ΠΕΝΤΗΚΟΣΤΗ

Μέγας Πρωτοπρεσβύτερος του Πατριαρχείου Αλεξανδρείας και Δρ. Ιεραποστολικής κ. Αντώνιος Μπαφαλούκος

Πεντηκοστή 2023

Πεντηκοστήν ἑορτάζομεν καί Πνεύματος ἐπιδημίαν…

Πάντα χορηγεῖ τό Πνεῦμα τό ἅγιον… ἀγραμμάτους σοφίαν ἐδίδαξεν, ἁλιεῖς θεολόγους ἀνέδειξεν, ὅλον συγκροτεῖ τόν θεσμόν τῆς Ἐκκλησίας… 

  Συμπληρώθηκαν και πάλι οι πενήντα μέρες από την κοσμοσωτήριο Ανάσταση του Κυρίου μας Ιησού Χριστού. Εορτάζει, λοιπόν, η Αγία μας Εκκλησία και όλοι εμείς ως πιστά της τέκνα την μεγάλη εορτή της Πεντηκοστής. Η γενέθλιος ημέρα της Εκκλησίας καθιστά αδιάψευστα αυτήν ως ένα καθίδρυμα ιεραποστολικό, εφόσον μέσω της ιδρύσεώς της επιβεβαιώνεται περίλαμπρα η ιεραποστολική της φύση. Η εορτή της Πεντηκοστής θα μπορούσε πολύ εύστοχα να χαρακτηριστεί και ως εορτή της Ιεραποστολής.

  Εορτάζουμε, πανηγυρίζουμε και τιμούμε με κάθε μεγαλοπρέπεια την εορτή της Πεντηκοστής στην Αγία μας Εκκλησία. Στην πραγματικότητα γνωρίζουμε τι είναι αυτή η εορτή και ποιος ο λόγος αυτών των πανηγυρικών λατρευτικών εκδηλώσεων; Μήπως τυχόν είναι απλά μια παραδοσιακή εορτή η οποία έχει καθιερωθεί εδώ και αιώνες στον ανεπτυγμένο κόσμο μας; Μήπως και αυτή η εορτή συγκαταλέγεται σε αυτά που έχει φέρει  ο Χριστιανισμός, όχι ως πίστη στον Κύριό μας Ιησού Χριστό αλλά ως ένα ακόμα θρησκευτικό σύστημα με διάφορα τελετουργικά και λατρευτικά τυπικά δεδομένα μέσα στο εκκλησιαστικό έτος, που ελάχιστα πλέον έχει ουσιαστική θέση στη ζωή των σύγχρονων χριστιανών;

  Αν ζούμε με τα μάτια μας στραμμένα μόνο στα δικά μας, εγκλωβισμένοι σε ό,τι περιλαμβάνει ο δικός μας μικρόκοσμος, ως μέλη μιας καταναλωτικής κοινωνίας με πραγματικές αλλά και φανταστικές ανάγκες, όπου η θρησκευτικότητα εκφράζεται γενικά και αόριστα ως μια φολκλορική εορταστική διάθεση, τότε και η μεγάλη εορτή της Πεντηκοστής δεν θα είναι τίποτε άλλο παρά μία τυπική εορτή που θα επαναλαμβάνεται μέσα στο λειτουργικό εκκλησιαστικό έτος και μόνο.

  Η γνήσια αναζήτηση του νοήματος και του αυθεντικού βιώματος  της εορτής της Πεντηκοστής οδηγεί κάποιον, πέρα από την ανάμνηση των αναντίρρητα σπουδαίων γεγονότων που έλαβαν χώρα στο υπερώο της Αγίας Σιών, να συλλογισθεί τι ουσιαστικά σημαίνει η εορτή και ποια η αποστολή της Εκκλησίας από την ίδρυσή της έως και τις μέρες μας και, για να είμαστε πιο ακριβείς με τη θεολογία της Εκκλησίας μας, μέχρι τα έσχατα και τη συντέλεια των αιώνων.

 Διαπιστώνεται, έτσι, και καθίσταται ξεκάθαρος ο οικουμενικός χαρακτήρας της Εκκλησίας, καθώς ο Παράκλητος αποστέλλεται στους μαθητές με σκοπό να καλέσει ‘’πάντας εις ενότητα’’, ορίζοντας σαφώς τον σκοπό της παρουσίας της Εκκλησίας μέσα στον κόσμο.

  Η Εκκλησία ιδρύεται και ξεκινά την παρουσία της από την Ιερουσαλήμ αλλά επεκτείνει τη δράση της σε ολόκληρη την κτίση. Ο οικουμενικός χαρακτήρας της εορτής έρχεται ως επισφράγισμα και επιβεβαίωση της δυναμικής παρουσίας της ‘‘βιαίας πνοῆς’’, που δεν επιτρέπει επ’ ουδενί τον περιορισμό του Πνεύματος του Αγίου στα στενά  όρια της μικρής ιουδαϊκής κοινότητας ακόμα και αν αυτή είναι η ίδια η ομάδα των μαθητών του Ιησού. Η βίαιη αυτή πνοή γκρεμίζει τα όρια της στενής ομάδας των δώδεκα, άρα τα σύνορα του ιουδαϊκού κόσμου και ορίζοντα, και παρουσιάζει την διάσταση της οπτικής που οφείλει να έχει η Εκκλησία που είναι η οικουμενική.

  Το Άγιο Πνεύμα που οδηγεί την Εκκλησία ‘‘εἰς πᾶσαν τήν ἀλήθειαν’’ δεν περιορίζεται αλλά ‘‘ὅπου θέλει πνεῖ’’ και επειδή του Κυρίου η γη και το πλήρωμα αυτής, αυτό ενεργεί σε ολόκληρη την οικουμένη, σε όλη την κτίση και σε ολόκληρη τη δημιουργία. Ο άνθρωπος, δυστυχώς, με την εκούσια απομάκρυνσή του από τον Θεό Πατέρα και Δημιουργό συμπαρασύρει στην πτώση ως κύριος αυτής και την κτίση. Το Άγιο Πνεύμα, ‘‘  ὁ πανταχοῦ παρών καί τά πάντα πληρῶν’’ θα παράσχει το δικαίωμα και στην κτίση να ενταχθεί στην σωτήρια διαδικασία που χαρίζει ο Χριστός  και να αποκατασταθεί.  Γι’ αυτό, πολύ εύστοχα, αναφέρει ο Άγιος Γρηγόριος Νύσσης ‘‘τοῦτο τό Πνεῦμα  συνδημιουργεῖ μέν Υἱῷ καί τήν κτίσιν καί τήν ἀνάστασιν’’. (Λόγος ΜΑ στην Πεντηκοστή PG 36.436)

  Καρπός του Αγίου Πνεύματος είναι και το αποτέλεσμα του κηρύγματος του απ. Πέτρου που με την αποδοχή του από τους παρευρισκομένους στην Ιερουσαλήμ, προστέθηκαν τρεις χιλιάδες πρόσωπα στην Εκκλησία (πρβλ. Πραξ. 2,41) . Το μήνυμα αυτό του κηρύγματος του απ. Πέτρου έρχονται ‘’ολίγοι εργάτες’’ αλλά με αγάπη πολλή, που αγόγγυστα κοπιάζουν στον αμπελώνα του Κυρίου ώστε να το διαδώσουν και να το λάβει ο κόσμος. Αυτό το πανάγιο Πνεύμα όπως τότε κατήλθε εκεί στο υπερώον εν είδει πυρίνων γλωσσών και μοίρασε πλουσιοπάροχα τα χαρίσματα στους αγίους μαθητές και αποστόλους έτσι και σήμερα συνεχίζει να χορηγεί τα διάφορα χαρίσματα στα μέλη της Εκκλησίας.

  Η Εκκλησία προϋπάρχει στη θεία βουλή αλλά κατά την ημέρα της Πεντηκοστής ιδρύεται ως σώμα Χριστού. Και όπως λέγει ο μέγας πατήρ της Καισαρείας Βασίλειος ‘‘ τό Πνεῦμα τό Ἅγιον ἀρχιτεκτονεῖ  Ἐκκλησίαν Θεοῦ’’. Οι ιεραπόστολοί μας και σήμερα αναλώνονται ώστε να  διαδώσουν το μήνυμα της Πεντηκοστής που δεν είναι άλλο από το μήνυμα της σωτηρίας και σε όσους ελεύθερα το αποδέχονται, όπως τότε στην Ιερουσαλήμ, καθιστούν νέες τοπικές Εκκλησίες τις οποίες συγκροτεί το πανάγιο και τελεταρχικό Πνεύμα, που ενεργεί τα πάντα στην Εκκλησία.

  Φυσικά στις μέρες μας και ενώ διαβάζουμε με ενθουσιασμό πολλές φορές για το πρώτο κήρυγμα του απ. Πέτρου καθώς και  την κατανόηση από όλους όσους άκουγαν ‘‘τῇ ἰδίᾳ διαλέκτῳ’’, δυστυχώς όταν κανείς βρίσκεται στην ιεραποστολή από την πρώτη κιόλας στιγμή της αφίξεώς του, στην Αφρική ιδιαίτερα, διαπιστώνει πως δεν υφίσταται το χάρισμα της γλωσσολαλιάς. Όταν μάλιστα αρχίσει ο ιεραπόστολος τις μετακινήσεις του από τις πόλεις προς την ύπαιθρο χώρα τότε αντιλαμβάνεται για τα καλά το τεράστιο χάος και την αδυναμία της επικοινωνίας. Νομίζω ότι είναι μοιραίο να έρχεται στο μυαλό καθενός που πάτησε το πόδι του στην ιεραποστολή πόσο πραγματικά μεγάλο κακό επέφερε στον κόσμο ο Πύργος της Βαβέλ αλλά και πόση ελπίδα κομίζει η επιφοίτηση του Παρακλήτου,  αναλογιζόμενος τη μεταμορφωτική δύναμη του κηρύγματος των Αποστόλων.

  Το Άγιο Πνεύμα κατέρχεται και σήμερα και φωτίζει τους ιεραποστόλους, ώστε να συνεχίσουν το έργο των αγίων Αποστόλων. Οι ιεραπόστολοι οφείλουν να δίνουν τη μαρτυρία της Βασιλείας όπως άλλωστε έκαναν και οι ίδιοι οι Απόστολοι. Αυτό επιτυγχάνεται μόνο όταν οι ιεραπόστολοι παραμένουν αληθινά ενωμένοι με τον Χριστό και το Άγιο Πνεύμα. Η σύνδεση και ένωση αυτή μπορεί και πιστοποιεί την αληθινή μαρτυρία που δεν ενεργούν οι ιεραπόστολοι αλλά ενεργεί τα Άγιο Πνεύμα ‘‘καί δι’ Υἱοῦ πιστοῖς ἡμῖν πεφηνός, μεταδοτικόν’’. Ως αποτέλεσμα και καρπός είναι η ίδρυση νέων τοπικών Εκκλησιών, που αποτελούν το αυτό ‘‘Σῶμα τοῦ Χριστοῦ’’, την Μία, Αγία, Καθολική και Αποστολική Εκκλησία και έχουν ως σκοπό τους τη σωτηρία που παρέχει Εκείνος. Την Εκκλησία του Χριστού που υπερβαίνει τον έσχατο εχθρό του ανθρώπου και ομολογεί με ανεκλάλητη χαρά τη νίκη της Ζωής πάνω στον θάνατο. Την Εκκλησία εκείνη που είναι ενωμένη μαζί Του και μόνο έτσι μπορεί αιώνια να επιβεβαιώνει την επικράτηση της Ζωής. Γι’ αυτό από την ίδρυσή της η Εκκλησία είναι αναπόσπαστα συνδεδεμένη με την Ανάσταση.

  Η μεγάλη εορτή της Πεντηκοστής προσφέρει την ευκαιρία σε κάθε άνθρωπο και σε κάθε πιστό να γίνει ναός του Αγίου Πνεύματος αλλά ταυτόχρονα και σώμα Χριστού. Με αυτόν τον τρόπο μέσω της αποδοχής του μηνύματος της σωτηρίας και της μαρτυρίας της Βασιλείας επεκτείνεται η Εκκλησία στα πέρατα της οικουμένης.

  Κατά την εορτή της Πεντηκοστής εκπληρώνεται αυτό που υποσχέθηκε ο Κύριος στους αγίους μαθητές, ότι δηλαδή θα έρθει το Άγιο Πνεύμα, ο Παράκλητος, το Πνεύμα της Αληθείας και θα τους διδάξει όλη την αλήθεια. Έτσι πλέον θα μπορούν να την κατανοήσουν και να τη βιώσουν.  Το ίδιο πραγματώνεται και στον χώρο της ιεραποστολής. Οι ιεραπόστολοι ως οι απεσταλμένοι από την Εκκλησία, όχι αυτόκλητοι αλλά ως φορείς αυτής της αποκεκαλυμμένης Αλήθειας, όχι μέρους ή τμήματος αυτής αλλά ολόκληρης της Αλήθειας, πορεύονται μέσα από δυσκολίες και δοκιμασίες, να μεταφέρουν αυτήν σε κάθε άκρο της οικουμένης. Αυτή η πράξη, δηλαδή η ίδρυση των τοπικών Εκκλησιών αποτελεί την κύρια ιεραποστολική δράση. Οι νεόφυτες Εκκλησίες που εγκαθίστανται σε κάθε γωνιά της γης είναι μέλη της Μίας, Αγίας, Καθολικής και Αποστολικής Εκκλησίας. Ταυτόχρονα δε αποτελούν και ολόκληρη Αυτήν την Εκκλησία του Χριστού που δεν τους υπολείπεται τίποτα, είναι κομμάτι αλλά και όλον.

 Οι ιεραπόστολοι πραγματικά ως άλλοι Απόστολοι, οι οποίοι έχοντας λάβει ως δωρεά τα χαρίσματα του Αγίου Πνεύματος, που πλούσια παρέχονται με την κάθοδό του την ημέρα της Πεντηκοστής, ενεργούν τη μαρτυρία της Εκκλησίας και προσφέρουν το μεγάλο προνόμιο σε όσους την αποδεχτούν να γίνουν πλέον μέλη του σώματος του Χριστού. Η Εκκλησία που φυτεύεται στον ιεραποστολικό αμπελώνα αποτελεί τη νέα διάσταση της ίδιας Εκκλησίας που ιδρύεται την ημέρα της Πεντηκοστής. Η εορτή, λοιπόν, της Πεντηκοστής αποτελεί και την αρχή της εκκλησιαστικής ιστορίας.

Στις νέες εκκλησιαστικές κοινότητες που ιδρύονται με την ιεραποστολή, δεν αργεί να ενεργήσει το Πανάγιο Πνεύμα και να φανεί ο καρπός, όπως εκείνη την ημέρα μετά το κήρυγμα του απ. Πέτρου, της προσπάθειας που δεν είναι άλλος από την αγιοποίηση των μελών που μετέχουν στα ‘‘Άγια’’.  Ως νέοι άγιοι ζουν πλέον μέσα στη χάρη της Εκκλησίας και βιώνουν λαμβάνοντας τα ‘‘Άγια τοῖς Ἁγίοις’’, τη χαρά που μπορεί να τη δει διάχυτη κάποιος στα πρόσωπά τους ως μετέχοντα στην αγιότητα του Αγίου Θεού και της Αγίας του Εκκλησίας.

  Οι ιεραπόστολοι που δρουν σε όλα τα έθνη και δίνουν τη σωτηριώδη μαρτυρία του Αναστάντος Κυρίου έχουν ως απώτερο σκοπό να μορφώσουν σε κάθε ιθαγενή αδελφό μας τον Χριστό.  Είναι σαφές, λοιπόν, ότι εορτάζουμε, μαζί με κάθε πιστό που αποδέχεται το μήνυμα της Βασιλείας και με κάθε νεόφυτη Εκκλησία που ιδρύεται στην ιεραποστολή, τη μεγάλη εορτή της Πεντηκοστής.