ΑΡΧΙΜ. ΤΙΜΟΘΕΟΣ ΗΛΙΑΚΗΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑ ΤΣΕΧΙΑΣ : ΟΤΑΝ ΟΙ ΡΩΣΟΙ ΕΠΕΒΑΛΑΝ ΜΕ ΒΙΑ ΤΟ "ΑΥΤΟΚΕΦΑΛΟ"

Αρχιμ. Τιμόθεος Ηλιάκης " Εκκλησία Τσεχίας, όταν οι Ρώσοι επέβαλαν με βία το "Αυτοκέφαλο" , ektimotheou

Σε συλλείτουργο με τον Αρχιεπίσκοπο Τσεχίας Δωρόθεο και τον Αρχιεπίσκοπο Χριστόδουλο στη Πράγα 

Με αφορμή τις τελευταίες εξελίξεις στο θέμα της Αυτοκεφαλίας της Εκκλησίας της Ουκρανίας και τις αντιδράσεις και απειλές της Ρωσικής Εκκλησίας τόσο για την ενότητα της Ορθοδόξου Εκκλησίας όσο και της Πρωτοκαθεδρίας του Οικουμενικού Πατριαρχείου Κωνσταντινουπόλεως, δημοσιεύουμε μια από τις πολλές αντικανονικές ενέργειες των Ρώσων που αφορά το "Αυτοκέφαλο" της Εκκλησίας της Τσεχοσλοβακίας που με την στήριξη της τότε Σοβιετικής Ενώσεως παραχώρησε αντικανονικά η Ρωσική Εκκλησία το 1951 αμφισβητώντας ευθέως τα Κανονικά Δικαιώματα του Οικουμενικού Θρόνου στο πλαίσιο της "επεκτατικής" πολιτικής που ακολουθεί. Δυστυχώς αν και η Αδελφή Ρωσική Εκκλησίας έζησε δύσκολες στιγμές και οδηγήθηκε στις κατακόμβες φαίνεται πως η Ηγεσία της δεν έλαβε τα μηνύματα του Θεού και συνεχίζει τον παράλογο αγώνα της αμφισβητήσεως των Δικαιωμάτων του Οικουμενικού Πατριαρχείου επιδιώκοντας την ανατροπή της Κανονικής Τάξεως και της αναλήψεως της Πρωτοκαθεδρίας από την Μόσχα κάτι που βέβαια δεν θα πετύχει ποτέ όση δύναμη και ρούβλια κι αν διαθέτει γιατί στην Εκκλησία δεν επιβάλλεται κανένας με αυτά αλλά μόνο με την Χάρη του Παναγίου Πνεύματος όπως αυτή εκφράζεται μέσα από τους Ιερούς Κανόνες και τις Παραδόσεις των αγίων Πατέρων.

Η Ορθόδοξη Εκκλησία της Τσεχίας και Σλοβακίας αποτελεί πνευματική κληρονομιά των αγίων ισαποστόλων αδελφών Κυρίλλου και Μεθοδίου, φωτιστών των Σλάβων. Παρά τις ιεραποστολικές της ρίζες, οι οποίες εντοπίζονται ήδη στα μέσα του 9ου αιώνα, στη δραστηριότητα των Θεσσαλονικέων αδελφών Αποστόλων, η Ορθόδοξη Εκκλησία της Τσεχίας και Σλοβακίας εμφανίζεται για πρώτη φορά στην Ιστορία όταν κατόπιν σχετικού αιτήματος των εκεί διαβιούντων Ορθοδόξων το Οικουμενικό Πατριαρχείο επί πατριαρχίας Μελετίου Δʹ Μεταξάκη (1921-1923) δι ιδιαιτέρου Τόμου ανεκήρυξε Αυτόνομο Αρχιεπισκοπή την περιοχή της Τσεχοσλοβακίας. Πρώτος Αρχιεπίσκοπος εξελέγη  ο Σαββάτιος (Vrabets), ο οποίος μεταβάς στην ΚΠολη εχειροτονήθη  εκεί Επίσκοπος την 6ην Μαρτίου 1923. Ως δώρο από την Κωνσταντινούπολη, ο αρχιεπίσκοπος Σαββάτιος έλαβε μια θαυματουργό εικόνα της Παναγίας, αγιογραφημένη πάνω σε δέρμα, την οποία μετέφερε στη χώρα του και την αφιέρωσε στη γυναικεία Μονή Čumalevskaya, στην Υπο-Καρπαθιακή Ρωσία [περιοχή που σήμερα βρίσκεται μοιρασμένη στη Σλοβακία και τη Ρουμανία].

Ο Αρχιεπίσκοπος Σαββάτιος διηύθυνε την Εκκλησία του μέχρι της καταλήψεως της Χώρας του από τα Ναζιστικά στρατεύματα οπότε φυλακίστηκε και παρέμεινε στη φυλακή μέχρι της απελευθερώσεως της Χώρας το 1945, τότε αποφυλακίστηκε  και επανήλθε στα καθήκοντά του. Στις 14 Μαρτίου 1948 ο Αρχιεπίσκοπος Σαββάτιος ζήτησε εγγράφως  την απόλυση της Εκκλησίας του από το Οικουμενικό Πατριαρχείο και την υπαγωγή αυτού και της Εκκλησίας του στην δικαιοδοσία του Πατριάρχου Μόσχας Αλεξίου. Το Οικουμενικό Πατριαρχείο δεν απεδέχθη  το αίτημα και με αυστηρό Πατριαρχικό Γράμμα στις 24 Αυγούστου 1948 επί Πατριαρχίας Μαξίμου Ε΄, επισήμανε ότι, " Η Υπαγωγή της Ορθοδόξου Αρχιεπισκοπής Τσεχοσλοβακίας υπό την της Αγιωτάτης Ρωσσικής Εκκλησίας δικαιοδοσίαν...μηδοποστιούν έστι δυνατόν, ίνα ευλογηθή και επιτραπή δια κανονικούς και ιστορικούς λόγους.." . 

Ο Αρχιεπίσκοπος Σαββάτιος δέχθηκε την απόφαση του Πατριαρχείου και περέμεινε υπό την δικαιοδοσία του . Όμως μια μερίδα Ουνιτών που είχαν προσέλθει στην Ορθοδοξία και τελούσαν υπό την δικαιοδοσία του Πατριάρχου Μόσχας με επικεφαλής τον Μητροπολίτη Ελευθέριο συνέχισαν να αναφέρονται στον Μόσχας ο οποίος το 1951 προχώρησε στην αντικανονική παραχώρηση "Αυτοκεφάλου" στην Εκκλησία της Τσεχοσλοβακίας χωρίς την συγκατάθεση του Οικουμενικού Πατριαρχείου, αλλά και χωρίς να έχει εκ των Ιερών Κανόνων και Παραδόσεων του δικαίωμα αυτό για τούτο και η ενέργεια αυτή δεν έγινε δεκτή από το σύνολο των Ορθοδόξων Εκκλησιών. Το Κανονικό άτοπο στην Εκκλησία της Τσεχοσλοβακίας θεραπεύτηκε 

το 1998 όταν ἡ Ἐκκλησία αὕτη ἀνεκηρύχθη κανονικῶς ὑπό τῆς Μητρός Ἐκκλησίας, διά Πατριαρχικῆς καί Συνοδικῆς Πράξεως, Αὐτοκέφαλος, κατόπιν αιτήματος του μακαριστού Αρχιεπισκόπου Δωροθέου, του Κλήρου και του Λαού των Χωρών Τσεχίας και Σλοβακίας. Ο επεκτατισμός όμως της Εκκλησίας της Ρωσίας δεν σταμάτησε εδώ έτσι το έτος 2012 σε εορταστικές εκδηλώσεις στην Πράγα ο  Μητροπολίτης Ιλαρίων της Ρωσικής Εκκλησίας, προσπάθησε και κατάφερε να παρουσιάσει τις εκδηλώσεις αυτές ως " εκδηλώσεις ἐπί "τῇ ἑξηκοστῇ ἐπετείῳ ἀπό τῆς παροχῆς τῆς κανονικῆς (!) Αὐτοκεφαλίας εἰς τήν Ὀρθόδοξον Ἐκκλησίαν Τσεχίας καί Σλοβακίας ἐκ μέρους τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας Ρωσσίας"!!! 

Το γεγονός αυτό όπως και η αμφιταλαντευόμενη στάση του τότε Αρχιεπισκόπου Τσεχίας κ. Χριστοφόρου προκάλεσαν την άμεση αντίδραση του Οικουμενικού Πατριαρχείου με την αποστολή αυστηρού εγγράφου του Πατριάρχη Βαρθολομαίου που είχε σαν αποτέλεσμα την αίτηση συγνώμης από τον Μακαριώτατο Αρχιεπίσκοπο Χριστοφόρο,μάλιστα στην απάντηση του ο Αρχιεπίσκοπος Χριστοφόρος αποκαλύπτει όχι μόνο το παρασκήνιο της Ρωσικής ασυδοσίας αλλά και ισχυρά ιστορικά γεγονότα της Ρωσικής προπαγάνδας σε βάρος του Οικουμενικού Θρόνου. Τις Επιστολές τόσο του Οικουμενικού Πατριάρχου κ. Βαρθολομαίου, όσο και του Αρχιεπισκόπου Χριστοφόρου αλλά και τις προαναφερθείσες επιστολές του Πατριάρχου Μαξίμου Ε και του Αρχιεπισκόπου Σαββατίου, δημοσιεύουμε κατωτέρω : 

Γράμμα τῆς Α. Θ. Παναγιότητος τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριάρχου 

κ. κ. Βαρθολομαίου 

πρός τόν Μακ. Ἀρχιεπίσκοπον Τσεχίας καί Σλοβακίας κ. κ. Χριστοφόρον 

Ἀριθμ. Πρωτ. 102

Μακαριώτατε Ἀρχιεπίσκοπε Τσεχίας καί Σλοβακίας, ἐν Χριστῷ τῷ Θεῷ ἀγαπητέ καί περιπόθητε ἀδελφέ καί συλλειτουργέ τῆς ἡμῶν Μετριότητος κύριε Χριστοφόρε, τήν Ὑμετέραν σεβασμίαν Μακαριότητα ἀδελφικῶς ἐν Κυρίῳ περιπτυσσόμενοι, ὑπερήδιστα προσαγορεύομεν. 

Ἡ Ὑμετέρα φιλτάτη Μακαριότης γνωρίζει καλῶς ὅτι ἡ Μήτηρ Ἐκκλησία ἐν τῇ ὀφειλετικῇ διακονίᾳ πασῶν τῶν κατά τόπους Ἁγιωτάτων Ὀρθοδόξων Ἐκκλησιῶν κινεῖται πάντοτε μετά τῆς δεούσης συνεπείας πρός τάς ἀρχάς τῆς Ὀρθοδόξου κανονικῆς παραδόσεως καί ὑπηρετεῖ πάντοτε τό καλῶς ἐννοούμενον συμφέρον αὐτῶν, εἴτε διά τήν πρόληψιν εἴτε καί διά τήν θεραπείαν πάσης ἐνδεχομένης ἤ πιθανῆς παρεκκλίσεως ἐκ τῶν καθιερωμένων ὁρίων, ἅ ἔθεντο οἱ Πατέρες ἡμῶν. Ἡ ὀφειλετική αὕτη διακονία, καίτοι πάντοτε ὑπηρέτει καί ὑπηρετεῖ τήν παραδεδομένην ἑνότητα πασῶν τῶν κατά τόπους Ἁγιωτάτων Ὀρθοδόξων Ἐκκλησιῶν πρός ἀλλήλας καί πρός τό Οἰκουμενικόν Πατριαρχεῖον ἔν τε τῇ κοινωνίᾳ τῆς πίστεως καί ἐν τῷ συνδέσμῳ τῆς ἀγάπης, δέν ἐκτιμᾶται δεόντως καί, δυστυχῶς, κατά συγκυριακούς καί συμφεροντολογικούς λόγους ἑρμηνεύεται ἐνίοτε ἄλλως καί ἐνίοτε διαφόρως, ὅπερ ἀπᾷδον τῷ Θείῳ Ὀργανισμῷ ἐπί τῆς γῆς, ἤτοι τῇ Ἐκκλησίᾳ, ἥτις ἐστί σῶμα Θεοῦ Ζῶντος, λιμήν καί ὁρμητήριον σωτήριας, ἀσφάλεια καί ἐγγύησις τῶν ἑστώτων. 

Ἐν τῇ τοιαύτῃ ὀφειλετικῇ μερίμνῃ τό Οἰκουμενικόν Πατριαρχεῖον, ἀνταποκριθέν εἰς τό ὑπ' ἀριθμ. Πρωτ. 195/98 καί ἀπό δ΄ Ἰουλίου ,αϠϰη’ ἔγγραφον αἴτημα τοῦ τότε ἐπί κεφαλῆς τῆς καθ' Ὑμᾶς Ἁγιωτάτης Ἐκκλησίας ἀειμνήστου Ἀρχιεπισκόπου Πράγας Δωροθέου, ἐκ μέρους τῆς Ἱεραρχίας, τοῦ κλήρου καί τοῦ λαοῦ αὐτῆς, γράψαντος ἐπί λέξει "ἡ Ἱερά Σύνοδος καί ὁ κλῆρος τολμῶμεν νά προσπέσωμεν εἰς τήν Ὑμετέραν Ἁγιωσύνην μέ τήν παράκλησιν νά χορηγήσητε εἰς τήν καθ' ἡμᾶς Ἐκκλησίαν, τήν ἐν Τσεχίᾳ καί Σλοβακίᾳ, Αὐτοκέφαλον" καί ἀποκηρύξαντος τοιουτοτρόπως τό ὅπως ποτέ ὑπό τοῦ Πατριαρχείου Μόσχας παρά τά παραδεδομένα ἐν τῇ Ὀρθοδοξίᾳ δοθέν ἐν ἔτει ,αϠνα’ “αὐτοκέφαλον”, ἀπένειμεν εἰς αὐτήν τό κανονικόν αὐτοκέφαλον διά ἡμετέρου Πατριαρχικοῦ καί Συνοδικοῦ Τόμου, ἐκδοθέντος τῇ κζ΄ Αὐγούστου ,αϠϰη’, γενομένης καί ἐπί τούτῳ ἱεροτελεστίας ἐν τῷ Ἱερῷ Καθεδρικῷ Ναῷ Πράγας. 

Εἰς τήν κανονικήν ταύτην πρᾶξιν, ὡς θά ἐνθυμῆσθε καλῶς, Μακαριώτατε ἀδελφέ, πρωτεύοντα παρακλητικόν ρόλον διεδραμάτισε καί ἡ Ὑμετέρα Μακαριότης, ἐν τῇ ἐπιθυμίᾳ αὐτῆς ὅπως, ὡς ἰσχυρίζετο τότε, συμβάλῃ εἰς τήν ἀποκατάστασιν τῆς ἀπό μακροῦ κλονισθείσης ἐν τῇ Ἐκκλησίᾳ Ὑμῶν κανονικῆς τάξεως καί τῆς ἐπανορθώσεως ἑνός ἀτοπήματος. Τούτων οὕτως ἐχόντων, ἀδυνατοῦμεν προσωπικῶς καί ὡς Μήτηρ Ἐκκλησία, διά νά μή εἴπωμεν καί ὡς σύνολος Καθολική Ὀρθόδοξος Ἐκκλησία, νά κατανοήσωμεν τάς, εὐκαίρως ἀκαίρως λόγῳ καί ἔργῳ, ὀργανουμένας ἐκδηλώσεις ἐπί τῇ ἐπετείῳ τῆς ἀπονομῆς τῇ Ἐκκλησίᾳ Ὑμῶν τοῦ δῆθεν “αὐτοκεφάλου” ὑπό τῆς Ἐκκλησίας Μόσχας, διά τό ὁποῖον Ὑμεῖς προσωπικῶς, ἅγιε ἀδελφέ, ὡς Ἐπίσκοπος Ὀλομούτς καί Μπρνό ὑπεβάλετε τῇ περί ἡμᾶς Ἁγίᾳ καί Ἱερᾷ Συνόδῳ διά τοῦ ἀπό κε΄ Ἰουλίου ,αϠϰη’ γράμματος Ὑμῶν ἐκ μέρους τῶν Χωρῶν Τσεχίας καί Σλοβακίας καί ἐντολῇ τοῦ Ἀρχιεπισκόπου Πράγας ὅτι "ἡ Ἐκκλησία τῆς Τσεχοσλοβακίας ἔλαβε τό αὐτοκέφαλον ἐν ἔτει ,αϠνα’ ἀπό τήν Ἐκκλησίαν τῆς Ρωσσίας ὡς μοναδικήν λύσιν ἐπιβιώσεως ἐντός τοῦ κομμουνιστικοῦ περιβάλλοντος τό ὁποῖον εἶχεν ὡς κέντρον τήν τότε Σοβιετικήν Ἕνωσιν. Ἡ Ἐκκλησία τῆς Τσεχοσλοβακίας ἀναγνωρίζει τό σεπτόν Οἰκουμενικόν Πατριαρχεῖον ὡς Μητέρα Ἐκκλησίαν καί ἀποδίδει εἰς αὐτό τά πρεσβεῖα τιμῆς, ἀφοῦ ἀπό τά τέκνα αὐτοῦ Κύριλλον καί Μεθόδιον ἐδιδάχθη τόν χριστιανισμόν, διακαρτεροῦσα δέ (ἡ Ἐκκλησία Τσεχοσλοβακίας) τῇ προσευχῇ καί τῇ ἐλπίδι ὅτι καί οἱ διάδοχοι ἡμῶν γνώσοντες τήν ἱστορίαν θά διατηρήσουν τό αὐτό φρόνημα, προσδοκῶμεν δέ καί εὐχόμεθα ὡς ἐκ τούτων ὅτι εἰρηνεύουσαι αἱ Ὀρθόδοξοι Ἐκκλησίαι θά ἀναπτύξουν τά αἰσθήματα ἀγάπης, φιλίας καί συνεργασίας μεταξύ των". 

 Τό Οἰκουμενικόν Πατριαρχεῖον στερρῶς ἐχόμενον τῆς τηρήσεως τῶν ἱερῶν κανόνων καί θεσμίων τῆς Ὀρθοδοξίας προέβη πάντοτε εἰς τάς καταλλήλους ἐγγράφους παραστάσεις καί διαμαρτυρίας πρός τε τόν ἀείμνηστον προκάτοχον Ὑμῶν Νικόλαον καί πρός τήν Ὑμετέραν Μακαριότητα, τυχόν καί τῆς ἐγγράφου αὐτοῦ τε καί Ὑμῶν ἐκζητήσεως συγγνώμης, τῆς δέ ἐν προκειμένῳ ἀνταλλαγείσης ἀλληλογραφίας ἰδούσης τό φῶς τῆς δημοσιότητος ἐν τῷ ἐπισήμῳ ὀργάνῳ τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριαρχείου «Ὀρθοδοξία». 

Καί ὡς νά μή ἤρκει τό δίς ἐπαναληφθέν εἰς τό παρελθόν κανονικόν παράπτωμα τοῦτο, κατεστάθη τοῦτο πάγιον “ἁμάρτημα” διά τῆς ὀργανώσεως τῇ η΄ Δεκεμβρίου π.ἔ. ἀναλόγων ἑορταστικῶν ἐκδηλώσεων ἐν Πράγᾳ, ἐπί "τῇ ἑξηκοστῇ ἐπετείῳ ἀπό τῆς παροχῆς τῆς κανονικῆς (!) Αὐτοκεφαλίας εἰς τήν Ὀρθόδοξον Ἐκκλησίαν Τσεχίας καί Σλοβακίας ἐκ μέρους τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας Ρωσσίας", τῇ συμμετοχῇ τοῦ Ἱερωτάτου Μητροπολίτου Βολοκολάμσκ κ. Ἱλαρίωνος, Προέδρου τοῦ Τμήματος Ἐξωτερικῶν Ἐκκλησιαστικῶν Σχέσεων τοῦ Πατριαρχείου Μόσχας, καί χορῳδίας καί πλειάδος κληρικῶν αὐτοῦ. 

Μετά λύπης ἀξιολογήσαντες καί μελετήσαντες συνοδικῶς τήν νέαν ταύτην προκλητικήν ἐνέργειαν τῆς καθ᾿ Ὑμᾶς Ἁγιωτάτης Ἐκκλησίας, θεωροῦμεν ταύτην τε καί τάς προηγηθείσας ἀναλόγους ὡς τοῦτ᾿ αὐτό περιφρόνησιν τῆς καθεστηκυίας ἐκκλησιαστικῆς καί κανονικῆς τάξεως, ἀλλά καί ἀπάρνησιν τύποις καί οὐσίᾳ τοῦ παραχωρηθέντος τῇ Ἐκκλησίᾳ Τσεχίας καί Σλοβακίας κανονικοῦ αὐτοκεφάλου παρά τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριαρχείου, εἰς τό ὁποῖον ἀνήκει ὡς δικαίωμα, ἅμα δέ καί ὡς καθῆκον ὁ συντονισμός τῶν ἐνεργειῶν τῶν ἀδελφῶν Ὀρθοδόξων Ἐκκλησιῶν πρός διατήρησιν τῆς ἑνότητος τῆς Ἐκκλησίας, καί, ἕνεκα τούτου καί πᾶσα πρωτοβουλία, ὡς ἐμφαίνεται ἐν τῷ ἱστορικῷ βίῳ τῆς καθόλου Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας, διά τήν ἀνακήρυξιν ἤ τήν κατάργησιν τοῦ αὐτοκεφάλου μιᾶς Ἐκκλησίας, ἅτε οὖσα ἀείποτε συνδεδεμένη πρός τήν ἐκ τῶν κανονικῶν πρεσβείων τιμῆς ἀπορρέουσαν ἰδιαιτέραν εὐθύνην τῆς πρωτοθρόνου ἐν τῇ Ἀνατολῇ Ἐκκλησίας τῆς Κωνσταντινουπόλεως. 

Διό καί διά τῶν μετά χεῖρας Πατριαρχικῶν ἡμῶν Γραμμάτων, προαγόμεθα, ὁμοφώνῳ ἀποφάσει τῆς περί ἡμᾶς Ἁγίας καί ῾Ιερᾶς Συνόδου, ὅπως ἅπαξ ἔτι διαμαρτυρηθῶμεν διά τήν ἀντικανονικήν ταύτην ἐνέργειαν τῆς καθ᾿ Ὑμᾶς Ἁγιωτάτης Ἐκκλησίας καί γνωρίσωμεν κατηγορηματικῶς, ὅτι ἐν περιπτώσει ἐπαναλήψεως ἀναλόγων ἐκδηλώσεων ἑορτασμοῦ τῆς θεωρουμένης ὡς μή γενομένης καί ἀνέκαθεν μή λογιζομένης ἐν ἰσχύϊ πράξεως τῆς ὑπό τοῦ Πατριαρχείου Μόσχας ἐπιβληθείσης τότε αὐτοκεφαλίας εἰς τήν Ἐκκλησίαν Τσεχίας καί Σλοβακίας, τό Οἰκουμενικόν Πατριαρχεῖον μετά λύπης θέλει προβῆ εἰς τήν ἄρσιν τοῦ χορηγηθέντος τῇ Ὑμετέρᾳ Ἐκκλησίᾳ πρό δεκατετραετίας κανονικοῦ αὐτοκεφάλου, θά ἐπαναφέρῃ τήν Ἐκκλησίαν Τσεχίας καί Σλοβακίας εἰς τήν πρό τῆς κανονικῆς ταύτης πράξεως τάξιν τῶν Αὐτονόμων Ἐκκλησιῶν καί θά διαγράψῃ αὐτήν ἐκ τῆς ἥν κατέχει δεκάτης τετάρτης θέσεως εἰς τήν τάξιν τῶν Ἱερῶν Διπτύχων τῶν Ὀρθοδόξων Αὐτοκεφάλων Ἐκκλησιῶν, κοινοποιοῦν τήν πρᾶξιν αὐτοῦ ταύτην καί πάσαις ταῖς ἀδελφαῖς Ὀρθοδόξοις Ἐκκλησίαις. 

Ἐν τῇ συναφείᾳ ταύτῃ, ἀσφαλῶς κατανοεῖ ἡ Ὑμετέρα Μακαριότης ὅτι ὑπό τάς διαμορφωθείσας συνθήκας ὡς ἐκ τῆς ἀπαραδέκτου καί κατά συρροήν ἀντικανονικῆς ἐνεργείας ταύτης τυγχάνει ἀμφίβολος, ἐάν μή καί ἀδύνατος, ἡ ἀνταπόκρισις τῆς ἡμετέρας Μετριότητος εἰς τήν ἀπευθυνθεῖσαν Ὑμετέραν πρόσκλησιν ὅπως προστῶμεν τῶν κατά τό προσεχές ἔτος ὑπό τῆς καθ' Ὑμᾶς Ἐκκλησίας διοργανωθησομένων ἑορταστικῶν ἐκδηλώσεων ἐπί τῇ συμπληρώσει χιλίων καί ἑκατόν πεντήκοντα ἐτῶν ἀπό τῆς ἀποστολῆς ὑπό τῆς Μητρός Ἐκκλησίας τῆς Κωνσταντινουπόλεως τῶν Θεσσαλονικέων αὐταδέλφων Ἁγίων Κυρίλλου καί Μεθοδίου εἰς Μεγάλην Μοραβίαν πρός εὐαγγελισμόν τῶν λαῶν τῆς εὐρυτέρας περιοχῆς εἰς τήν χριστιανικήν ἡμῶν πίστιν καί ἑδραίωσιν αὐτῶν ἐπί τῶν δογματικῶν καί κανονικῶν θεμελίων τῆς Ἁγίας Ὀρθοδόξου ἡμῶν Ἐκκλησίας. Ὡς εἰκός, ἠθέλομεν ἀσφαλῶς ἀναθεωρήσει τήν ἀπόφασιν ἡμῶν ταύτην εἴ γε καί ἤθελον ἡ Ὑμετέρα Μακαριότης καί ἡ κατ' Αὐτήν Ἐκκλησία δηλώσει ἐγγράφως εἰλικρινῆ μεταμέλειαν. Δεδομένης οὔσης τῆς ἥν δοκιμάζομεν στενοχωρίας ὡς ἐκ τῶν εἰρημένων Ὑμετέρων μή προσδοκωμένων ἐνεργειῶν -καίτοι αἱ αὐλαί καί ἡ καρδία τῆς Μητρός Ἐκκλησίας εἶναι ἀνοικταί διά τά τέκνα αὐτῆς- αὐτονόητον τυγχάνει ὅτι καί ἡ προγραμματισθεῖσα ἐπίσκεψις εἰς τό Ἱερόν ἡμῶν Κέντρον τήν προσεχῆ Κυριακήν τῆς Σαμαρείτιδος μεθ' ὁμίλου πιστῶν τῆς κατ' Αὐτήν Ἐκκλησίας θά πρέπει νά ἀναθεωρηθῇ, ἐκτός ἐάν ἡ Ὑμετέρα Μακαριότης, δι' ὧν αὕτη ἤθελε κρίνει τρόπων, ἐπανορθώσῃ τά οὐχί καλῶς ἐν προκειμένῳ γενόμενα. Ἐπί δέ τούτοις, περιπτυσσόμενοι καί αὖθις ἀδελφικῶς τήν Ὑμετέραν Μακαριότητα, προτρεπόμεθα καί ἀδελφικῶς παρακαλοῦμεν ὅπως τά ἀνωτέρω ληφθοῦν σοβαρῶς ὑπ᾿ ὄψιν, ἵνα καί δι᾿ ὁρωμένων καί δι᾿ ἀοράτων καί διά πνευματικῶν καί διά ὑλικῶν στοιχείων, στηρίζηται καί οἰκοδομῆται τό σῶμα τῆς Ἐκκλησίας, καί διατελοῦμεν μετά τῆς ἐν Κυρίῳ ἀγάπης καί τιμῆς. 

 ‚βιβ’ Φεβρουαρίου δ’ 

Τῆς Ὑμετέρας σεβασμίας Μακαριότητος 

ἀγαπητός ἐν Χριστῷ ἀδελφός   

Η Απάντηση του Μακαριωτάτου Τσεχίας Χριστοφόρου 

Η Επιστολή του Αρχιεπισκόπου Σαββατίου 

Η απάντηση του Πατριάρχου Μαξίμου Ε' 

Συνάντηση Αρχιεπισκόπου Τσεχίας Δωροθέου με τον Πρωθυπουργό Ανδρέα Παπανδρέου 

Με τον μακαριστό Αρχιεπίσκοπο Τσεχίας Δωρόθεο 

Με τον πρώην Αρχιεπίσκοπο Τσεχίας Χριστοφόρο