ΧΡΥΣΟΣΤΟΜΟΣ ΣΤΑΜΟΥΛΗΣ, ΠΡΟΣ ΜΙΑ ΜΕΤΑ-ΖΗΖΙΟΥΛΙΚΗ ΘΕΟΛΟΓΙΑ

 

antidosis

Πρώτο Διεθνές Συνέδριο και  Τιμητική Εκδήλωση με θέμα «Ο Μητροπολίτης Περγάμου Ιωάννης Ζηζιούλας: Πρόσωπο, Ευχαριστία και Βασιλεία του Θεού σε ορθόδοξη και οικουμενική προοπτική». Βόλος 28-30 Οκτωβρίου 2011

Ξεχωριστή η χαρά μου να μετέχω σε μια τέτοια γιορτή, σε ένα τέτοιο Συμπόσιο, αφιερωμένο στο πρόσωπο και τη θεολογία ενός εκ των σημαντικότερων θεολόγων, Ορθόδοξων θεολόγων, του 20ου αιώνα. Ενός θεολόγου που με την παρουσία του στα θεολογικά γράμματα έβαλε φωτιά στη θεολογική σκέψη πολλών νεαρών θεολόγων εδώ και τέσσερις δεκαετίες, δοκιμάζοντας τις αντοχές τους και μαζί τις αντοχές των υλικών που συστήνουν τον πραγματικό τους εαυτό. Και, βέβαια, μια τέτοια φωτιά δεν σημαίνει κατ’ ανάγκη έρωτα συμφωνίας, αλλά δηλώνει και έρωτα ασυμφωνίας. Σε κάθε περίπτωση έρωτα που σε κάνει να χάνεις τα βράδια σου, να μην κοιμάσαι. Άλλωστε, το θέμα δεν είναι η συμφωνία ή η ασυμφωνία, αλλά η παραδοχή της εντιμότητας μιας πορείας σε εξέλιξη, η παραδοχή της ολοκληρωτικής συμβολής.
Δεν χωρά αμφιβολία πως η μελέτη της θεολογίας του Μητροπολίτη Περγάμου δεν έχει ακόμη ολοκληρωθεί. Πέρασε, όμως, ήδη τα τρία στάδια μιας φυσιολογικής εξέλιξης των πραγμάτων. Το πρώτο στάδιο είναι το στάδιο του απόλυτου ξενισμού, που προκαλεί η έκπληξη του καινούργιου, του κάθε καινούργιου. Το δεύτερο, είναι το στάδιο της απόλυτης αποδοχής, το στάδιο της γενικής ταύτισης, ενσυνείδητης ή ασυνείδητης δεν έχει στην προκειμένη περίπτωση καμία σημασία. Το τρίτο, τέλος, στάδιο, είναι εκείνο της κριτικής αναμέτρησης, σαν την αναμέτρηση που τολμά ο γιος με τον πατέρα προκειμένου να στήσει τον δικό του εαυτό, την προσωπική του ύπαρξη που δεν ικανοποιείται με μια απλή ένταξή της στον καθολικό εαυτό. Όμως, έχω την αίσθηση, πως απομένει ακόμη ένα στάδιο, το τελικό. Το στάδιο του «μετά», έτσι όπως αυτό κατανοείται και ερμηνεύεται από τον ίδιο τον Περγάμου, ως στάδιο του «μαζί». Ένα στάδιο που για χάρη της εξελικτικής και οπωσδήποτε δημιουργικής πορείας προς τα έσχατα αναζητά τη λειτουργική επέκταση, άλλως αναχώρηση από τα ειδωλοποιημένα εντός του χρόνου και του τόπου -εντός της ιστορίας- στάδια του ξενισμού, της απόλυτης ταύτισης και της κριτικής διάθεσης.
Έτσι, συνεχίζοντας ένα διάλογο που η Ακαδημία άνοιξε πριν λίγο καιρό, ένα διάλογο που σήκωσε θύελλα αντιδράσεων, θα ήθελα να πω, πως η κάθε πραγματική θεολογία ορίζεται από ένα «μετά», που κηρύσσει το τέλος της ειδωλοποίησης, το τέλος δηλαδή της συστημικής έκπτωσης, και ορίζει τον εσχατολογικό χαρακτήρα της κτιστής ύπαρξης, της κτιστής δημιουργίας. Εκείνης της δημιουργίας που ανθίζει στις ρωγμές και εξαιτίας των ρωγμών μιας θεολογίας που με τη συνεχή κένωσή της και τη συνεχή της κατάφαση στην ομόσκηνη με την κένωση πρόσληψη, εισηγείται εδώ και τώρα -τουτέστιν σήμερον- την κατάργηση και συνάμα ανάσταση της ιστορίας.
Και είναι σαφές εδώ, πως δεν υπαινίσσομαι, αλλά κάνω σαφώς λόγο για την ανάγκη μιας μετα-Ζηζιουλικής θεολογίας, χωρίς την οποία η τεράστια προσπάθεια και συμβολή της θεολογίας του Μητροπολίτη Περγάμου θα κινδύνευε συνεχώς τον κίνδυνο του επιστημονικού και εκκλησιολογικού αφθαρτοδοκητισμού. Τον κίνδυνο της οντολογικής μοναξιάς, που δημιουργεί η στειρότητα μιας έρημης θεολογικής χώρας.