Ο «ΠΡΑΣΙΝΟΣ ΠΑΤΡΙΑΡΧΗΣ»

                     

Ο κ.κ. Βαρθολομαίος στα 30 έτη της θητείας του εστίασε στην ανάγκη προστασίας του περιβάλλοντος

Ο Τζο Μπάιντεν και ο κ.κ. Βαρθολομαίος κατά την επίσκεψη του πρώτου στο Φανάρι, ως αντιπρόεδρος των ΗΠΑ, τον Δεκέμβριο του 2011. Σχεδόν δέκα χρονιά μετά, οι δύο άνδρες ξανασυναντήθηκαν στον Λευκό Οίκο. Η επαναλειτουργία της Θεολογικής Σχολής της Χάλκης ήταν ένα από τα βασικά θέματα της συζήτησης Αμερικανού προέδρου και Οικουμενικού Πατριάρχη. (A.P. PHOTO)

Μανώλης Κωστίδης, Η Καθημερινή

ΚΩΝΤΑΝΤΙΝΟΥΠΟΛΗ – ΑΝΤΑΠΟΚΡΙΣΗ. Ο Οικουμενικός Πατριάρχης κ.κ. Βαρθολομαίος φέτος είχε δύο σημαντικές επετείους: 60 έτη ιεροσύνης και 30 έτη πατριαρχικής θητείας. Ο κατά κόσμον Δημήτριος Αρχοντώνης από την Ιμβρο, στις 22 Οκτωβρίου του 1991, εξελέγη παμψηφεί Οικουμενικός Πατριάρχης. Είναι ο μακροβιότερος, μετά την Αλωση της Κωνσταντινούπολης. Οσοι βρίσκονται στο περιβάλλον του αναφέρουν πως είναι ακούραστος, εργατικός, παρατηρητικός και τονίζουν πως θυσιάζεται για να επιτύχει τους στόχους τους οποίους θέτει για το Οικουμενικό Πατριαρχείο και τη Ρωμιοσύνη.

Οσοι τον έχουν επισκεφθεί, παρατηρούν τους δεκάδες φακέλους που έχει συγκεντρωμένους στο γραφείο του. Ο κ.κ. Βαρθολομαίος διαβάζει και απαντάει ο ίδιος στις περισσότερες επιστολές που λαμβάνει και επιμελείται ο ίδιος τους λόγους και τις εισηγήσεις του, ενώ επιθυμεί να γνωρίζει την παραμικρή λεπτομέρεια για τα τεκταινόμενα στο Φανάρι και στις επαρχίες του Οικουμενικού Θρόνου. Στα 30 χρόνια της πατριαρχικής θητείας του θεωρείται σημαντική η προσφορά του στον διαθρησκευτικό και διαχριστιανικό διάλογο, η προσπάθειά του για τη συνάντηση της Εκκλησίας με τον σύγχρονο κόσμο, οι αγώνες του για την προστασία του φυσικού περιβάλλοντος.

Η Σχολή της Χάλκης

Από την ημέρα που ανέλαβε τα καθήκοντά του, βασικό μέλημα είναι η επαναλειτουργία της Θεολογικής Σχολής της Χάλκης, η οποία παραμένει κλειστή από το 1971. Για να επιτύχει τον στόχο του έχει έρθει σε επαφή με πολλούς πρωθυπουργούς και προέδρους της Τουρκίας, και στην προσπάθειά του να διεθνοποιήσει το ζήτημα που αφορά την επιβίωση του Οικουμενικού Πατριαρχείου, έχει ενημερώσει ηγέτες πολλών χωρών του κόσμου.

Σε συνεργασία με τοπικούς παράγοντες της Τουρκίας, επιδιώκει να επισκέπτεται συχνά διάφορες περιοχές της χώρας, πατρογονικές εστίες της Ορθοδοξίας, όπως την Καππαδοκία, τα Μύρα, την Πέργαμο, όπου και τελεί Θείες Λειτουργίες σε ναούς που είχαν να ακουστούν ψαλμωδίες χρόνια. Κατά τη διάρκεια της Πατριαρχίας του τελέστηκε για πρώτη φορά μετά τη Μικρασιατική Καταστροφή λειτουργία στο ιστορικό μοναστήρι της Παναγίας Σουμελά τον Δεκαπενταύγουστο του 2010.

Οπως και το 2019, για πρώτη φορά μετά το 1922, τελέστηκε αγιασμός των υδάτων την ημέρα των Θεοφανίων στην Τρίγλια της Προύσας. Στα δύσκολα χρόνια της δεκαετίας του ’90 και στις αρχές του 2000, δεν φοβήθηκε και ούτε υποχώρησε όταν συγκεντρώνονταν εθνικιστές έξω από το Φανάρι με σκοπό να διαμαρτυρηθούν για τις τελετές του αγιασμού των υδάτων στον Κεράτιο Κόλπο, έξω από το Πατριαρχείο.

Σε σχέση με τους προκατόχους του είναι ίσως ο πιο πολυταξιδεμένος Πατριάρχης. Οι επισκέψεις του στις ΗΠΑ, στην Αυστραλία, στην Κορέα, σε πολλές χώρες της Ευρώπης, στον Αμαζόνιο και σε πολλές ηπείρους έγιναν στο πλαίσιο αυτής της προσπάθειας. Κατά τη διάρκεια της επίσκεψής του στην Κούβα, είχε πολύωρες συζητήσεις με τον Φιντέλ Κάστρο.

Οι σχέσεις με τον Ερντογάν

Από την ημέρα που ήρθε στην εξουσία ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, οι δύο άνδρες κατάφεραν να έχουν αμοιβαίο σεβασμό και επικοινωνία. Ο κ. Ερντογάν μαζί με τον Οικουμενικό Πατριάρχη επισκέφθηκε το Ορφανοτροφείο της Πριγκήπου. Ηταν η περίοδος της μεγάλης προσπάθειας της τουρκικής κυβέρνησης για την προσέγγιση με την Ε.Ε. Η κυριότητα του Ορφανοτροφείου επεστράφη στο Πατριαρχείο έπειτα από δικαστικό αγώνα στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων και την ανοχή του τουρκικού κράτους που σεβάστηκε την απόφαση αυτή. Μέχρι και σήμερα η επικοινωνία Ερντογάν – Βαρθολομαίου συνεχίζεται στο ίδιο πλαίσιο.

Οι Ορθόδοξες συνάξεις

Από την εκλογή του, ο Πατριάρχης θέλησε να συσφίξει τις σχέσεις των Ορθοδόξων Εκκλησιών. Τον Μάρτιο του 1992 κάλεσε όλους τους Προκαθημένους στο Φανάρι απ’ όπου έστειλαν μήνυμα ενότητας στον κόσμο. Οι συνάξεις αυτές επαναλήφθηκαν στην Πάτμο, στη Σόφια, στα Ιεροσόλυμα, στη Νίκαια της Βιθυνίας, στο Φανάρι. Αποκορύφωμα της μεγάλης αυτής προσπάθειας ήταν η «Αγία και Μεγάλη Σύνοδος της Ορθοδόξου Εκκλησίας», η οποία προετοιμαζόταν για σχεδόν 50 χρόνια και τελικά πραγματοποιήθηκε το 2016 στην Κρήτη. Ηταν μια ιδιαίτερα δύσκολη προσπάθεια την οποία επιχείρησαν να τορπιλίσουν κάποιες εκκλησίες, όμως ο Οικουμενικός Πατριάρχης με τη διπλωματική του ικανότητα, την πειθώ και την εργατικότητα πέτυχε έναν στόχο που λίγοι είχαν πιστέψει.

Σημαντικά βήματα στη θητεία του ήταν η επανίδρυση της Εκκλησίας της Αλβανίας το 1992, το 1998 ανυψώθηκε σε αυτοκέφαλη η έως τότε Αυτόνομη Εκκλησία Τσεχίας και Σλοβακίας. Το 1996 το Φανάρι αναγνώρισε την αυτονομία της Ορθόδοξης Εκκλησίας της Εσθονίας. Το 2019 το Οικουμενικό Πατριαρχείο χορήγησε αυτοκεφαλία στην Εκκλησία της Ουκρανίας, με αποτέλεσμα το Πατριαρχείο της Μόσχας να διακόψει την επικοινωνία με το Οικουμενικό Πατριαρχείο. Για να επιτευχθεί αυτό, για πολλούς μήνες υπήρξε τιτάνια προσπάθεια και στο Φανάρι και στην ουκρανική πλευρά. Βλέπαμε Ουκρανούς διπλωμάτες να ξενυχτούν έξω από το Πατριαρχείο για να γίνει δεκτό το αίτημά τους.

Μεγάλη είναι η προσπάθεια του κ.κ. Βαρθολομαίου για την προσέγγιση με τη Ρωμαιοκαθολική Εκκλησία. Το 1995 επισκέφθηκε το Βατικανό και συναντήθηκε με τον Πάπα Ιωάννη Παύλο Β΄. Το 2006 ο Πάπας Βενέδικτος ΙΣΤ´ επισκέφθηκε το Φανάρι και συνυπέγραψε Κοινή Διακήρυξη. Ανταποδίδοντας, ο Πατριάρχης Βαρθολομαίος παρευρέθη ξανά στη θρονική εορτή της Εκκλησίας της Ρώμης. Ηταν παρών επίσης στην ενθρόνιση του Πάπα Φραγκίσκου το 2013 στη Ρώμη – ο κ.κ. Βαρθολομαίος ήταν ο πρώτος Οικουμενικός Πατριάρχης που παρέστη σε ενθρόνιση Πάπα μετά το Μεγάλο Σχίσμα του 1054! Το 2014, ο Πατριάρχης Βαρθολομαίος και ο Πάπας Φραγκίσκος προσευχήθηκαν μαζί στον Πανάγιο Τάφο και υπέγραψαν Κοινή Διακήρυξη, στην οποία αναφέρουν ότι προσβλέπουν στην ημέρα που θα υπάρξει πλήρης κοινωνία μεταξύ Ορθόδοξης και Ρωμαιοκαθολικής Εκκλησίας.

Οι προσπάθειές του δεν περιορίζονται μόνο στο πλαίσιο του χριστιανικού κόσμου, αλλά έχει ξεκινήσει διαθρησκειακό διάλογο με τους επικεφαλής των έτερων μονοθεϊστικών θρησκειών (Ισλάμ και Ιουδαϊσμό) με κύρια θέματα την ειρήνη και το περιβάλλον, αναγνωρίζοντας την οικουμενικότητα των εν λόγω ζητημάτων. Γι᾽ αυτές του τις προσπάθειες τον αποκαλούν «πράσινο Πατριάρχη», έχοντας αναδείξει από την ημέρα της εκλογής του την προστασία του περιβάλλοντος ως εξέχον ζήτημα, που δεν πρέπει να βρίσκεται στο περιθώριο της θρησκευτικής ατζέντας. Καθιέρωσε την 1η Σεπτεμβρίου ως Ημέρα Προστασίας του Περιβάλλοντος. Με τον στόχο αυτό διοργανώνει τακτικά συμπόσια με αυτό το θέμα σε όλο τον κόσμο.

Το έργο του δεν σταματάει εκεί, αλλά συνεχίζεται στην επάνδρωση του Πατριαρχείου με νέους και καταξιωμένους κληρικούς, μελλοντικούς συνεχιστές του οικουμενικού πνεύματος της Ορθοδοξίας. Ενδιαφέρεται προσωπικά για τις ανακαινίσεις δεκάδων Ιερών Ναών στην Κωνσταντινούπολη, και κατά τη διάρκεια της πατριαρχικής θητείας του έγινε μεγάλη και επιτυχής προσπάθεια αναγέννησης του ελληνισμού της Ιμβρου. 

Μέσα σε όλα όσα κάνει ο κ.κ. Βαρθολομαίος έχει την ικανότητα να τα θυμάται όλα και να είναι απλός και ανθρώπινος! Ενα από τα δεκάδες παραδείγματα το είδαμε την ημέρα της τελετής για τα 30 χρόνια της Πατριαρχίας του – ενώ χαιρετούσε το συγκεντρωμένο πλήθος πλησίασε έναν Ρωμιό και τον ρώτησε: «Εκείνο το δώρο που σου έστειλα την περασμένη εβδομάδα για την κόρη σου, της έκανε ή θέλει αλλαγή;».

Η συνάντηση με Μπάιντεν   

Το αίτημα της επαναλειτουργίας της Θεολογικής Σχολής της Χάλκης ήταν ένα από τα βασικά θέματα των συναντήσεων του Οικουμενικού Πατριάρχη κ.κ. Βαρθολομαίου με τον πρόεδρο των ΗΠΑ Τζο Μπάιντεν, τον υπουργό Εξωτερικών Αντονι Μπλίνκεν και την πρόεδρο της Βουλής των Αντιπροσώπων Νάνσι Πελόζι, στην Ουάσιγκτον.