by David J. Dunn | English | ру́сский
Πρόσφατα, ο Μπράντλεϊ Νασσίφ έγραψε ένα άρθρο για το ιστολόγιο Δημόσια Ορθοδοξία, εντός του οποίου χαρακτήρισε τον γάμο των ομοφυλοφίλων ως ένα από τα πιο πιεστικά ζητήματα που πρέπει να αντιμετωπίσει σήμερα η εκκλησία.
Αν θέλουμε να διατηρήσουμε τα νεότερα μέλη μας, είπε, «τότε πρέπει να διευκρινίσουμε και να αποσαφηνίσουμε τους λόγους για τους οποίους το Χριστιανικό θεολογικό όραμα απαιτεί τον γάμο να αποτελείται αποκλειστικά από την ένωση ενός άνδρα και μιας γυναίκας.» Ο Νασσίφ έχει δίκιο για το επείγον του θέματος, αλλά κάνει λάθος στο τελικό του συμπέρασμα. Εάν η Ορθοδοξία πρόκειται να επιβιώσει για τις επόμενες γενεές, τότε πρέπει να διατυπώσει ένα Χριστιανικό θεολογικό όραμα γάμου. Χωρίς προσδιορισμούς. Οπουδήποτε κι αν μας οδηγήσει αυτό το όραμα.
Εάν ο παραπάνω ισχυρισμός ακούγεται σαν να αφήνω περιθώριο για το ενδεχόμενο της εκκλησίας να ευλογήσει τις ενώσεις ατόμων του ιδίου φύλου, καταλάβατε σωστά. Αν ακούγεται σαν να υποστηρίζω αυτό το ενδεχόμενο, καταλάβατε λάθος. Η άποψή μου είναι αυτή: κατά την εμπειρία μου, οι άνθρωποι (ιδίως οι νέοι) σπανίως πείθονται όταν οι δήθεν ερωτήσεις που ρωτάει κάποιος περιέχουν ήδη προϋπάρχουσες απαντήσεις που αντιστοιχούν στα πιστεύω του ερωτώντος .
Αυτή η παρατήρηση δεν απευθύνεται στον Μπράντλεϋ Νασσίφ. Απευθύνεται σε όλους μας. Δεν κινδυνεύουμε να χάσουμε τους νέους μας επειδή αποτύχαμε να διατηρήσουμε μια δήθεν “παραδοσιακή” άποψη στο θέμα του γάμου. Θα χάσουμε τους νέους μας εάν επιτρέψουμε στους εαυτούς μας να καθοριστούμε από τον τρόπο ζωής στον οποίο αντιτασσόμαστε, αντί από τους ανθρώπους τους οποίους αγαπάμε.
Όταν ένας Ορθόδοξος Χριστιανός μιλάει περί “παραδοσιακού γάμου”, τι ακριβώς εννοεί με την λέξη “παραδοσιακός”; Έχουν κατά νου τα (σχετικώς πρόσφατα) χρονιά, στα οποία οι παρθενικές κόρες χρησιμοποιούνταν ως εμπόρευμα στις επιχειρηματικές συναλλαγές μεταξύ οικογενειακών πατριαρχών, και η γαμήλια νύχτα ισοδυναμούσε με κάτι που κάθε αξιοπρεπής σύγχρονος άνθρωπος θα θεωρούσε βιασμό ανηλίκου; Ή ίσως θέλουν να επιστρέψουν στον 7ο αιώνα, όταν ο γάμος δεν αποτελούσε μυστήριο, αλλά απλά αστική ένωση εγκεκριμένη από τις εκκλησιαστικές αρχές; Συχνά, το τι κρίνουμε “παραδοσιακό” φανερώνει τις προσωπικές μας προκαταλήψεις, και όχι τα ιστορικά γεγονότα. Η ιστορία είναι περίπλοκη, αόριστη, και αντιφατική. Η παράδοση, ειδικά η Ορθόδοξη παράδοση, δεν είναι ποτέ μονομερής.
Ο Νασσίφ έχει δίκιο στο ότι πρέπει να διατυπωθεί μια Ορθόδοξη θεολογία του γάμου, πράγμα που σημαίνει ότι μια τέτοια θεολογία θα πρέπει πρώτα να αναπτυχθεί. Αν και δεν καθιστά μια συμφέρουσα αγοραλογία, η αλήθεια είναι ότι η πλειοψηφία των θεολογικών μας πόρων προέρχεται από μοναζόμενους και οι μοναχοί δεν φημίζονται για τον βαθύ τους στοχασμό περί του σεξ. Ο γάμος θεωρείται ως μια «νόμιμη» διέξοδος για τις σεξουαλικές ωθήσεις που δεν εχουμε τη αυτοπειθαρχία να ελέγξουμε. Αλλά ακόμη και ως έγγαμοι θα πρέπει να καταβάλουμε κάθε δυνατή προσπάθεια για να τις συγκρατήσουμε (μια αυστηρή εφαρμογή των κανόνων της νηστείας της εκκλησίας απαγορεύει τον συζυγικό συνουσιασμό για τον μισό σχεδόν χρόνο). Ορισμένες πηγές επαινούν την πνευματική φιλία που καθιστά δυνατή η έγγαμη ζωή, και μιλούν για την αμοιβαία προσφορά και την υποταγή ως είδη ασκήσεως. Η ίδια η τελετή του γάμου χρίζει το ζευγάρι ως καλοπροαίρετους δικτάτορες της οικιακής εστίας. Ενώ η φιλία και η άσκηση θετουν τον ιδανικό τόνο για το ζευγάρι, (αν και η συνεχή απειλή ταραχών και εξέγερσης των τέκνων μας είναι η πραγματικότητα), τα μοναστικά και ιμπεριαλιστικά πλαίσια δεν απεικονίζουν την πληρότητα του μυστηρίου που είναι ο γάμος.
Η Αγιά Τριάδα ίσως είναι συνετό σημείο για να αρχίσουμε να σκεπτόμαστε εις βάθος αυτό το μυστήριο. Ο Θεός μας είναι Θεός μιας απεριόριστης κενωτικής αγάπης-εσωτερικός διαφορισμός ενωμένος σε μια κοινή, περιχωρητική αυτοθυσία. Αλλά είναι αμφίβολο αν αυτή η εσωτερική ποικιλομορφία της Θεότητας απαιτεί την διαφορά των φύλων μέσα στο γάμο. Αν και ο Θεός είναι η πληρότητα του φύλου, ο Θεός δεν έχει φύλο. Στα πρώτα χρονιά της εκκλησίας είχαν γίνει προσπάθειες να προσδιοριστεί το φύλο της Αγίας Τριάδας, (σχετικά με τις συζητήσεις περί της χειροτονίας των γυναικών), αλλά όλα τα επιχειρήματα των υποστηρικτών αυτής την αίρεσης καταρρίφθηκαν ως τριθεϊστικά, ανθρωπομορφικά, και ειδωλολατρικά. (Λογικά θα πρέπει επίσης, κάπως αυθαίρετα, να κατακρατήσουμε την χρήση Τριαδικών αλληγοριών στο ζήτημα του γάμου, διότι περαιτέρω σκέψη για τον αριθμό των εμπλεκόμενων ατόμων οδηγεί σε μάλλον σκανδαλώδη συμπεράσματα.)
Η εκκλησιολογία είναι άλλος ένας τομέας εντός του οποίου η περισυλλογή περί γάμου θα ήταν φυσική, εφόσον ο Χριστός είναι ο Νυμφίος και η εκκλησία η νύμφη Του, αλλά εκτός από τα υποκείμενα φυλετικά συμπεράσματα των όρων (νύφη και νυμφίος) δεν υπάρχει κάτι πάνω στο οποίο θα μπορούσε να οικοδομηθεί ένα θεολογικό επιχείρημα κατά του γάμου των ομοφυλοφίλων. Κατ’ αρχήν, στο πλαίσιο, η εφαρμογή των εικόνων νύφης και γαμπρού δεν επικεντρώνεται στο φύλο των εμπλεκόμενων ατόμων αλλά στον γαμήλιο εορτασμό του Αμνού. Το γεγονός ότι μπορούμε να μιλάμε για ένα αρνί που παντρεύεται μια νύμφη (ή μια φαινομενικά θηλυκή Νύμφη [του Χριστού] που είναι επίσης και το φαινομενικά αρσενικό σώμα του) λέει πολλά για τα όρια της βιβλικής αλληγορίας. Επίσης, δεν ανταποκρίνεται στον πλούτο της Ορθόδοξης μεταφορικής θεολογίας, εντός της οποίας η εκκλησιά, αναμιγνύοντας παραβολικές απεικονίσεις, φανερώνει τα παράδοξα που κατευθύνουν τη διάνοια πέρα από τα απεικάσματα προς μια αποφατική περισυλλογή του ίδιου του Θεϊκού Μυστηρίου.
Η Ορθοδοξία είναι από φύσεως συντηρητική. Αυτό είναι προς όφελός της. Κρατά την εκκλησία από το να κυματίζει και να παρασύρεται από τους ασταθείς άνεμους της κοσμικής αλλαγής. Αλλά ο συντηρητισμός αυτός μπορεί εύκολα να καταλήξει σε έναν απερίσκεπτο φονταμενταλισμό. Ο ακραίος δογματικός συντηρητισμός γεννιέται από τον φόβο και ο φόβος δεν αποτελεί ποτέ σταθερή βάση για τη σωστή λήψη αποφάσεων. Αυτό καθιστά την εκκλησιά έναν αντιδραστικό παράγοντα ενάντια σε κάθε θετική πολιτισμική αλλαγή, αντί ενός ενεργού παράγοντα καλού για τον πολιτισμό.
Μόνο ο χρόνος θα δείξει εάν η νομιμοποίηση του ομοφυλοφιλικού γάμου είναι μια θετική αλλαγή. Μέχρι στιγμής, δεν έχω δει ακόμη να πέφτει φωτιά από τον ουρανό, ή γυναίκες να μετατρέπονται σε στήλες άλατος. Ο μακαριστός αιδεσιμότατος Θωμάς Χόπκο ήταν υπέρ των αστικών ενώσεων. Πίστευε ότι η Χριστιανική αγάπη απαιτούσε την επέκταση της πλήρους προστασίας του νόμου στα ομοφυλοφιλικά ζευγάρια (αν και δεν πίστευε ότι θα ήταν καλοί γονείς). Η δική μου θέση είναι λίγο πιο φιλελεύθερη. Ο “ομοφυλοφιλικός γάμος” είναι απλώς “αστικη ένωση” με άλλο όνομα. Ότι κι’ αν ονομάσει το κράτος αυτά τη σύζευξη, δεν επηρεάζει την εκκλησιαστική θεολογία του γάμου.
Καθώς προσπαθούμε να διασαφηνίσουμε αυτή τη θεολογία, πρέπει να δώσουμε έμφαση στο διάλογο, όχι στην απολογία. Η Χριστιανική απολογητική κάνει αρκετά καλή δουλειά στο να πείθει αυτούς που έχουν ήδη την τάση να πεισθούν, αλλά για τους σκεπτικιστές και τους θεολογικούς ερευνητές μοιάζει προπαγανδιστική εκστρατεία δημιουργημένη σε θαλάμους με ηχώ. Είναι άκρως ανειλικρινής. Οι απολογητες δεν ακούγονται επειδή οι απολογητές δεν έχουν καμία πρόθεση να ακούσουν. Είθε η Αγία Ορθόδοξη Εκκλησία να έχει πάντα κοινό.
To ιστολόγιο Δημόσια Ορθοδοξία επιδιώκει να προωθήσει συζήτηση και συνδιάλεξη, παρέχοντας ένα φόρουμ για διαφορετικές απόψεις σε σχέση με σύγχρονα ζητήματα που αφορούν τον Ορθόδοξο Χριστιανισμό. Οι απόψεις που εκφράζονται σ’ αυτό το άρθρο είναι αποκλειστικά του συγγραφέως και δεν αντιπροσωπεύουν τις απόψεις των εκδοτών, των μεταφραστών, ή του Κέντρου Ορθοδόξων Χριστιανικών Σπουδών.