Η ΑΝΑΘΕΩΡΗΜΕΝΗ CHARTA OECUMENICA (ΡΩΜΗ 2025)

 Επιμέλεια Ιωάννης Λότσιος

Σύμφωνα με το Επίσημο Ανακοινωθέν, στις 5 Νοεμβρίου 2025, στη Ρώμη, το Συμβούλιο των Ευρωπαϊκών Εκκλησιών (Conference of European Churches – CEC) και το Συμβούλιο των Ευρωπαϊκών Επισκοπικών Συνόδων (Council of European Bishops’ Conferences – CCEE) υπέγραψαν την αναθεωρημένη Charta Oecumenica.

 Η κοινή αυτή πρωτοβουλία αποτελεί ιστορικό βήμα προς την ενότητα των χριστιανών στην Ευρώπη και νέο ορόσημο στον οικουμενικό διάλογο, καθώς εκφράζει την επιθυμία των Εκκλησιών να πορευθούν από κοινού σε πνεύμα διαλόγου, αλληλοκατανόησης και κοινής μαρτυρίας ενώπιον των προκλήσεις της εποχής. Η Charta Oecumenica, αρχικά υπογεγραμμένη το 2001, υπήρξε θεμελιώδες κείμενο συνεργασίας και δέσμευσης μεταξύ των Εκκλησιών της Ευρώπης. Η επικαιροποιημένη εκδοχή του 2025, που παρουσιάστηκε κατά το έτος της 1700ης επετείου της Α΄ Οικουμενικής Συνόδου της Νικαίας, έρχεται να ανταποκριθεί στις νέες κοινωνικές, πνευματικές και οικολογικές συνθήκες της ευρωπαϊκής πραγματικότητας. Το γεγονός αυτό προσδίδει στη νέα Χάρτα έναν ισχυρό θεολογικό και εκκλησιολογικό συμβολισμό, καθώς ενώνει το παρελθόν της συνοδικότητας και της πίστης με το παρόν της συνεργασίας και της ενότητας.

1. Ένα κάλεσμα συνειδήσεως και συνεργασίας

Όπως τόνισε στο ανακοινωθέν ο Σεβ. Αρχιεπίσκοπος Νικήτας Θυατείρων και Μεγάλης Βρετανίας, Πρόεδρος του CEC, η νέα Charta Oecumenica αποτελεί «κάλεσμα συνειδήσεως και συνεργασίας». Η φράση αυτή συνοψίζει την πυρήνα του οικουμενικού οράματος: η ενότητα των Εκκλησιών δεν είναι αφηρημένη έννοια, αλλά βιωμένη πραγματικότητα μέσα από την κοινή πίστη, τον πόνο, τη διαίρεση και την ελπίδα. Η τοποθέτηση του Αρχιεπισκόπου Νικήτα ερμηνεύει τον οικουμενισμό ως πορεία μαρτυρίας και σταυρικής συνύπαρξης μέσα σε ένα κατακερματισμένο και εκκοσμικευμένο περιβάλλον περιβάλλον. Επικαλούμενος την ανάγκη κοινής δράσης «για τη δικαιοσύνη, την ειρήνη και τη φροντίδα της Δημιουργίας», ορίζει την οικουμενική αποστολή ως έμπρακτη έκφραση του Ευαγγελίου: να μη μιλάμε απλώς για την ενότητα, αλλά να τη ζούμε και να τη μαρτυρούμε καθημερινά.

2. Η ευρωπαϊκή πραγματικότητα και οι νέες προκλήσεις

Ο Σεβ. Αρχιεπίσκοπος Γκίνταρας Γκρουσάς, Πρόεδρος του CCEE, επισήμανε ότι η επικαιροποιημένη Charta έρχεται σε κρίσιμη στιγμή για την πορεία της Ευρώπης. Οι Εκκλησίες, είπε, καλούνται να αποδώσουν «σημεία ενότητας και ελπίδας, όχι μόνο με λόγια αλλά με πράξεις». Η αναφορά του στις πληγές του πολέμου, στον εκτοπισμό και στις ηθικές προκλήσεις των νέων τεχνολογιών αποκαλύπτει το ποιμαντικό βάθος του εγγράφου: η ενότητα δεν νοείται έξω από τη σκληρή πραγματικότητα του ανθρώπινου πόνου. Η Charta υποστηρίζει τις Εκκλησίες να αντικρίσει τις προκλήσεις από κοινού, μέσα από τη συνεργασία, τη νηφαλιότητα και τη διάθεση συμφιλίωσης. Ιδιαίτερη σημασία έχει επίσης η πρόσκληση προς τη νεολαία να συμμετάσχει ενεργά στη διαμόρφωση του οικουμενικού μέλλοντος της Ευρώπης. Η Charta αναγνωρίζει ότι ο οικουμενισμός δεν είναι μόνο υπόθεση ιεραρχών ή θεολόγων, αλλά καλεί κάθε χριστιανό – και ιδιαίτερα τους νέους – να γίνουν έργα ενότητας, ευθύνης και δημιουργίας.

3. Η πνευματική και ηθική δύναμη της Charta Oecumenica

Το επίσημο ανακοινωθέν επισημαίνει ότι, αν και η Charta δεν έχει δεσμευτικό νομικό ή δογματικό χαρακτήρα, η δύναμη της έγκειται στην πνευματική και ηθική δέσμευση των Εκκλησιών να εφαρμόζουν ελεύθερα και δημιουργικά. Πρόκειται για ένα έγγραφο συνείδησης, που καλεί τις Εκκλησίες να εντάξει το πνεύμα του στη λατρεία, στη θεολογική εκπαίδευση, στον διαχριστιανικό διάλογο και στη ζωή των κοινοτήτων. Η Charta Oecumenica δεν αποτελεί απλώς σύνολο αρχών, αλλά πνευματικό εργαλείο για την καλλιέργεια μιας κουλτούρας συνεργασίας, σεβασμού και κοινής αποστολής. Μέσα από αυτή την προσέγγιση, το έγγραφο αναδεικνύεται ως ζωντανή μαρτυρία πίστης, ικανή να εμπνεύσει νέες μορφές διακονίας και ενότητας.

4. Μνήμη, θεραπεία και μεταμόρφωση

Με ταπεινότητα και ελπίδα, η αναθεωρημένη Χάρτα αναγνωρίζει τα τραύματα του παρελθόντος και τις θεσμικές αποτυχίες των Εκκλησιών. Αντί να αποσιωπήσω τις πληγές, τις μετατρέπει σε θεραπεία θεραπείας, λογοδοσίας και ανανέωσης. Η αναφορά στην «προώθηση του διαλόγου, της συμφιλίωσης και της επούλωσης» εκφράζει την καρδιά του οικουμενικού οράματος: η ενότητα δεν οικοδομείται χωρίς αλήθεια, ταπείνωση και μετάνοια. Μόνο μέσα από αυτή τη διαδικασία μπορεί να προκύψει αυθεντική, βιώσιμη και πνευματική γόνιμη ενότητα.

5. Συμπέρασμα: Μια προφητική φωνή για τη σύγχρονη Ευρώπη

Η ανανεωμένη Charta Oecumenica του 2025, όπως τονίζεται στο επίσημο ανακοινωθέν, αποτελεί οραματικό και προφητικό κείμενο για τον ρόλο των Εκκλησιών στη σημερινή Ευρώπη. Δεν περιορίζεται σε διακηρύξεις, αλλά καλεί σε έμπρακτη ενότητα, υπευθυνότητα και κοινή μαρτυρία μέσα σε έναν κόσμο που διψά για νόημα, ελπίδα και ειρήνη. Σε μια εποχή που η Ευρώπη παλεύει να επαναπροσδιορίσει την ταυτότητά της, η Charta Oecumenica υπενθυμίζει ότι η ενότητα των Εκκλησιών δεν είναι αυτοσκοπός, αλλά μαρτυρία για τον Θεό της αγάπης και της δικαιοσύνης, τον Θεό που καλεί τους ανθρώπους.

Download full text of the new Charta Oecumenica

H.E. Msgr. Gintaras GRUŠAS, Archbishop of Vilnius and President of CCEE (left) and H. Em. Archbishop NIKITAS of Thyateira and Great Britain, President of CEC (right). Rome, 5 November 2025. (Photo: CCEE-CEC)