ΚΥΡΙΑΚΗ ΙΣΤ´ ΜΑΤΘΑΙΟΥ, ΜΝΗΜΗ ΑΓΙΟΥ ΒΛΑΣΙΟΥ

Τὸ Μυστήριο τῆς Θείας Οἰκονομίας κατὰ τὰ Ἀναγνώσματα τῆς Κυριακῆς καί τινων ἑορτῶν

Δέσπω Ἀθ. Λιάλιου, Α.Π.Θ.

ΚΥΡΙΑΚΗ ΙΣΤ´ ΜΑΤΘΑΙΟΥ, Μνήμη τοῦ Ἁγίου Ἱερομάρτυρος Βλασίου, ἐπισκόπου Σεβαστείας. Μνήμη Θεοδώρας τῆς Βασιλίσσης, τῆς στερεωσάσης τὴν ὀρθοδοξίαν, 11 Φεβρουαρίου 2024, (Αριθμ. 68Α)

 

Α. 1. Όπως έχει ήδη σημειωθεί με την ΙΕ´ Κυριακή του Λουκά, την προηγούμενη Κυριακή, επανήλθε η αρίθμηση στις Κυριακές, κατά τις οποίες διαβάζονται Ευαγγελικά Αναγνώσματα από το Ευαγγέλιο του Λουκά, ωστόσο, η σημερινή και η επόμενη Κυριακή χαρατηρίζονται από τα Ευαγγελικά Αναγνώσματα του Κατά Ματθαίον Ευαγγελίου ως ΙΣΤ´ και ΙΖ´, κλείνοντας έτσι τον κύκλο των Αναγνωσμάτων που άρχισε με την Κυριακή Α´ Ματθαίου, Κυριακή των Αγίων Πάντων. Οι δύο αυτές Κυριακές δεν είναι σταθερές, γιατί ο αριθμός εξαρτάται από την έναρξη του Τριωδίου, κατά το οποίο τα Ευαγγελικά Αναγνώσματα είναι σταθερά. Φέτος, καθώς το Πάσχα εορτάζεται αργά, παρεμβάλλονται οι δύο Κυριακές Ματθαίου ΙΣΤ´ και ΙΖ´ μεταξύ της ΙΕ´ Κυριακής του Λουκά και του Τριωδίου. Τούτο ενισχύει τη θέση ότι ο ενιαύσιος κύκλος των Ευαγγελικών Αναγνωσμάτων άρχιζε με το Ευαγγέλιο του Ματθαίου, συνεχιζόταν με εκείνο του Λουκά και του Μάρκου και έκλεινε με το θεολογικό Ευαγγέλιο του Ιωάννου. Αυτή η σειρά είναι σημαντική για μία ερμηνευτική προσέγιση των Υπομνημάτων και των Ομιλιών των Αγίων Πατέρων εν σχέσει με την κηρυγματική τους στόχευση της εκθέσεως της πίστεως και της αποκαλύψεως του Θεού στο μυστήριο της Θείας Οικονομίας.

2. α. Κατά τη σημερινή Κυριακή εορτάζεται η μνήμη του Αγίου Ιερομάρτυρος Βλασίου και της βασίλισσας Θεοδώρας «τῆς στερεωσάσης τὴν ὀρθοδοξίαν». Ο Άγιος Βλάσιος, επίσκοπος Σεβαστείας και οι συν αυτώ επτά χριστιανές και τα δύο νήπια μαρτύρησαν επί Λικινίου προ του 311 με αποκεφαλισμό στον τελευταίο μαζικό διωγμό, που είχε αρχίσει επί Διοκλητιανού, μία περίοδο κατά την οποία έχουμε Μεγαλομάρτυρες στην ευρύτερη περιοχή της Νικομήδειας, η οποία ήταν μία από τις τέσσερεις πρωτεύουσες της περιόδου της Τετραρχίας. Κατά το Τυπικὸν τῆς Μεγάλης Ἐκκλησίας: «Τελεῖται δὲ ἡ αὐτοῦ σύναξις ἐν τῷ ἁγιωτάτῳ αὐτοῦ μαρτυρίῳ τῷ ὄντι πλησίον τοῦ ἁγίου ἀποστόλου Φιλίππου ἐν τοῖς Μιλτιάδου». Αν και δεν έχει εντοπισθεί η ακριβής τοποθεσία αυτού του μαρτυρίου, μπορεί να εξαχθεί η τοποθεσία μέσω του παρεκκλησίου του Αποστόλου Φιλίππου, που τοποθετείται πλησίον της Μωκίας κινστέρνας, δηλαδή σε ένα τρίγωνο στο Εξωκιόνιο από τον Άγιο Μώκιο μέχρι την Πύλη της Πηγής. Είναι Άγιος ιαματικός και ο Άγιος Ιωσήφ, που εποίησε τον Κανόνα του, τον γεραίρει με ιδιαίτερη φωτοείδεια, εμμένων στο αγιακό κατόρθωμα: «πρᾶξις, θεωρίας ἐπίβασις».

β. Η μνήμη της Αγίας Θεοδώρας και του θεοσεβούς υιού της βασιλέως Μιχαήλ συνεορτάζεται κατά την Α´ Κυριακή των Νηστειών, ή Κυριακή της Ορθοδοξίας, κατά την Ανάμνηση της αναστηλώσεως των αγίων και σεπτών Εικόνων το 842.

 

Γ. 1. Το Αποστολικό Ανάγνωσμα προέρχεται από το έκτο κεφάλαιο της Β´ Προς Κορινθίους Επιστολής. Η Επιστολή στάλθηκε από τη Μακεδονία κατά τις εσωτερικές μαρτυρίες της. Έχει χαρακτήρα παρακλητικό και ενισχυτικό για την άρση του σχίσματος και την απάλειψη της αμφισβήτησης του έργου του Παύλου ως Αποστόλου του Ευαγγελίου. Εκείνο που συνιστά ο Απόστολος Παύλος στους Κορίνθιους είναι να αντιληφθούν ότι άρχισε ο καιρός της χάριτος, είναι ο ευπρόσδεκτος καιρός, η ημέρα της σωτηρίας και ότι οποιαδήποτε ενέργειά τους, παρά τις αντιφατικότητες και δυσκολίες του βίου, θα πρέπει να είναι μαρτυρία της νέας ζωής, διακονία Θεού. Εξάλλου, τίποτα δεν προέρχεται από τον άνθρωπο, τα πάντα είναι δωρεά του Θεού, εναπόκειται στους χριστιανούς, δεχόμενοι τη δικαιοσύνη του Θεού, να δρούν είτε με συστολή είτε με παρρησία αναλόγως των περιστάσεων, ώστε οι ενέργειές τους, ή η απραξία τους, (τα αριστερά και τα δεξιά όπλα) να μην αποτελέσουν κατάκριμα της διακονίας του κοινού σώματος της Εκκλησίας, γιατί εν τέλει η χάρη του Θεού είναι ο πλουτισμός των χριστιανών, κι όποιος την έχει, όποιος ετοιμάζεται να γίνει δεκτικός αυτής, αυτός είναι που κατέχει τα πάντα.

 

2. Το Ευαγγελικό Ανάγνωσμα από το εικοστό πέμπτο κεφάλαιο του Κατά Ματθαίον Ευαγγελίου είναι γνωστό ως η παραβολή των ταλάντων. H περικοπή είναι συνέχεια της παραβολής των δέκα παρθένων, ενώ στην επικεφαλίδα του κεφαλαίου τίθεται το θέμα ως εξής: «τότε ὁμοιωθήσεται ἡ βασιλεία τῶν οὐρανῶν», πράγμα που σημαίνει ότι ο αποδημών και εμπιστευόμενος τα τάλαντα στους δούλους αυτού είναι ο Θεός, και σαφώς ο Χριστός υποδηλώνει ότι είναι ο Κύριος της βασιλείας των ουρανών. Εξάλλου, ο Χριστός χρησιμοποίησε τις παραβολές ως σημεία, για να παραπέμψει σε θεοφανικά γεγονότα της ιστορίας του Ισραήλ, ή να τηρήσει σε εγρήγορση τους Αποστόλους, ώστε να προσέξουν προδηλούμενα γεγονότα. Γι᾽ αυτό ο Ευαγγελιστής Ματθαίος αμέσως μετά το εικοστό πέμπτο κεφάλαιο και αρχή του εικοστού έκτου σημειώνει: «1 Καὶ ἐγένετο ὅτε ἐτέλεσεν ὁ Ἰησοῦς πάντας τοὺς λόγους τούτους, εἶπε τοῖς μαθηταῖς αὐτοῦ· 2 Οἴδατε ὅτι μετὰ δύο ἡμέρας τὸ πάσχα γίνεται, καὶ ὁ υἱὸς τοῦ ἀνθρώπου παραδίδοται εἰς τὸ σταυρωθῆναι». Με την παραβολή των ταλάντων προδηλούται η απουσία του Χριστού σωματικώς μετά τα πάθη, οπότε οι κατηγορίες των δούλων αντιστοιχούν προς τους Μαθητές, αλλά και όλους τους χριστιανούς και όλους τους ανθρώπους κατά πόσο θα γίνουν δεκτικοί, ή μη, της υπ᾽ αυτού χορηγούμενης δωρεάς διά των παθών και της Αναστάσεως, και συγχρόνως προδηλώνεται η επερχόμενη περίοδος του Τριωδίου.

 

Αποστολικό Ανάγνωσμα: Β´ Κορινθ. στ´, 1-10: «1 Συνεργοῦντες δὲ καὶ παρακαλοῦμεν μὴ εἰς κενὸν τὴν χάριν τοῦ Θεοῦ δέξασθαι ὑμᾶς· 2 - λέγει γάρ· καιρῷ δεκτῷ ἐπήκουσά σου καὶ ἐν ἡμέρᾳ σωτηρίας ἐβοήθησά σοι· ἰδοὺ νῦν καιρὸς εὐπρόσδεκτος, ἰδοὺ νῦν ἡμέρα σωτηρίας - 3 μηδεμίαν ἐν μηδενὶ διδόντες προσκοπήν, ἵνα μὴ μωμηθῇ ἡ διακονία, 4 ἀλλ᾽ ἐν παντὶ συνιστῶντες ἑαυτοὺς ὡς Θεοῦ διάκονοι, ἐν ὑπομονῇ πολλῇ, ἐν θλίψεσιν, ἐν ἀνάγκαις, ἐν στενοχωρίαις, 5 ἐν πληγαῖς, ἐν φυλακαῖς, ἐν ἀκαταστασίαις, ἐν κόποις, ἐν ἀγρυπνίαις, ἐν νηστείαις, 6 ἐν ἁγνότητι, ἐν γνώσει, ἐν μακροθυμίᾳ, ἐν χρηστότητι, ἐν Πνεύματι ἁγίῳ, ἐν ἀγάπῃ ἀνυποκρίτῳ, 7 ἐν λόγῳ ἀληθείας, ἐν δυνάμει Θεοῦ, διὰ τῶν ὅπλων τῆς δικαιοσύνης τῶν δεξιῶν καὶ ἀριστερῶν, 8 διὰ δόξης καὶ ἀτιμίας, διὰ δυσφημίας καὶ εὐφημίας, ὡς πλάνοι καὶ ἀληθεῖς, 9 ὡς ἀγνοούμενοι καὶ ἐπιγινωσκόμενοι, ὡς ἀποθνήσκοντες καὶ ἰδοὺ ζῶμεν, ὡς παιδευόμενοι καὶ μὴ θανατούμενοι, 10 ὡς λυπούμενοι ἀεὶ δὲ χαίροντες, ὡς πτωχοί, πολλοὺς δὲ πλουτίζοντες, ὡς μηδὲν ἔχοντες καὶ πάντα κατέχοντες».

 

Ευαγγελικό Ανάγνωσμα: Ματθ. κε´, 14-30: «14 Ὥσπερ γὰρ ἄνθρωπος ἀποδημῶν ἐκάλεσε τοὺς ἰδίους δούλους καὶ παρέδωκεν αὐτοῖς τὰ ὑπάρχοντα αὐτοῦ, 15 καὶ ᾧ μὲν ἔδωκε πέντε τάλαντα, ᾧ δὲ δύο, ᾧ δὲ ἕν, ἑκάστῳ κατὰ τὴν ἰδίαν δύναμιν, καὶ ἀπεδήμησεν εὐθέως. 16 πορευθεὶς δὲ ὁ τὰ πέντε τάλαντα λαβὼν εἰργάσατο ἐν αὐτοῖς καὶ ἐποίησεν ἄλλα πέντε τάλαντα· 17 ὡσαύτως καὶ ὁ τὰ δύο ἐκέρδησε καὶ αὐτὸς ἄλλα δύο. 18 ὁ δὲ τὸ ἓν λαβὼν ἀπελθὼν ὤρυξεν ἐν τῇ γῇ καὶ ἀπέκρυψε τὸ ἀργύριον τοῦ κυρίου αὐτοῦ. 19 μετὰ δὲ χρόνον πολὺν ἔρχεται ὁ κύριος τῶν δούλων ἐκείνων καὶ συναίρει μετ᾽ αὐτῶν λόγον. 20 καὶ προσελθὼν ὁ τὰ πέντε τάλαντα λαβὼν προσήνεγκεν ἄλλα πέντε τάλαντα λέγων· κύριε, πέντε τάλαντά μοι παρέδωκας· ἴδε ἄλλα πέντε τάλαντα ἐκέρδησα ἐπ' αὐτοῖς. 21 ἔφη αὐτῷ ὁ κύριος αὐτοῦ· εὖ, δοῦλε ἀγαθὲ καὶ πιστέ! ἐπὶ ὀλίγα ἦς πιστός, ἐπὶ πολλῶν σε καταστήσω· εἴσελθε εἰς τὴν χαρὰν τοῦ κυρίου σου. 22 προσελθὼν δὲ καὶ ὁ τὰ δύο τάλαντα λαβὼν εἶπε· κύριε, δύο τάλαντά μοι παρέδωκας· ἴδε ἄλλα δύο τάλαντα ἐκέρδησα ἐπ᾽ αὐτοῖς. 23 ἔφη αὐτῷ ὁ κύριος αὐτοῦ· εὖ, δοῦλε ἀγαθὲ καὶ πιστέ! ἐπὶ ὀλίγα ἦς πιστός, ἐπὶ πολλῶν σε καταστήσω· εἴσελθε εἰς τὴν χαρὰν τοῦ κυρίου σου. 24 προσελθὼν δὲ καὶ ὁ τὸ ἓν τάλαντον εἰληφὼς εἶπε· κύριε, ἔγνων σε ὅτι σκληρὸς εἶ ἄνθρωπος, θερίζων ὅπου οὐκ ἔσπειρας καὶ συνάγων ὅθεν οὐ διεσκόρπισας· 25 καὶ φοβηθεὶς ἀπελθὼν ἔκρυψα τὸ τάλαντόν σου ἐν τῇ γῇ· ἴδε ἔχεις τὸ σόν. 26 ἀποκριθεὶς δὲ ὁ κύριος αὐτοῦ εἶπεν αὐτῷ· πονηρὲ δοῦλε καὶ ὀκνηρέ! ᾔδεις ὅτι θερίζω ὅπου οὐκ ἔσπειρα καὶ συνάγω ὅθεν οὐ διεσκόρπισα! 27 ἔδει οὖν σε βαλεῖν τὸ ἀργύριόν μου τοῖς τραπεζίταις, καὶ ἐλθὼν ἐγὼ ἐκομισάμην ἂν τὸ ἐμὸν σὺν τόκῳ. 28 ἄρατε οὖν ἀπ᾽ αὐτοῦ τὸ τάλαντον καὶ δότε τῷ ἔχοντι τὰ δέκα τάλαντα· 29 τῷ γὰρ ἔχοντι παντὶ δοθήσεται καὶ περισσευθήσεται· ἀπὸ δὲ τοῦ μὴ ἔχοντος καὶ ὃ ἔχει ἀρθήσεται ἀπ᾽ αὐτοῦ. 30 καὶ τὸν ἀχρεῖον δοῦλον ἐκβάλετε εἰς τὸ σκότος τὸ ἐξώτερον· ἐκεῖ ἔσται ὁ κλαυθμὸς καὶ ὁ βρυγμὸς τῶν ὀδόντων».