ΚΥΡΙΑΚΗ Γ´ ΛΟΥΚΑ: ΜΝΗΜΗ ΤΗΣ ΟΣΙΑΣ ΠΕΛΑΓΙΑΣ, ΠΕΛΑΓΙΑΣ ΤΗΣ ΠΑΡΘΕΝΟΜΑΡΤΥΡΟΣ ΚΑΙ ΤΑΪΣΙΑΣ ΤΗΣ ΠΡΩΗΝ ΠΟΡΝΗΣ

 

Τὸ Μυστήριο τῆς Θείας Οἰκονομίας κατὰ τὰ Ἀναγνώσματα τῆς Κυριακῆς καί τινων ἑορτῶν

Δέσπω Ἀθ. Λιάλιου, Α.Π.Θ.

ΚΥΡΙΑΚΗ  Γ´ ΛΟΥΚΑ, 8 Ὀκτωβρίου 2023, Μνήμη τῆς Ὁσίας Πελαγίας(457), Πελαγίας της Παρθενομάρτυρος (303), Ταϊσίας τῆς πρώην πόρνης (Αριθμ. 46A)

A. Στο Τυπικό της Μεγάλης Εκκλησίας αναγράφεται η μνήμη της αθλήσεως της Αγίας Πελαγίας, της Πελαγίας της εν Αντιοχεία, της Αγίας Ταϊσίας της Αιγυπτίας και Αρτέμωνος Πρεσβυτέρου και Ομολογητού. Αμφότερες οι Άγιες Πελαγίες κατάγονται από την Αντιόχεια, η οποία ήταν μία από τις πρωτεύουσες της ρωμαϊκής αυτοκρατορίας και κέντρο του ελληνορωμαϊκού κόσμου, ακόμη και την εποχή του Αγίου Ιωάννου του Χρυσοστόμου. Η Οσία Πελαγία, στην οποία είναι αφιερωμένος και ο κανόνας της σημερινής εορτής, όπως και η Αγία Ταϊσία, προήρχοντο από τον εθνικό κόσμο, πρώην πόρνες, οι οποίες εν μετανοία ασπάσθηκαν τη χριστιανική πίστη και τον οσιακό βίο. Η Αγία Ταϊσία φέρεται ως μαθήτρια του Αγίου Παφνουτίου εκ Σιδώνος, ή Ιεροσολυμίτου. Ο καταγραφόμενος στο Τυπικό της Μεγάλης Εκκλησίας Αρτέμων είναι γνωστός Άγιος και Ομολογητής στην εκκλησία της Κύπρου. Η Αγία Πελαγία η Παρθενομάρτυρας μαρτύρησε στο διωγμό του Διοκλητιανού, όπως και πλείστοι Μεγαλομάρτυρες.

Β. 1. Το Αποστολικό Ανάγνωσμα της σημερινής Κυριακής είναι ένα απόσπασμα που αφορά στο θέμα της συγκέντρωσης χρημάτων (λογείας) ως βοήθειας για την Αποστολική Εκκλησία των Ιεροσολύμων. Με ένα πολύ προσωπικό τόνο ο Απόστολος Παύλος προσπαθεί να φιλοτιμήσει τους χριστιανούς της Αχαΐας με κέντρο την Κόρινθο, που φαίνεται ότι είχαν αργοπορήσει, ώστε να συνεισφέρουν από καρδίας. Μάλιστα φέρει ως παράδειγμα τις εκκλησίες της Μακεδονίας, που, παρά την πτωχεία τους, πρόσφεραν με το παραπάνω: «1 Γνωρίζω δὲ ὑμῖν, ἀδελφοί, τὴν χάριν τοῦ Θεοῦ τὴν δεδομένην ἐν ταῖς ἐκκλησίαις τῆς Μακεδονίας, 2 ὅτι ἐν πολλῇ δοκιμῇ θλίψεως ἡ περισσεία τῆς χαρᾶς αὐτῶν καὶ ἡ κατὰ βάθους πτωχεία αὐτῶν ἐπερίσσευσεν εἰς τὸ πλοῦτος τῆς ἁπλότητος αὐτῶν». (Κορινθ. Β´, κεφ. 8, 1-3) και ζητά να τον βγάλουν ασπροπρόσωπο απέναντι στους Μακεδόνες, γιατί τους έχει επαινέσει ότι αυτοί, οι Κορίνθιοι, θα εισφέρουν πολλά, γιατί έχουν ετοιμασθεί από την προηγούμενη χρονιά με ζήλο, και, μήπως, αν έλθουν μαζί του Μακεδόνες χριστιανοί και δεν έχει αποδώσει η λογεία, θα διαψευσθεί: «2 οἶδα γὰρ τὴν προθυμίαν ὑμῶν ἣν ὑπὲρ ὑμῶν καυχῶμαι Μακεδόσιν, ὅτι Ἀχαΐα παρεσκεύασται ἀπὸ πέρυσι· καὶ ὁ ἐξ ὑμῶν ζῆλος ἠρέθισε τοὺς πλείονας. 3 ἔπεμψα δὲ τοὺς ἀδελφούς, ἵνα μὴ τὸ καύχημα ἡμῶν τὸ ὑπὲρ ὑμῶν κενωθῇ ἐν τῷ μέρει τούτῳ, ἵνα, καθὼς ἔλεγον, παρεσκευασμένοι ἦτε, 4 μήπως ἐὰν ἔλθωσι σὺν ἐμοὶ Μακεδόνες καὶ εὕρωσιν ὑμᾶς ἀπαρασκευάστους καταισχυνθῶμεν ἡμεῖς, ἵνα μὴ λέγωμεν ὑμεῖς, ἐν τῇ ὑποστάσει ταύτῃ τῆς καυχήσεως». (Κορινθ. Β´, κεφ. 9, 2-4).

2. Η λογεία του Αποστόλου Παύλου αποτέλεσε πρότυπο για την ενίσχυση των πτωχών και εν κινδύνω χριστιανών, αλλά συγχρόνως και ένα ισχυρό παράδειγμα οργανώσεως του κοινωνικού βίου της Εκκλησίας, που, μετά τη δημόσια αναγνώριση της θρησκευτικής της οντότητας από το Μ. Κωνσταντίνο, απετέλεσε καταφυγή των αδυνάτων, ένα κοινό αγαθό προς τον άνθρωπο. Η φιλανθρωπία της Εκκλησίας, ως όρος, σκανδαλίζει σήμερα πολλούς ανθρώπους, οι οποίοι νομίζουν ότι αποτελεί πρόοδο μόνο η νομοθέτηση των λεγομένων ατομικών δικαιωμάτων και ελευθεριών, όπου το κράτος νομοθετεί και συγχρόνως εξουθενώνει τον πολίτη στην απροσωπία του και τη γραφειοκρατική διαμεσολάβηση, όμως, ο όρος φιλανθρωπία δεν υπάρχει στην Εκκλησία ως μία ατομική, ή ακόμη συλλογική ενέργεια, αλλά ως ανταπόκριση στη φιλανθρωπία του Θεού, του πτωχεύσαντος και ενανθρωπήσαντος Λόγου, ο οποίος δωρείται την κοινότητα των αγαθών και της ζωής. Γι᾽ αυτό ο Απόστολος ομιλεί περί της δικαιοσύνης και της απλότητος βίου και της παροχής ως ευχαριστίας προς το Θεό, που σημαίνει ανάκληση του ανθρώπου στην κατάσταση της αγάπης που δεν ζητεί τα εαυτής, γιατί ο αγαθός δότης είναι ο ίδιος Θεός, που συγκαταβαίνει, αγαπά και δίδει ανεξαιρέτως σε όλους τους ανθρώπους χωρίς διακρίσεις και νομοθετικά πλαίσια!

3. Η έκκληση του Αποστόλου Παύλου για τη λογεία έχει ένα πραγματικό περιεχόμενο περί της χρήσεως των κοινών εκκλησιαστικών αγαθών ως προέκτασης της φιλανθρωπίας του Θεού, με δεδομένο το γεγονός ότι ο ίδιος δεν κατέστη βάρος σε καμία κοινότητα, «δεν έβαλε χέρι» στα κοινά αγαθά. Διαφορετικά μπορεί να καταστεί μία ειδωλική προτροπή και να γίνουν οι χριστιανοί «θέατρο του κόσμου» και διασκεδαστική «μωρία» από θεομπαίχτες με τα ωραία τους λογάκια και με θύματα χιλιάδες χριστιανούς.

Γ. Το Ευαγγελικό Ανάγνωσμα είναι συνέχεια της Επί του Όρους Ομιλίας και των θεοσημιών που ενήργησε ο Χριστός κατενώπιον του ὄχλου. Προηγείται η εκ του μακρόθεν θεραπεία του δούλου του εκατόνταρχου, κατά την οποία ο Χριστός επήνεσε την πίστη ενός αλλογενούς εθνικού, ενώ οι Ιουδαίοι τον παρακαλούσαν να τούς βοηθήσει ως ευεργέτη του γένους τους. Τίποτα δεν είχαν καταλάβει από την Ομιλία του. Έπεται η ανάσταση του γιου της χήρας στην είσοδο της πόλεως Ναΐν κατενώπιον πολλού ὄχλου, που ακολούθησε το Χριστό και τους Μαθητές του, αίροντας το μεσότοιχο μεταξύ θανάτου και ζωής. Ο Χριστός, ενώ είχε ομιλήσει ως ο προκαταγγελθείς υπό των Προφητών Υιός του Θεού, επιτρέπει να εκδηλωθούν τα φυσικά και αδιάβλητα πάθη του: «ἐσπλαγχνίσθη ἐπ᾽ αὐτῇ», και ως τέλειος άνθρωπος και όχι φαινομενικά ενανθρωπήσας Λόγος. Πάντως, θα πρέπει να επισημανθεί ότι οι θεοσημίες και τα θαύματα γίνονται ενώπιον όλων των ανθρώπων κι όχι στον κλειστό χώρο της Συναγωγής, πράγμα που σημαίνει ότι ο εν σαρκί αποκαλυπτόμενος Υιός του Θεού απευθύνεται σε όλους τους ανθρώπους και όχι μόνο προς το Ισραήλ. Στην κατακλείδα του Αναγνώσματος ο Ευαγγελιστής Λουκάς σημειώνει ότι μετά την ανάσταση του νεανίσκου: «16 ἔλαβε δὲ φόβος πάντας, καὶ ἐδόξαζον τὸν Θεόν, λέγοντες ὅτι Προφήτης μέγας ἠγήγερται ἐν ἡμῖν, καὶ ὅτι Ἐπεσκέψατο ὁ Θεὸς τὸν λαὸν αὐτοῦ».

Ο Χριστός ενεργεί τα θαύματα και τις θεοσημίες αποκαλυπτόμενος ως Θεός κατενώπιον όλων των ανθρώπων, καταργώντας ουσιαστικώς τις συμβάσεις και τις αποκλειστικότητες του Ισραήλ, χωρίς να εξαναγκάσει κανέναν για την αποδοχή. Πρόκειται για κλήση ανακαινισμού της προαιρέσεως του ανθρώπου κατά τη δεκτικότητα και την ελευθερία εκάστου, ανακλήσεως του ανθρώπου στην προπτωτική του κατάσταση.

 

Αποστολικό Ανάγνωσμα: B´ Κορινθ. θ´, 6-11: «6 Τοῦτο δέ, ὁ σπείρων φειδομένως φειδομένως καὶ θερίσει, καὶ ὁ σπείρων ἐπ' εὐλογίαις ἐπ' εὐλογίαις καὶ θερίσει. 7 ἕκαστος καθὼς προαιρεῖται τῇ καρδίᾳ, μὴ ἐκ λύπης ἢ ἐξ ἀνάγκης· ἱλαρὸν γὰρ δότην ἀγαπᾷ ὁ Θεός. 8 δυνατὸς δὲ ὁ Θεὸς πᾶσαν χάριν περισσεῦσαι εἰς ὑμᾶς, ἵνα ἐν παντὶ πάντοτε πᾶσαν αὐτάρκειαν ἔχοντες περισσεύητε εἰς πᾶν ἔργον ἀγαθόν, 9 καθὼς γέγραπται· ἐσκόρπισεν, ἔδωκε τοῖς πένησιν, ἡ δικαιοσύνη αὐτοῦ μένει εἰς τὸν αἰῶνα. 10 Ὁ δὲ ἐπιχορηγῶν σπέρμα τῷ σπείροντι καὶ ἄρτον εἰς βρῶσιν χορηγήσαι καὶ πληθύναι τὸν σπόρον ὑμῶν καὶ αὐξήσαι τὰ γενήματα τῆς δικαιοσύνης ὑμῶν· 11 ἐν παντὶ πλουτιζόμενοι εἰς πᾶσαν ἁπλότητα, ἥτις κατεργάζεται δι᾽ ἡμῶν εὐχαριστίαν τῷ Θεῷ».

 

Ευαγγελικό Ανάγνωσμα: Λουκ. ζ´, 11-16: «11 Καὶ ἐγένετο ἐν τῷ ἑξῆς ἐπορεύετο εἰς πόλιν καλουμένην Ναΐν· καὶ συνεπορεύοντο αὐτῷ οἱ μαθηταὶ αὐτοῦ ἱκανοὶ καὶ ὄχλος πολύς. 12 ὡς δὲ ἤγγισε τῇ πύλῃ τῆς πόλεως, καὶ ἰδοὺ ἐξεκομίζετο τεθνηκὼς υἱὸς μονογενὴς τῇ μητρὶ αὐτοῦ, καὶ αὕτη ἦν χήρα, καὶ ὄχλος τῆς πόλεως ἱκανὸς ἦν σὺν αὐτῇ. 13 καὶ ἰδὼν αὐτὴν ὁ Κύριος ἐσπλαγχνίσθη ἐπ᾽ αὐτῇ καὶ εἶπεν αὐτῇ· Μὴ κλαῖε· 14 καὶ προσελθὼν ἥψατο τῆς σοροῦ, οἱ δὲ βαστάζοντες ἔστησαν, καὶ εἶπε· Νεανίσκε, σοὶ λέγω, ἐγέρθητι. 15 καὶ ἀνεκάθισεν ὁ νεκρὸς καὶ ἤρξατο λαλεῖν, καὶ ἔδωκεν αὐτὸν τῇ μητρὶ αὐτοῦ. 16 ἔλαβε δὲ φόβος πάντας, καὶ ἐδόξαζον τὸν Θεόν, λέγοντες ὅτι Προφήτης μέγας ἠγήγερται ἐν ἡμῖν, καὶ ὅτι Ἐπεσκέψατο ὁ Θεὸς τὸν λαὸν αὐτοῦ».