ΗΧΗΡΑ ΟΧΙ ΠΡΟΚΑΘΗΜΕΝΩΝ

ΜΑΝΩΛΗΣ ΚΑΛΑΤΖΗΣ,

Σε φιάσκο εξελίχθηκε η προσπάθεια των Πατριαρχείων Ιεροσολύμων και Μόσχας να παρακάμψουν τον Οικουμενικό Πατριάρχη με τη σύναξη προκαθημένων των Ορθοδόξων Εκκλησιών αύριο στο Αμμάν της Ιορδανίας για συζήτηση του ουκρανικού εκκλησιαστικού θέματος. Οι περισσότεροι προκαθήμενοι αρνήθηκαν να λάβουν μέρος και απάντησαν αρνητικά στην πρόσκληση που τους είχε αποστείλει ο Πατριάρχης Ιεροσολύμων Θεόφιλος. Ωστόσο, η άρνηση που προκάλεσε αίσθηση ήταν αυτή του Πατριάρχη Αντιοχείας Ιωάννη, παρά τις σχέσεις εξάρτησης που διατηρεί με τη Μόσχα και λόγω της στήριξης της Ρωσίας στο καθεστώς Μπασάρ αλ Άσαντ στη Συρία.

Στο κενό

Η ιδέα της σύναξης των προκαθημένων των Ορθοδόξων Εκκλησιών στο Αμμάν, προέκυψε κατά την επίσκεψη του Πατριάρχη Ιεροσολύμων στη Μόσχα τον περασμένο Νοέμβριο. Μάλιστα είχε συναντηθεί με τον Πρόεδρο Πούτιν και είχε τιμηθεί με το βραβείο «Πατριάρχης Αλέξιος Β’». Με την επιστροφή του στα Ιεροσόλυμα απέστειλε επιστολές στους προκαθήμενους των Ορθοδόξων Εκκλησιών για συνάντηση στο Αμμάν για να συζητήσουν το θέμα της Αυτοκεφαλίας της Εκκλησίας της Ουκρανίας. Ο Οικουμενικός Πατριάρχης Βαρθολομαίος, κατέστησε σαφές στον Πατριάρχη Ιεροσολύμων ότι το προνόμιο σύγκλησης πανορθόδοξων συνάξεων έχει μόνο ο ίδιος και τον κάλεσε να κάνει δεύτερες σκέψεις και να αποσύρει τις προσκλήσεις. Ωστόσο υπήρξε επιμονή, με την έντονη δραστηριοποίηση της Μόσχας, η οποία άσκησε πιέσεις και σε διπλωματικό – πολιτικό επίπεδο, χωρίς όμως να μπορέσει να πείσει για την αποδοχή των προσκλήσεων.

Πολλά όχι

Από την αρχή αρνητικά απάντησαν ο Οικουμενικός Πατριάρχης Βαρθολομαίος, ο Πατριάρχης Αλεξανδρείας Θεόδωρος, οι Αρχιεπίσκοποι Αθηνών και Κύπρου και ακολούθησαν οι Πατριάρχες Γεωργίας και Βουλγαρίας, όπως και ο Αρχιεπίσκοπος Αλβανίας. Ο Πατριάρχης Ρουμανίας δήλωσε πως δεν θα πάει αλλά θα στείλει μια αντιπροσωπεία, ξεκαθαρίζοντας ότι είναι υπέρ της Αυτοκεφαλίας της Εκκλησίας της Ουκρανίας.

Έντονο πολιτικό παρασκήνιο με πιέσεις 

Η Ρωσία είχε επενδύσει πολλά στη σύναξη του Αμμάν, θεωρώντας πως θα μπορούσε να κάνει επίδειξη δύναμης έναντι Οικουμενικού Πατριαρχείου για το θέμα της Ουκρανίας, το οποίο έχει ιεραρχήσει πολύ ψηλά στην ατζέντα, τόσο το Πατριαρχείο Μόσχας όσο και το ρωσικό Υπουργείο Εξωτερικών.
Στην Κύπρο, ο πρέσβης της Ρωσίας έκανε αλλεπάλληλες επαφές, τόσο με τον Αρχιεπίσκοπο Χρυσόστομο όσο και με αρκετούς μητροπολίτες. Ασκούνταν πιέσεις και διατυπώνονταν απειλές από διάφορες πλευρές για διακοπή χρηματοδότησης κάποιων Μητροπόλεων από Ρώσους ολιγάρχες, αλλά και μποϊκοτάζ του προσκυνηματικού τουρισμού σε περίπτωση αναγνώρισης της Αυτοκεφαλίας της Εκκλησίας της Ουκρανίας. Στο πλαίσιο αυτό υπήρξαν πιέσεις και για αποδοχή της πρόσκλησης του Πατριάρχη Ιεροσολύμων για τη σύναξη στο Αμμάν. Τελικώς οι πιέσεις έπεσαν στο κενό, παρά το ότι κάποιοι ιεράρχες της Εκκλησίας της Κύπρου λειτουργούν ως δορυφόροι της Μόσχας.
Στην Ελλάδα, οι παρεμβάσεις της Μόσχας ήταν πιο ωμές, καθώς έγιναν με ευθείες παρεμβάσεις της ρωσικής πρεσβείας μέσω ανακοινώσεων. Χαρακτηριστική είναι η περίπτωση του δημοσιογράφου Αλέξανδρου Μασσαβέτα, ο οποίος δέχθηκε επίθεση από το ρωσικό Υπουργείο Εξωτερικών για τη κυκλοφορία του βιβλίου του «Η Τρίτη Ρώμη». Η πρεσβεία επιτέθηκε και σε ελλαδικά ΜΜΕ που δημοσίευσαν συνεντεύξεις του μητροπολίτη Κιέβου Επιφάνιου. Αξίζει να σημειωθεί ότι Πατριαρχείο Μόσχας έχει διακόψει κάθε επικοινωνία με τις Εκκλησίες που αναγνώρισαν την Αυτοκέφαλη Εκκλησία της Ουκρανίας, προειδοποιώντας ότι το ίδιο θα πράξει και με τις Εκκλησίες που θα προβούν σε αναγνώριση στο μέλλον.