ΚΥΡΙΑΚΗ Ζ ΜΑΤΘΑΙΟΥ: ΜΝΗΝΗ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΙΕΡΟΜΑΡΤΥΡΟΣ ΦΩΚΑ

 

Ι.Μ.Λατόμου

Τὸ Μυστήριο τῆς Θείας Οἰκονομίας κατὰ τὰ Ἀναγνώσματα τῆς Κυριακῆς καί τινων ἑορτῶν

Δέσπω Ἀθ. Λιάλιου, Α.Π.Θ.

ΚΥΡΙΑΚΗ Ζ´ ΜΑΤΘΑΙΟΥ, 23 Ἰουλίου 2023, Μνήμη τοῦ Ἁγίου Ἱερομάρτυρος Φωκᾶ καὶ Ἰεζεκιὴλ τοῦ Προφήτου(Αριθμ. 28N1)

 

A. 1. H Ζ´ Κυριακή Ματθαίου φέτος συμπίπτει με τον εορτασμό της μνήμης του Αγίου Ιερομάρτυρος Φωκά, του Θαυματουργού και επισκόπου Σινώπης των αρχών του δευτέρου αιώνος, που μαρτύρησε επί αυτοκράτορος Τραϊανού. Πρόκειται για τη μνήμη ή ενός θαύματος του αθλοφόρου, ή της ανακομιδής των λειψάνων του, γιατί καταγράφεται και η μνήμη της αθλήσεώς του την 22α Σεπτεμβρίου. Επαναλαμβάνω και πάλι ότι όλος ο Ιούλιος είναι ένας μήνας μνήμης των πρώτων Αγίων Μαρτύρων. Πρόκειται ουσιαστικά για την περίοδο μετά την εορτή του Αγίου Ιωάννου του Προδρόμου και των Δώδεκα Αποστόλων, που η Εκκλησία ξαναεκδιπλώνει το μυστήριο της Θείας Οικονομίας και της σωτηρίας του παλαιού και του νέου Ισραήλ σε ένα συγχρονισμό των γεγονότων από κτίσεως κόσμου, αλλά και ώς της Όγδοης ημέρας του Πνευματικώς ορωμένου Λόγου. Κοινό χαρακτηριστικό όλων αυτών των Αγίων είναι η ομολογία του Ιησού Χριστού ως του αληθινού Θεού, που καθήρεσε τις δαιμονικές δυνάμεις του φαρισαϊκού και του ειδωλολατρικού κόσμου της εξουσιαστικής καταδυνάστευσης του ανθρώπινου γένους. Σχεδόν πάντα οι Άγιοι Μάρτυρες, άνδρες και γυναίκες, συγκρούονται με την αυτοκρατορική εξουσία, που χρησιμοποιούσε τη θρησκευτική εξουσία είτε του παλαιού Ισραήλ, είτε του εθνικού κόσμου για την επιβολή της. Η Εκκλησία αναδύεται σ᾽ ένα κόσμο θρησκευτικού συγκρητισμού, ο οποίος είχε την προστασία της Ρωμαϊκής αυτοκρατορικής εξουσίας, οπότε και η σύγκρουση ήταν αναπόφευκτη.

2. Ο Προφήτης Ιεζεκιήλ ήταν ιερέας στο Ναό του Σολομώντα και βίωσε τη βαβυλώνια αιχμαλωσία, ωστόσο οι προφητείες του φέρουν την οδύνη της κυήσεως και την αναμονή ενός νέου κόσμου, που εκδιπλώνεται πιο σαφώς με τον επόμενο Προφήτη της αιχμαλωσίας Δανιήλ, με τον οποίο κλείνει η Παλαιά Διαθήκη. Η αναμονή του νέου ανακαινισμένου κόσμου ως προγραφή και ομαματικός προχειρισμός της αναστασέως του ανθρωπίνου γένους εν τω Αναστάντι Χριστώ, τίθεται συγκλονιστικά στον Όρθρο του Μ. Σαββάτου, μετά την απόθεση του Επιταφίου και του Ευαγγελίου επί της Αγίας Τραπέζης με τα Ψαλμικά Προκείμενα: «Ἀνάστα, Κύριε,...», «Ἀνάστηθι, Κύριε ὁ Θεός μου...», «Ἀναστήτω ὁ Θεός...» και την ένταξη του Οράματος του Προφήτη Ιεζεκιήλ, για τα γεγυμνωμένα οστά που ζωοποιούνται κατά το πρόσταγμα του Κυρίου, στα Αναγνώσματα του Όρθρου μαζί με το Αποστολικό και το Ευαγγελικό Ανάγνωσμα, μία συγκλονιστική μαρτυρία της θεωτικής εμπειρίας και ενότητος των απ᾽ αιώνος Αγίων περί του ενός και του αυτού Ζώντος Κυρίου της Δόξης.

 

Β. Το Αποστολικό Ανάγνωσμα προέρχεται από την αρχή του προτελευταίου κεφαλαίου της Προς Ρωμαίους Επιστολής, μίας Επιστολής που προδιαγράφει την πορεία του Αποστόλου Παύλου προς τα έθνη και με την οποία η ελληνική του παιδεία, ο κοινός τόπος του ελληνορωμαϊκού κόσμου, τίθεται στη διακονία της πίστεως στο Χριστό. Χωρίς να απομακρύνεται από τη μαρτυρία της προφητικής εξαγγελίας περί των ὀνειδισμών, ήτοι των παθών του Χριστού, ο λόγος του είναι εμπλουτισμένος από μία ορολογία περί της ενότητος και του αλληλοστηριγμού που διέτρεχε κατ᾽ αρχάς τη λειτουργία των ελληνικών πόλεων και ό,τι προσέλαβε ο ρωμαϊκός κόσμος από αυτές ως τρόπο ζωής και εκφράσεως των κοινών αγαθών. Έτσι, ορολογία όπως «οἰκοδομή, ὑπομονὴ καὶ παράκληση», ή «ὁμοθυμαδὸν ἐν ἑνὶ στόματι» ήταν στοιχεία ενός πολιτισμού μιας κοινοτικής και πολιτικής ζωής πλήρως κατανοητής για το μέσο Ρωμαίο ή Έλληνα πολίτη και ώριμης να προσλάβει το κήρυγμα της ενότητος του σύμπαντος κόσμου και την πίστη στο Χριστό, που είναι και το θέμα του Ευαγγελικού Αναγνώσματος.

 

Γ. Το Ευαγγελικό Ανάγνωσμα αποτελεί συνέχεια εκείνου της Κυριακής Ε´ Ματθαίου, το οποίο κατακλείεται με τον πρώτο στίχο του ένατου κεφαλαίου: «Καὶ ἐμβὰς εἰς πλοῖον διεπέρασεν καὶ ἦλθεν εἰς τὴν ἰδίαν πόλιν». Ακολουθεί μία σειρά θαυμάτων και θεοσημιών του Χριστού προς τον Ισραήλ και τον όχλο αδιακρίτως και η σύγκρουσή του με τους Γραμματείς, τους Τελώνες και τελικά με τους Φαρισαίους, με όλους, δηλαδή, τους φορείς κατεξουσίασης και περιχαράκωσης του Ισραήλ. Κι ενώ εγείρεται  μανιώδης αμφισβήτηση από μέρους των φορέων και ερμηνευτών του Νόμου, η αποδοχή του Χριστού ως του Κυρίου και Θεού έρχεται από τους τυφλούς, που ούτε το Νόμο μπορούσαν να διαβάσουν ούτε να έχουν όραση του ίδιου του Χριστού σωματικά. Ακολουθεί η θεραπεία του κωφού δαιμονιζόμενου, ενός ανθρώπου που, από τη φυσική του αδυναμία, ήταν παντελώς αποκλεισμένος από τη γνώση του Νόμου. Ο Απόστολος Ματθαίος σημειώνει την ομολογία του όχλου, του πλήθους που απετελείτο από Ισραηλίτες της Γαλιλαίας και εθνικούς: «Οὐδέποτε ἐφάνη οὕτως ἐν τῷ Ἰσραήλ». Η απόλυτη διαστροφή προέρχεται από τους Φαρισαίους που όχι μόνο δεν αναγνωρίζουν καμία επαγγελία και σημείο της προφητικής παράδοσης αλλά αποδίδουν, μέσα στο σκοτισμό του νου τους από τις φθοροποιές δυνάμεις και το φόβο ότι χάνουν την εξουσιαστική τους δύναμη παραφθοράς των ανθρώπων, το έργο του Χριστού της θεραπείας και ιάσεως των ανθρώπων στη δύναμη του άρχοντος των δαιμονικών δυνάμεων. Η κατακλείδα του Ευαγγελικού Αναγνώσματος θέτει την εξήγηση ότι ο Χριστός ενεργεί τις θεοσημίες, θεραπεύοντας κάθε νόσο ως σημείο της ελεύσεως της Βασιλείας του Θεού. Τούτο σημαίνει ότι η προπατορική αποστασία είναι νόσος, που έχει φθείρει την ανθρώπινη φύση κατ᾽ άμφω. Ο πρωτογενής για τη διάπραξη της αυτοκτόνας και αδελφοκτόνας κίνησης είναι ο νους, που υποφέρει από τους εμπαθείς λογισμούς με συναυτουργό το αισθητό στοιχείο του ανθρώπου που εκτελεί. Γι᾽ αυτό ο Χριστός δρα τις θεοσημίες στους νοσούντες κατ᾽ άμφω.

 

Αποστολικό Ανάγνωσμα: Ῥωμ. ιε´, 1-7: «Ὀφείλομεν δὲ ἡμεῖς οἱ δυνατοὶ τὰ ἀσθενήματα τῶν ἀδυνάτων βαστάζειν, καὶ μὴ ἑαυτοῖς ἀρέσκειν. 2 ἕκαστος ἡμῶν τῷ πλησίον ἀρεσκέτω εἰς τὸ ἀγαθὸν πρὸς οἰκοδομήν· 3 καὶ γὰρ ὁ Χριστὸς οὐχ ἑαυτῷ ἤρεσεν, ἀλλὰ καθὼς γέγραπται, οἱ ὀνειδισμοὶ τῶν ὀνειδιζόντων σε ἐπέπεσον ἐπ᾿ ἐμέ. 4 ὅσα γὰρ προεγράφη, εἰς τὴν ἡμετέραν διδασκαλίαν προεγράφη, ἵνα διὰ τῆς ὑπομονῆς καὶ τῆς παρακλήσεως τῶν γραφῶν τὴν ἐλπίδα ἔχωμεν. 5 ὁ δὲ Θεὸς τῆς ὑπομονῆς καὶ τῆς παρακλήσεως δῴη ὑμῖν τὸ αὐτὸ φρονεῖν ἐν ἀλλήλοις κατὰ Χριστὸν ᾿Ιησοῦν, 6 ἵνα ὁμοθυμαδὸν ἐν ἑνὶ στόματι δοξάζητε τὸν Θεὸν καὶ πατέρα τοῦ Κυρίου ἡμῶν ᾿Ιησοῦ Χριστοῦ. 7 διὸ προσλαμβάνεσθε ἀλλήλους, καθὼς καὶ ὁ Χριστὸς προσελάβετο ὑμᾶς εἰς δόξαν Θεοῦ».

 

Ευαγγελικό Ανάγνωσμα: Ματθ. θ´, 27-35: «27 Καὶ παράγοντι ἐκεῖθεν τῷ Ἰησοῦ ἠκολούθησαν αὐτῷ δύο τυφλοὶ κράζοντες καὶ λέγοντες· Ἐλέησον ἡμᾶς, υἱὲ Δαυῒδ. 28 ἐλθόντι δὲ εἰς τὴν οἰκίαν προσῆλθον αὐτῷ οἱ τυφλοί, καὶ λέγει αὐτοῖς ὁ Ἰησοῦς· Πιστεύετε ὅτι δύναμαι τοῦτο ποιῆσαι; λέγουσιν αὐτῷ· Ναί, Κύριε. 29 τότε ἥψατο τῶν ὀφθαλμῶν αὐτῶν λέγων· Κατὰ τὴν πίστιν ὑμῶν γενηθήτω ὑμῖν. 30 καὶ ἀνεῴχθησαν αὐτῶν οἱ ὀφθαλμοί· καὶ ἐνεβριμήσατο αὐτοῖς ὁ Ἰησοῦς λέγων· Ὁρᾶτε μηδεὶς γινωσκέτω. 31 οἱ δὲ ἐξελθόντες διεφήμισαν αὐτὸν ἐν ὅλῃ τῇ γῇ ἐκείνῃ. 32 Αὐτῶν δὲ ἐξερχομένων ἰδοὺ προσήνεγκαν αὐτῷ ἄνθρωπον κωφὸν δαιμονιζόμενον· 33 καὶ ἐκβληθέντος τοῦ δαιμονίου ἐλάλησεν ὁ κωφός. καὶ ἐθαύμασαν οἱ ὄχλοι λέγοντες, Οὐδέποτε ἐφάνη οὕτως ἐν τῷ Ἰσραήλ. 34 οἱ δὲ Φαρισαῖοι ἔλεγον· Ἐν τῷ ἄρχοντι τῶν δαιμονίων ἐκβάλλει τὰ δαιμόνια. 35 Καὶ περιῆγεν ὁ Ἰησοῦς τὰς πόλεις πάσας καὶ τὰς κώμας, διδάσκων ἐν ταῖς συναγωγαῖς αὐτῶν καὶ κηρύσσων τὸ εὐαγγέλιον τῆς βασιλείας καὶ θεραπεύων πᾶσαν νόσον καὶ πᾶσαν μαλακίαν ἐν τῷ λαῷ».