.png "English"){kind=small}
Θεόδωρου Καλμούκου
ΒΟΣΤΩΝΗ. Ο Μακαριότατος Αρχιεπίσκοπος Κύπρου κ. Χρυσόστομος με αποκλειστική του συνέντευξη στον «Εθνικό Κήρυκα» απεκάλυψε πως θα εισηγηθεί στον Οικουμενικό Πατριάρχη κ. Βαρθολομαίο
όταν συναντηθούν στην Κρήτη εντός των ημερών, να διεξαχθεί κανονικά η
Μεγάλη Σύνοδος.
Πιστεύει δε ότι τελικά θα προσέλθουν στην Σύνοδο και οι
ενιστάμενες Εκκλησίες Βουλγαρίας, Αντιοχείας, Σερβίας και Γεωργίας.
Ο Μακαριότατος είπε χαρακτηριστικά πως «έχω την εντύπωση ότι στο τέλος θα έλθουν» και συμπλήρωσε «δεν νομίζω ότι είναι τόσο δυνατοί οι ώμοι τους που θα κρατήσουν το βάρος της αποτυχίας». Πρόσθεσε πως «πιστεύω ακόμα ότι δεν θα αποτύχομε. Θα εισηγηθώ στον Οικουμενικό Πατριάρχη να μην τους λάβει υπ’ όψη και η Σύνοδος να γίνει έστω κι αν δεν έλθουν, αλλά πιστεύω ότι θα έλθουν».
Στην ερώτηση έχετε κάποια πληροφόρηση εκ των έσω ή αυτό είναι το ένστικτό σας, είπε, «αυτή είναι η άποψη μου διότι δεν πιστεύω ότι έχουν τη δύναμη για να πουν σε όλη την Ορθοδοξία δεν ερχόμεθα. Οι περισσότερες Εκκλησίες είμεθα η μία κοντά στην άλλη. Πιστεύω ότι ο Παναγιότατος θα έλθει θα προεδρεύσει της Συνόδου, εμείς θα είμεθα παρόντες και θεωρώ φυσικό επακόλουθο και δεδομένο ότι θα έλθουν, ακόμα και η Ρωσική Εκκλησία θα έλθει». Για την αντιπαλότητα μεταξύ Αντιόχειας και Ιεροσολύμων για το Κατάρ είπε ότι «δεν έχει δίκιο ούτε ο ένας ούτε ο άλλος». Ενώ για όλους αυτούς που δήλωσαν ότι θα απέχουν είπε ότι «είναι ντροπή τους».
Στην ερώτηση τι ακριβώς συμβαίνει, γιατί όλα αυτά την τελευταία στιγμή ενώ όλα ήταν συναποφασισμένα, συνυπογραμμένα στις προπαρασκευαστικές εργασίες, είπε «διότι μάθαμε να συμπεριφερόμεθα ως Εθνικές Εκκλησίες κι εγώ το είπα πολλές φορές και μέσα στη Σύναξη των Προκαθημένων και τριάντα χρόνια που ήμουν εκπρόσωπος της Εκκλησίας της Κύπρου στις Πανορθόδοξες συναντήσεις και διασκέψεις έλεγα ότι οφείλουμε να απαγκιστρωθούμε από τα Εθνικά μας. Πρέπει πρώτα να είμεθα Ορθόδοξοι και κατά δεύτερο λόγο Ελληνες, πρώτα Ορθόδοξοι κι έπειτα Σλάβοι, πρώτα Ορθόδοξοι και έπειτα Αραβες, κι αν δεν το συνειδητοποιήσουμε αυτό δεν θα πάει η Ορθοδοξία μπροστά».
Οταν τον ρωτήσαμε μήπως οι ενιστάμενες Εκκλησίες άγονται και φέρονται από τη Μόσχα η οποία φαίνεται να θέλει να συνδιαχειριστεί ή πιο ωμά να θέσει υπό αμφισβήτηση τον πρωτεύθυνο ρόλο του Οικουμενικού Πατριαρχείου, ο Μακαριότατος κ. Χρυσόστομος είπε: «είναι γεγονός, δεν μπορεί να το διαψεύσει κανείς. Η όλη συμπεριφορά της Ρωσικής Εκκλησίας όχι σήμερα, πάντοτε ήταν η ίδια. Επειδή είναι μεγάλη Εκκλησία και από τη στιγμή που κρημνίστηκε και ο κομμουνισμός -αλλά έτσι συμπεριφερόταν και τότε με τον κομμουνισμό- το θεωρούν ότι είναι αυτοκρατορία, ότι είναι δυνατοί. Βρήκαν το Οικουμενικό Πατριαρχείο κάτω από την μπότα του αλλόθρησκου και κάνουν τα παιχνίδια τους» και τόνισε «αυτό όμως δεν τους τιμάει διότι η Κωνσταντινούπολη είναι η Μητέρα τους Εκκλησία και οφείλουν σεβασμό».
Ο Αρχιεπίσκοπος Κύπρου κ. Χρυσόστομος με τον Πατριάρχη Μόσχας και πασών Ρωσιών κ. Κύριλλο.
Στην επισήμανση ότι πριν από μερικούς αιώνες η Μόσχα ήταν Επαρχία του Οικουμενικού Θρόνου, ο Αρχιεπίσκοπος κ. Χρυσόστομος είπε «βεβαίως και οι άλλες Εκκλησίες και η Σερβία και η Βουλγαρία, και η Ρουμανία και η Ελλάδα και όλες». Στην ερώτηση αν τελικά η χορήγηση αυτοκεφαλίας ήταν ιστορικό λάθος, καθότι οι Ορθόδοξοι έχουμε γίνει ένα σκορποχώρι σήμερα δεν μας παίρνει κανείς στα σοβαρά, απάντησε: «όπως γνωρίζετε η Πατριαρχική αξία και η αυτοκεφαλία εδόθη αφού πραξικοπηματικά οι ίδιοι την πήραν πρώτα, ήλθε έπειτα το Οικουμενικό Πατριαρχείο και θεράπευσε κάποια προβλήματα και τους έδωσε και την αυτοκεφαλία και τους τίμησε και με τον Πατριαρχικό θεσμό αλλά έμαθαν να μην σέβονται».
Οταν τον ρωτήσαμε αν σκέφτεται το ενδεχόμενο να υπάρξει κάποια ενορχηστρωμένη αποχή, αν αύριο υπάρξουν κι άλλες αποχές τι θα σημάνει αυτό για τη γενικότερη εικόνα της Ορθόδοξης Εκκλησίας ως συνόλου, ο Μακαριότατος τόνισε: «Θα είναι σίγουρα εις βάρος μας δεν θα μας υπολογίζει πλέον κανείς, θα παρουσιαστεί η Ορθοδοξία κομματιασμένη. Εν πάση περιπτώσει εγώ θα είμαι από εκείνους που θα εισηγηθώ στον Οικουμενικό Πατριάρχη ότι η Σύνοδος πρέπει να γίνει έστω και μ’ εκείνους που θα πάνε. Τα μηνύματα που έχομε υπ’ όψη να στείλουμε σε όλο τον κόσμο να σταλούν και ας ντρέπονται εκείνοι που ήθελαν να ματαιώσουν τη Μεγάλη Σύνοδο».
Στην ερώτηση σκέπτεστε να αναλάβετε προσωπικά πρωτοβουλίες για να μην πεταχτεί τελικά στον αέρα η Σύνοδος, να μιλήσετε ας πούμε στον Αντιοχείας Ιωάννη, στον Ιεροσολύμων Θεόφιλο, είπε ότι «τους μίλησα πολλές φορές, τολμώ να πω ότι δεν έχει δίκιο ούτε ο ένας ούτε ο άλλος. Ποτέ δεν ήταν το Κατάρ έδαφος του ενός ή του άλλου, δεν υπήρχε εκεί οργανωμένο κράτος, ήταν νομάδες με καμήλες και πρόβατα και όταν τον Κατάρ ανακάλυψε τα αέρια τότε σχηματίσθηκε το κράτος και τότε ήλθε στην επιφάνεια ως ένα μικρό μεν κρατίδιο 250 χιλιάδων κατοίκων, αλλά πλούσιο. Ούτε βρέθηκαν καμία φορά λείψανα παλαιοχριστιανικής Εκκλησίας για να πούμε ότι εκεί υπήρχαν Χριστιανοί. Ποτέ δεν κατοίκησε εκεί Χριστιανισμός και εάν αντιληφθούμε ότι από τον έκτο αιώνα που έχουμε τις Αραβικές επιδρομές που οι Αραβες από εκεί ξεκίνησαν μετά τον έκτο αιώνα ουδέποτε υπήρχε Χριστιανισμός εκεί».
Ο Αρχιεπίσκοπος Κύπρου κ. Χρυσόστομος σε συλλείτουργο με τον Οικουμενικό Πατριάρχη κ. Βαρθολομαίο.
Ο Μακαριότατος τόνισε πως «είναι ανεπίτρεπτο για το Κατάρ τώρα για μερικούς Χριστιανούς που είναι προσωρινοί εκεί εργάτες που δουλεύουν στα χτίσματα και όταν τελειώσουν θα σηκωθούν να φύγουν, δεν είναι γηγενείς κάτοικοι του Κατάρ όσοι Ορθόδοξοι Χριστιανοί υπάρχουν εκεί, οι περισσότεροι είναι Κύπριοι. Πιστεύω ότι δεν ανήκει το Κατάρ ούτε στον έναν, ούτε στον άλλον, ούτε μπορεί εκεί να γίνει μόνιμη Μητρόπολη διότι θα φύγουν κάποτε οι εργάτες που δουλεύουν στα κτίσματα. Δεν έπρεπε να φθάσουν στο σημείο να κόψουν την κοινωνία ο ένας προς τον άλλον, είναι ντροπή».
Οταν τον ρωτήσαμε «τι λέτε εσείς ο Προκαθήμενος της ιστορικής και μαρτυρικής Εκκλησίας της Κύπρου στους νέους ανθρώπους οι οποίοι παρακολουθούν τα γενόμενα και λέγουν οι Προκαθήμενοι δεν πιστεύουν πουθενά;», είπε ότι «ο λαός μας όχι μόνον οι νέοι μας αλλά όλοι οι Ορθόδοξοι και νέοι και γέροι και μεσήλικες περιμένουν από εμάς να στείλουμε σωστά μηνύματα, να λύσουμε προβλήματα που ταλαιπωρούν και απασχολούν την Ορθοδοξία για αιώνες τώρα και έπρεπε με φόβο Θεού, με ταπείνωση, με αγάπη να συνέλθομε εκεί και να ποιήσουμε το θέλημα του Θεού που είναι να γίνει η Σύνοδος και να φύγουν όλα εκείνα τα μηνύματα για το καλό του ποιμνίου μας αλλά και όλου του κόσμου γιατί είναι παιδιά του Θεού και αυτό περιμένει ο δικός μας Χριστιανικός κόσμος αλλά και ο υπόλοιπος διότι οι άνθρωποι είναι εικόνες του Θεού. Δυστυχώς συμπεριφερόμεθα πολύ ανεύθυνα και εγώ τουλάχιστον έχω το θάρρος να τους το λέγω, κακοφαίνεται σε μερικούς, αλλά επί τέλους πρέπει να προσγειωθούμε να μην πετούμε στα σύννεφα».
Στην ερώτηση «πώς αισθάνεστε για τον Οικουμενικό Πατριάρχη κ. Βαρθολομαίο που βρέθηκε σ’ αυτή τη θέση, τον σκέπτεστε;», είπε: «τον σκέπτομαι συνέχεια τι πικρία θα αισθάνεται να γίνει μια προσπάθεια πέραν του μισού αιώνος, εργάστηκαν και κουράστηκαν αρκετοί κληρικοί και λαϊκοί για να φτάσουμε εδώ. Εζησα τριάντα χρόνια στις Πανορθόδοξες διασκέψεις, πήγαμε νέοι και γεράσαμε μέσα σ’ αυτές τις συνεδριάσεις κι ερχόμεθα την τελευταία στιγμή να ανατινάξουμε τα πάντα, δεν νομίζω ότι είναι φρόνιμο αυτό που κάνουν μερικοί».
Οταν τον ρωτήσαμε μήπως στοχεύουν να οδηγήσουν τον Οικουμενικό Πατριάρχη σε παραίτηση, είπε: «μα και να παραιτήσει θα έλθει άλλος, μα θέλομε έναν συντονιστή, αφού τον έχομε γιατί να τον ζητούμε αλλού. Δεν τον έχει αμφισβητήσει ο χρόνος». Τόνισε ότι «ο Πατριάρχης Βαρθολομαίος είναι μία προσωπικότητα που δεν μπορεί να την αμφισβητήσει κανείς. Είναι χαλκέντερος, εργάζεται νυχθημερόν, εγώ τον θαυμάζω διότι είναι αεικίνητος δεν ησυχάζει ούτε μέρα ούτε νύχτα και έδωσε όλον τον εαυτόν του στην υπηρεσία της Εκκλησίας του Χριστού. Εύχομαι ο Χριστός να του δίνει δύναμη, υγεία, χρόνια πολλά διότι πιστεύω ότι είναι ο άνθρωπος που έχει κάνει ιστορικές τομές στα πράγματα της Εκκλησίας».
Ο Μακαριότατος είπε χαρακτηριστικά πως «έχω την εντύπωση ότι στο τέλος θα έλθουν» και συμπλήρωσε «δεν νομίζω ότι είναι τόσο δυνατοί οι ώμοι τους που θα κρατήσουν το βάρος της αποτυχίας». Πρόσθεσε πως «πιστεύω ακόμα ότι δεν θα αποτύχομε. Θα εισηγηθώ στον Οικουμενικό Πατριάρχη να μην τους λάβει υπ’ όψη και η Σύνοδος να γίνει έστω κι αν δεν έλθουν, αλλά πιστεύω ότι θα έλθουν».
Στην ερώτηση έχετε κάποια πληροφόρηση εκ των έσω ή αυτό είναι το ένστικτό σας, είπε, «αυτή είναι η άποψη μου διότι δεν πιστεύω ότι έχουν τη δύναμη για να πουν σε όλη την Ορθοδοξία δεν ερχόμεθα. Οι περισσότερες Εκκλησίες είμεθα η μία κοντά στην άλλη. Πιστεύω ότι ο Παναγιότατος θα έλθει θα προεδρεύσει της Συνόδου, εμείς θα είμεθα παρόντες και θεωρώ φυσικό επακόλουθο και δεδομένο ότι θα έλθουν, ακόμα και η Ρωσική Εκκλησία θα έλθει». Για την αντιπαλότητα μεταξύ Αντιόχειας και Ιεροσολύμων για το Κατάρ είπε ότι «δεν έχει δίκιο ούτε ο ένας ούτε ο άλλος». Ενώ για όλους αυτούς που δήλωσαν ότι θα απέχουν είπε ότι «είναι ντροπή τους».
Στην ερώτηση τι ακριβώς συμβαίνει, γιατί όλα αυτά την τελευταία στιγμή ενώ όλα ήταν συναποφασισμένα, συνυπογραμμένα στις προπαρασκευαστικές εργασίες, είπε «διότι μάθαμε να συμπεριφερόμεθα ως Εθνικές Εκκλησίες κι εγώ το είπα πολλές φορές και μέσα στη Σύναξη των Προκαθημένων και τριάντα χρόνια που ήμουν εκπρόσωπος της Εκκλησίας της Κύπρου στις Πανορθόδοξες συναντήσεις και διασκέψεις έλεγα ότι οφείλουμε να απαγκιστρωθούμε από τα Εθνικά μας. Πρέπει πρώτα να είμεθα Ορθόδοξοι και κατά δεύτερο λόγο Ελληνες, πρώτα Ορθόδοξοι κι έπειτα Σλάβοι, πρώτα Ορθόδοξοι και έπειτα Αραβες, κι αν δεν το συνειδητοποιήσουμε αυτό δεν θα πάει η Ορθοδοξία μπροστά».
Οταν τον ρωτήσαμε μήπως οι ενιστάμενες Εκκλησίες άγονται και φέρονται από τη Μόσχα η οποία φαίνεται να θέλει να συνδιαχειριστεί ή πιο ωμά να θέσει υπό αμφισβήτηση τον πρωτεύθυνο ρόλο του Οικουμενικού Πατριαρχείου, ο Μακαριότατος κ. Χρυσόστομος είπε: «είναι γεγονός, δεν μπορεί να το διαψεύσει κανείς. Η όλη συμπεριφορά της Ρωσικής Εκκλησίας όχι σήμερα, πάντοτε ήταν η ίδια. Επειδή είναι μεγάλη Εκκλησία και από τη στιγμή που κρημνίστηκε και ο κομμουνισμός -αλλά έτσι συμπεριφερόταν και τότε με τον κομμουνισμό- το θεωρούν ότι είναι αυτοκρατορία, ότι είναι δυνατοί. Βρήκαν το Οικουμενικό Πατριαρχείο κάτω από την μπότα του αλλόθρησκου και κάνουν τα παιχνίδια τους» και τόνισε «αυτό όμως δεν τους τιμάει διότι η Κωνσταντινούπολη είναι η Μητέρα τους Εκκλησία και οφείλουν σεβασμό».
Ο Αρχιεπίσκοπος Κύπρου κ. Χρυσόστομος με τον Πατριάρχη Μόσχας και πασών Ρωσιών κ. Κύριλλο.
Στην επισήμανση ότι πριν από μερικούς αιώνες η Μόσχα ήταν Επαρχία του Οικουμενικού Θρόνου, ο Αρχιεπίσκοπος κ. Χρυσόστομος είπε «βεβαίως και οι άλλες Εκκλησίες και η Σερβία και η Βουλγαρία, και η Ρουμανία και η Ελλάδα και όλες». Στην ερώτηση αν τελικά η χορήγηση αυτοκεφαλίας ήταν ιστορικό λάθος, καθότι οι Ορθόδοξοι έχουμε γίνει ένα σκορποχώρι σήμερα δεν μας παίρνει κανείς στα σοβαρά, απάντησε: «όπως γνωρίζετε η Πατριαρχική αξία και η αυτοκεφαλία εδόθη αφού πραξικοπηματικά οι ίδιοι την πήραν πρώτα, ήλθε έπειτα το Οικουμενικό Πατριαρχείο και θεράπευσε κάποια προβλήματα και τους έδωσε και την αυτοκεφαλία και τους τίμησε και με τον Πατριαρχικό θεσμό αλλά έμαθαν να μην σέβονται».
Οταν τον ρωτήσαμε αν σκέφτεται το ενδεχόμενο να υπάρξει κάποια ενορχηστρωμένη αποχή, αν αύριο υπάρξουν κι άλλες αποχές τι θα σημάνει αυτό για τη γενικότερη εικόνα της Ορθόδοξης Εκκλησίας ως συνόλου, ο Μακαριότατος τόνισε: «Θα είναι σίγουρα εις βάρος μας δεν θα μας υπολογίζει πλέον κανείς, θα παρουσιαστεί η Ορθοδοξία κομματιασμένη. Εν πάση περιπτώσει εγώ θα είμαι από εκείνους που θα εισηγηθώ στον Οικουμενικό Πατριάρχη ότι η Σύνοδος πρέπει να γίνει έστω και μ’ εκείνους που θα πάνε. Τα μηνύματα που έχομε υπ’ όψη να στείλουμε σε όλο τον κόσμο να σταλούν και ας ντρέπονται εκείνοι που ήθελαν να ματαιώσουν τη Μεγάλη Σύνοδο».
Στην ερώτηση σκέπτεστε να αναλάβετε προσωπικά πρωτοβουλίες για να μην πεταχτεί τελικά στον αέρα η Σύνοδος, να μιλήσετε ας πούμε στον Αντιοχείας Ιωάννη, στον Ιεροσολύμων Θεόφιλο, είπε ότι «τους μίλησα πολλές φορές, τολμώ να πω ότι δεν έχει δίκιο ούτε ο ένας ούτε ο άλλος. Ποτέ δεν ήταν το Κατάρ έδαφος του ενός ή του άλλου, δεν υπήρχε εκεί οργανωμένο κράτος, ήταν νομάδες με καμήλες και πρόβατα και όταν τον Κατάρ ανακάλυψε τα αέρια τότε σχηματίσθηκε το κράτος και τότε ήλθε στην επιφάνεια ως ένα μικρό μεν κρατίδιο 250 χιλιάδων κατοίκων, αλλά πλούσιο. Ούτε βρέθηκαν καμία φορά λείψανα παλαιοχριστιανικής Εκκλησίας για να πούμε ότι εκεί υπήρχαν Χριστιανοί. Ποτέ δεν κατοίκησε εκεί Χριστιανισμός και εάν αντιληφθούμε ότι από τον έκτο αιώνα που έχουμε τις Αραβικές επιδρομές που οι Αραβες από εκεί ξεκίνησαν μετά τον έκτο αιώνα ουδέποτε υπήρχε Χριστιανισμός εκεί».
Ο Αρχιεπίσκοπος Κύπρου κ. Χρυσόστομος σε συλλείτουργο με τον Οικουμενικό Πατριάρχη κ. Βαρθολομαίο.
Ο Μακαριότατος τόνισε πως «είναι ανεπίτρεπτο για το Κατάρ τώρα για μερικούς Χριστιανούς που είναι προσωρινοί εκεί εργάτες που δουλεύουν στα χτίσματα και όταν τελειώσουν θα σηκωθούν να φύγουν, δεν είναι γηγενείς κάτοικοι του Κατάρ όσοι Ορθόδοξοι Χριστιανοί υπάρχουν εκεί, οι περισσότεροι είναι Κύπριοι. Πιστεύω ότι δεν ανήκει το Κατάρ ούτε στον έναν, ούτε στον άλλον, ούτε μπορεί εκεί να γίνει μόνιμη Μητρόπολη διότι θα φύγουν κάποτε οι εργάτες που δουλεύουν στα κτίσματα. Δεν έπρεπε να φθάσουν στο σημείο να κόψουν την κοινωνία ο ένας προς τον άλλον, είναι ντροπή».
Οταν τον ρωτήσαμε «τι λέτε εσείς ο Προκαθήμενος της ιστορικής και μαρτυρικής Εκκλησίας της Κύπρου στους νέους ανθρώπους οι οποίοι παρακολουθούν τα γενόμενα και λέγουν οι Προκαθήμενοι δεν πιστεύουν πουθενά;», είπε ότι «ο λαός μας όχι μόνον οι νέοι μας αλλά όλοι οι Ορθόδοξοι και νέοι και γέροι και μεσήλικες περιμένουν από εμάς να στείλουμε σωστά μηνύματα, να λύσουμε προβλήματα που ταλαιπωρούν και απασχολούν την Ορθοδοξία για αιώνες τώρα και έπρεπε με φόβο Θεού, με ταπείνωση, με αγάπη να συνέλθομε εκεί και να ποιήσουμε το θέλημα του Θεού που είναι να γίνει η Σύνοδος και να φύγουν όλα εκείνα τα μηνύματα για το καλό του ποιμνίου μας αλλά και όλου του κόσμου γιατί είναι παιδιά του Θεού και αυτό περιμένει ο δικός μας Χριστιανικός κόσμος αλλά και ο υπόλοιπος διότι οι άνθρωποι είναι εικόνες του Θεού. Δυστυχώς συμπεριφερόμεθα πολύ ανεύθυνα και εγώ τουλάχιστον έχω το θάρρος να τους το λέγω, κακοφαίνεται σε μερικούς, αλλά επί τέλους πρέπει να προσγειωθούμε να μην πετούμε στα σύννεφα».
Στην ερώτηση «πώς αισθάνεστε για τον Οικουμενικό Πατριάρχη κ. Βαρθολομαίο που βρέθηκε σ’ αυτή τη θέση, τον σκέπτεστε;», είπε: «τον σκέπτομαι συνέχεια τι πικρία θα αισθάνεται να γίνει μια προσπάθεια πέραν του μισού αιώνος, εργάστηκαν και κουράστηκαν αρκετοί κληρικοί και λαϊκοί για να φτάσουμε εδώ. Εζησα τριάντα χρόνια στις Πανορθόδοξες διασκέψεις, πήγαμε νέοι και γεράσαμε μέσα σ’ αυτές τις συνεδριάσεις κι ερχόμεθα την τελευταία στιγμή να ανατινάξουμε τα πάντα, δεν νομίζω ότι είναι φρόνιμο αυτό που κάνουν μερικοί».
Οταν τον ρωτήσαμε μήπως στοχεύουν να οδηγήσουν τον Οικουμενικό Πατριάρχη σε παραίτηση, είπε: «μα και να παραιτήσει θα έλθει άλλος, μα θέλομε έναν συντονιστή, αφού τον έχομε γιατί να τον ζητούμε αλλού. Δεν τον έχει αμφισβητήσει ο χρόνος». Τόνισε ότι «ο Πατριάρχης Βαρθολομαίος είναι μία προσωπικότητα που δεν μπορεί να την αμφισβητήσει κανείς. Είναι χαλκέντερος, εργάζεται νυχθημερόν, εγώ τον θαυμάζω διότι είναι αεικίνητος δεν ησυχάζει ούτε μέρα ούτε νύχτα και έδωσε όλον τον εαυτόν του στην υπηρεσία της Εκκλησίας του Χριστού. Εύχομαι ο Χριστός να του δίνει δύναμη, υγεία, χρόνια πολλά διότι πιστεύω ότι είναι ο άνθρωπος που έχει κάνει ιστορικές τομές στα πράγματα της Εκκλησίας».
