προ­ε­δρικό Μέ­γαρο τον Μα­κα­ρι­ώ­τατο Αρ­χι­ε­πί­σκοπο Α­θη­νών και πά­σης Ελ­λά­δος κ. Ι­ε­ρώ­νυ­μο και τους Σε­βα­σμι­ω­τά­τους Συ­νο­δι­κούς Μη­τρο­πο­λί­τες. Όταν ο Μα­κα­ρι­ώ­τα­τος ε­πλη­ρο­φο­ρήθη, από χρόνου ικανού, την πρό­θεση αυτή της Εξοχωτάτης κυρίας Προέδρου, ε­πι­κοι­νώ­νησε τη­λε­φω­νι­κώς μαζί Της και ευ­χα­ρί­στησε Αυ­τήν εκ μέ­ρους της Ι­ε­ράς Συ­νό­δου, τόσο για την επιθυμία και πρό­θεση να συμ­με­τά­σχει στην Θεία Λει­τουρ­γία της Κυριακής της Ορθοδοξίας, όσο και για την ευ­γενή πρό­θεσή Της να πα­ρα­θέ­σει το καθιερωμένο Γεύμα. Την παρεκάλεσε όμως, έχοντας και την σύμφωνη γνώμη των μελών της Ιεράς Συνόδου, να μην ε­πι­μεί­νει στην πρα­γμα­το­ποί­ησή του, λόγω των δύσκολων υγειονομικών συνθηκών που έχουν δημιουργηθεί εξαιτίας της παν­δη­μίας.