EXTRAORDINARY MEETING OF THE PREPARATORY COMMITTEE FOR THE 18TH PLENARY SESSION OF THE INTERNATIONAL JOINT COMMISSION ON THE THEOLOGICAL DIALOGUE BETWEEN THE LUTHERAN WORLD FEDERATION AND THE ORTHODOX CHURCH

Έκτακτη Συνεδρίαση της Προπαρασκευαστικής Επιτροπής 

της 18ης Συνεδρίασης της Ολομέλειας 

της Διεθνούς Μικτής Επιτροπής του Θεολογικού Διαλόγου 

μεταξύ της Παγκόσμιας Λουθηρανικής Ομοσπονδίας 

και της Ορθόδοξης Εκκλησίας

Τηλεδιάσκεψη, Πέμπτη, 11η Μαρτίου 2021

ΑΝΑΚΟΙΝΩΘΕΝ

Η έκτακτη συνεδρίαση της Προπαρασκευαστικής Επιτροπής για την 18η Συνεδρίαση  της Ολομέλειας της Διεθνούς Μικτής Επιτροπής του Θεολογικού Διαλόγου μεταξύ της Παγκόσμιας Λουθηρανικής Ομοσπονδίας και της Ορθόδοξης Εκκλησίας πραγματοποιήθηκε μέσω τηλεδιάσκεψης, την Πέμπτη 11 Μαρτίου 2021. Η συνεδρίαση φιλοξενήθηκε από την Παγκόσμια Λουθηρανική Ομοσπονδία, με την συμπροεδρία του Επισκόπου Δρος Johann Schneider (Ευαγγελική Εκκλησία, Κεντρική Γερμανία/EKMD), Παγκόσμιας Λουθηρανικής Ομοσπονδίας, και από Ορθόδοξης πλευράς του Σεβ. Μητροπολίτη Σασίμων Καθ. Δρος Γενναδίου (Οικουμενικό Πατριαρχείο), με θέμα “Covid-19: Το έργο του Αγίου Πνεύματος ως ευλογία σε έκτακτες καταστάσεις: Λειτουργικές και μη-λειτουργικές πτυχές”.

Οι Ορθόδοξοι συμμετέχοντες ήταν: ο Σεβ. Μητροπολίτης Σασίμων Καθ. Δρ. Γεννάδιος (Συμπρόεδρος, Οικουμενικό Πατριαρχείο), οι Πανοσιολ. Μέγας Αρχιμ. Δρ. Αγαθάγγελος Σίσκος, Αρχειοφύλακας των Πατριαρχείων (Συγγραμματέας, Οικουμενικό Πατριαρχείο), Πανοσιολ. Αρχιμ. Philip Hall (Πατριαρχείο Αντιοχείας), Αιδεσιμολ. Πρωτ. Καθ. (Ομ.) Δρ. Γεώργιος Διον. Δράγας (Πατριαρχείο Ιεροσολύμων), Αν. Καθ. Δρ. Rade Kisić (Πατριαρχείο Σερβίας), Αιδεσιμολ. Πρεσβ. Δρ. Cosmin Pricop (Πατριαρχείο Ρουμανίας), Καθ. Δρ. Nathan Hoppe (Εκκλησία της Αλβανίας), Αιδεσιμολ. Πρωτ. Στέφανος Χρυσάνθου (Σύμβουλος, Εκκλησία της Κύπρου) και ο Καθ. (Ομ.) Δρ. Κωνσταντίνος Δεληκωνσταντής (Σύμβουλος, Οικουμενικό Πατριαρχείο).

Οι Λουθηρανοί συμμετέχοντες που εκπροσώπησαν διάφορες Εκκλησίες μέλη της Παγκόσμιας Λουθηρανικής Ομοσπονδίας ήταν: ο Επίσκοπος Δρ. Johann Schneider (Ευαγγελική Εκκλησία, Κεντρική Γερμανία / EKMD), ο Αιδεσιμολ. Καθ. Δρ. Dirk G. Lange (Συγγραμματέας, Παγκόσμια Λουθηρανική Ομοσπονδία – Γραφείο Γενεύης), ο Επίσκοπος Ibrahim Azar (Ευαγγελική Λουθηρανική Εκκλησία, Ιορδανία και Άγιοι Τόποι), ο Καθ. Δρ. Kenneth G. Appold (Ευαγγελική Λουθηρανικής Εκκλησία, Η.Π.Α), η Αιδεσιμολ. Δρ. Anne Burghardt (Εσθονική Ευαγγελική Λουθηρανική Εκκλησία), η Αιδεσιμολ. Καθ. Δρ. Stephanie Dietrich (Ευαγγελική Εκκλησία της Νορβηγίας), Αιδεσιμολ. Καθ. Δρ. Heta Hurskainen (Ευαγγελική Λουθηρανική Εκκλησία της Φινλανδίας), ο Αιδεσιμολ. Καθ. Δρ. Stefan Tobler (Ευαγγελική Εκκλησία της Αυγουσταίας Ομολογίας, Ρουμανία), η Αιδεσιμολ. Καθ. Δρ. Jennifer Wasmuth (Σύμβουλος, Ινστιτούτο Οικουμενικών Ερευνών, Στρασβούργο, Γαλλία) και ο Αιδεσιμολ. Καθ. Δρ. Risto Saarinen (Σύμβουλος, Πανεπιστήμιο του Ελσίνκι, Φινλανδία). 

Κατά την έναρξη των εργασιών τελέσθηκε σύντομη επιμνημόσυνος δέηση με αφορμή την κοίμηση του Αρχιμ. Alexi Chehadeh (Πατριαρχείο Αντιοχείας), θύμα του Covid-19.

Στην εναρκτήριο Συνεδρίαση, ο Σεβ. Μητροπολίτης Σασίμων Γεννάδιος αναφέρθηκε στον αντίκτυπο της πανδημίας: μετά την τελευταία Συνεδρίαση της Επιτροπής στα Τίρανα, Αλβανία (2019), επειδή ήταν αδύνατον να πραγματοποιηθεί η προσεχής συνάντηση στην Γερμανία (Μάιος 2020), όπως είχε προγραμματιστεί, και να φιλοξενηθεί από την Λουθηρανική Εκκλησία στην Κεντρική Γερμανία στο Neudietendorf.

Εν συνεχεία, ο Μητροπολίτης Γεννάδιος τόνισε, ότι ολόκληρη η ανθρωπότητα εξακολουθεί να υποφέρει, ενώ εκατομμύρια άνθρωποι έχασαν τη ζωή τους μαχόμενοι στο μεταίχμιο ζωής και θανάτου. Η ίδια κατάσταση υφίσταται στις Εκκλησίες μας, όπου είχαμε επίσης πολλά θύματα, κληρικούς, επισκόπους, ακόμη και τον Πατριάρχη Σερβίας Ειρηναίο. Επίσης τονίσθηκε, ότι η λειτουργική ζωή των Εκκλησιών μας προσαρμόστηκε στην κατάσταση της πανδημίας, και παραμένουν εισέτι κλειστές για μεγάλο χρονικό διάστημα και πολλές φορές οι τελετουργικές ακολουθίες τελούνται χωρίς την παρουσία πιστών.

Για τον λόγο αυτό, αποφασίστηκε να πραγματοποιηθεί μια συνάντηση  της Επιτροπής μέσω τηλεδιάσκεψης, με σκοπό να πραγματοποιηθεί  μια  γενικότερη επισκόπηση της κρίσιμης κατάστασης που αντιμετωπίζουμε, και να εκφράσουμε τους προβληματισμούς αναφορικά με το πώς αισθάνονται οι Εκκλησίες μας και συνεχίζουν να βιώνουν τις επιπτώσεις, αλλά και τις συνέπειες της πανδημίας του Covid-19. 

Εν συνεχεία, μετά τους χαιρετισμούς που απηύθυναν οι δύο συμπρόεδροι, τέσσερις συμμετέχοντες εκατέρωθεν των πλευρών μοιράστηκαν εμπειρίες από τις Εκκλησίες τους σχετικά με την παγκόσμια πανδημική κρίση. Απο την πλευρά των Λουθηρανών αναφέρθηκαν: η Αιδεσιμολ. Καθ. Δρ. Heta Hurskainen, Αιδεσιμολ. Καθ. Δρ. Stefan Tobler, ο Επίσκοπος Ibrahim Azar και ο Επίσκοπος Johannes Schneider, και από την πλευρά των Ορθοδόξων οι: Πανοσιολ. Αρχιμ. Philip Hall, Αν. Καθ. Δρ. Rade Kisić, Αιδεσιμολ. Stefanos Chrysanthou και ο Καθ.  (Ομ.) Δρ. Κωνσταντίνος Δεληκωνσταντής.

Τα μέλη της Επιτροπής παρατήρησαν, ότι η Εκκλησία συμπάσχει με τους ανθρώπους και πως η αξία της συμπόρευσης ως έκφραση συμπόνιας συνιστά ομολογία και ελπίδα. Η ιδέα μιας ευθείας παρέμβασης από τον Θεό απορρίπτεται, ενώ πρέπει να αναρωτηθούμε για το νόημα: μπορούμε να μάθουμε να είμαστε ταπεινοί και, ότι οι δυνάμεις μας είναι ουσιαστικό χαρακτηριστικό της ανθρώπινης φύσης. 

Επίσης τονίσθηκε, ότι είναι σημαντικό να θυμόμαστε το Νώε και την πλημμύρα. Το ουράνιο τόξο παραμένει ως σημάδι, ότι ο Θεός δεν καταστρέφει τον κόσμο. Οι άνθρωποι βιώνουν ένα μεγάλο ψυχολογικό άγχος, και υπάρχει μια βαθιά ελπίδα και νοσταλγία να επιστρέψουμε μαζί στην ομαλή κατάσταση. Η Εκκλησία παρέχει στους ανθρώπους μια πρόκληση, ώστε να μάθουμε να διακονούμε καλύτερα την παρούσα κατάσταση, αλλά και να μπορεί να συμβάλει σε έναν μετα-πανδημικό κόσμο.

Κατά την διάρκεια των εργασιών παρουσιάσθηκαν τέσσερεις εισηγήσεις εκατέρωθεν των πλευρών σχετικά με το θέμα “Covid-19: Η ευλογία και το έργο του Αγίου Πνεύματος σε έκτακτες καταστάσεις: Λειτουργικές και μη-λειτουργικές πτυχές”: του Καθ. Δρος. Nathan Hoppe, της Αιδεσιμολ. Καθ. Δρος. Stephanie Dietrich, του Αιδεσιμολ. Καθ. (Ομ.) Δρος. Γεωργίου Διον. Δράγα, και του Αιδεσιμολ.  Καθ. Δρος. Kenneth G. Appold.

Κατά τις συζητήσεις τέθηκαν διάφορα κρίσιμα ζητήματα προς απάντηση στο κεντρικό θέμα, και τονίσθηκε, ότι εφόσον η ασφάλεια δεν είναι δυνατή, πώς μπορούν πιστοί και Εκκλησία να διατηρήσουν την πίστη σ’ αυτήν την εποχή της πανδημίας; Πώς ανταποκρίνονται Λουθηρανοί και Ορθόδοξοι στην ψηφιακή πραγματικότητα, ιδιαίτερα, όταν οι άνθρωποι προτιμούν να παρακολουθούν την Ευχαριστία διαδικτυακά παρά να συμμετέχουν; 

Η Επιτροπή του Διαλόγου εξέτασε την σημασία της ύπαρξης της Εκκλησίας στην σκιά της πανδημίας, ιδιαίτερα όταν τα Μυστήρια απαιτούν την ενσωμάτωση. Μια μορφή προσευχής που σημειώθηκε είναι ο θρήνος. Η Εκκλησία, μπορεί να  προσφέρει απαντήσεις, αλλά υπάρχει ένας χώρος θρήνου. Συζητήθηκε επίσης, η εικονική πραγματικότητα που μας περιβάλλει. Τι σημαίνει, ότι ο Χριστός μας καλεί όλους σε ένα σώμα; Τα Μυστήρια εξακολουθούν να διαδραματίζουν έναν εξαιρετικά σημαντικό ρόλο, ακόμη και στην παράδοση της Μεταρρύθμισης (παρά την αντίθεση). Η πίστη των ανθρώπων επιζητεί την ευλογία.

Ορθόδοξοι και Λουθηρανοί βιώνουν παρόμοιες καταστάσεις και εκφράζουν την αυτή ελπίδα. Επίσης τέθηκαν ζητήματα προς μια μελλοντική εξέταση, δηλαδή την: διερεύνηση της φύσης της προσευχής σε σχέση με την                                                                        εικονική πραγματικότητα, δηλαδή την εξέταση του έργου του Αγίου Πνεύματος και της υλικότητας (ενσαρκωτική προοπτική), ώστε να εργαστούμε για τον ορισμό της φύσης και ενότητας της Εκκλησίας τόσο της αόρατης όσο και της ορατής.

Εν κατακλείδι, η Επιτροπή αποφάσισε, ότι η προσεχής Έκτακτη Προπαρασκευαστική Συνεδρίαση θα πραγματοποιηθεί περί τα τέλη Οκτωβρίου με αρχές Νοεμβρίου (οι ημερομηνίες θα καθοριστούν περαιτέρω).

*******************************************

Extraordinary Meeting of the Preparatory Committee 

for the 18th Plenary Session

of the International Joint Commission on the Theological Dialogue 

between the Lutheran World Federation and the Orthodox Church

Video Call Meeting, Thursday, 11th of March 2021

COMMUNIQUE 

An Extraordinary Meeting of the Preparatory Committee for the 18th Plenary Session of the International Joint Commission on the Theological Dialogue between the Orthodox Church and the Lutheran World Federation was held via Video Call on Thursday, 11th of March 2021. The Meeting was hosted by the Lutheran World Federation and Co-chaired by Bishop Dr. Johann Schneider (Evangelical Church in Central Germany/EKMD), from the Lutheran World Federation side, and by H.E. Metropolitan Prof. Dr. Gennadios of Sassima (Ecumenical Patriarchate) from the Orthodox side, under the topic “Covid-19: Blessing as work of the Holy Spirit in extraordinary times: Liturgical and non-liturgical aspects”. 

Orthodox participants were: H.E. Metropolitan Prof. Dr. Gennadios of Sassima (Ecumenical Patriarchate) and V. Rev. Grand Archimandrite Dr. Agathangelos Siskos, Archivist (Co-secretary, Ecumenical Patriarchate), V. Rev. Archimandrite Philip Hall (Patriarchate of Antioch), V. Rev. Protopresbyter Prof. (Em.) Dr. George Dion Dragas (Patriarchate of Jerusalem), Ass. Prof. Dr. Rade Kisić (Patriarchate of Serbia), Rev. Presbyter Dr. Cosmin Pricop (Patriarchate of Romania), Prof. Dr. Nathan Hoppe (Church of Albania), V. Rev. Protopresbyter Stefanos Chrysanthou (Consultant, Church of Cyprus) and Prof. (Em.) Dr. Konstantinos Delikostantis (Consultant, Ecumenical Patriarchate).

Lutheran participants were representing various member churches of the Lutheran World Federation: Bishop Dr. Johann Schneider (Evangelical Church in Central Germany/EKMD), Rev. Prof. Dr. Dirk G. Lange (Co-secretary, Lutheran World Federation – Office Geneva), Bishop Ibrahim Azar (Evangelical Lutheran Church in Jordan and the Holy Land), Prof. Dr. Kenneth G. Appold (Evangelical Lutheran Church in America), Rev. Mag. Theol. Dr. Anne Burghardt (Estonian Evangelical Lutheran Church), Rev. Prof. Dr. Stephanie Dietrich (Evangelical Church of Norway), Rev. Prof. Dr. Heta Hurskainen (Evangelical Lutheran Church of Finland), Rev. Prof. Dr. Stefan Tobler (Evangelical Church of the Augsburg Confession in Romania), Rev. Prof. Dr. Jennifer Wasmuth (Consultant, Institute for Ecumenical Research, Strasbourg, France) and Rev. Prof. Dr. Risto Saarinen (Consultant, Helsinki University, Finland). 

The Members offered a short memorial prayer service on the occasion of the fall asleep of Archimandrite Alexi Chehadeh (Patriarchate of Antioch), a victim of Covid-19.

At the beginning of the meeting, Metropolitan Gennadios referred to the impact of the pandemic: after the last Meeting of the Committee in Tirana (2019), it was unable to meet in Germany (May 2020), where it was scheduled to be hosted by the Lutheran Church in Central Germany in Neudietendorf. 

The whole of humanity continues to suffer, and millions of people lost their lives struggling between life and death. The same situation happened in our churches, where we also had many victims, clergy, bishops, and even the Patriarch of Serbia, Ireneos. Meanwhile, the liturgical life of our Churches was conformed to the situation of the pandemic. Our churches remained closed for a long period of time and many time the liturgy was officiated without the presence of believers. 

It was decided to meet as a Committee by a Video Call Meeting. The purpose of our meeting is to take an overview of the situation and to reflect about how our Churches felt and continue to experience the effects of the pandemic of Covid-19.

After the greetings addressed by the two co-chairs, four participants from each side shared experiences from their respect Churches regarding the worldwide pandemic crisis, Lutherans: Rev. Prof. Dr. Heta Hurskainen, Rev. Prof. Dr. Stefan Tobler, Bishop Ibrahim Azar, and Bishop Johannes Schneider, and Orthodox: V. Rev. Philip Hall, Ass. Prof. Dr. Rade Kisić, V. Rev. Stefanos Chrysanthou, and Prof. (Em.) Dr. Konstantinos Delikostantis.

The participants observed that the church suffers alongside the people and the importance of accompaniment as an expression of compassion leading to confession and hope. The idea of a direction intervention by God is rejected but we must ask about the meaning: can we learn to be humble and learn that vulnerability is an essential part of human nature. It is important to remember Noah and the flood. The rainbow remains as a sign that God does not destroy the world. The people experience a great psychological stress. There is a deep longing to come back together. The church is about human beings and the challenge is to know how best to serve them and then how can the church contribute to a post-pandemic world?

The Committee members heard four presentations from both sides on the theme from both sides on the theme “Covid-19: Blessing as work of the Holy Spirit in extraordinary times: Liturgical and non-liturgical aspects”: Prof. Dr. Nathan Hoppe, Rev. Prof. Dr. Stephanie Dietrich, V. Rev. Prof. (Em.) Dr. George Dion Dragas, and Prof. Dr. Kenneth G. Appold.

Several critical issues were raised in response. Since safety is not possible, how can believers and the church be faithful in this time of pandemic? How do Lutheran and Orthodox respond to the digital reality especially when people prefer to watch the Eucharist online rather than attend? The Dialogue Commission explored what is means to be church in the shadow of the pandemic especially when sacraments and sacramentals require embodiment. One form of prayer that was noted is lament. The church does not offer answers but a space of lament. The fact that virtual reality boxes us in was also discussed. What does it mean that Christ invites all into one body? Sacramentals continue to play an incredibly significant role, even in the tradition of the Reformation (despite opposition). The faith of the people desire blessing.

Orthodox and Lutherans experience similar situations and have the same hope. Several issues were raised for future consideration: explore the nature of prayer in relation to virtual reality; examine the work of the Holy Spirit and materiality (incarnational perspective); and work towards a definition of church as both invisible and visible.

The Committee decided that the next Extraordinary Preparatory Meeting will be held in late October and early November (days to be determined).

Πηγή: ec-patr.org (Οικουμενικό Πατριαρχείο)