Homily for Sts. Cyril and Methodius, illuminators of the Slavs
Metropolitan of Pisidia Sotirios 11 May 2020
Wonderful is the missionary work of Sts.
Cyril and Methodius, who are commemorated together on May 11th. Their
mission was spread over a vast area of central Europe, which consists of
what is now the Czech Republic, Slovakia, Slovenia, Croatia, Bosnia,
Montenegro, and Ukraine. Their reach even extended to parts of Austria,
Hungary and into Russia. Whole nations abandoned paganism and
superstition, in favor of Christian civilization. They worked as
equals, determined to plant the Christian faith as Apostles to the
Slavic peoples.
The saints were brothers, born in
Thessaloniki to an aristocratic family. Cyril was born in 827 AD, with
his older brother Methodius born in 815 AD. They attended the most
renowned schools in Constantinople, where they excelled. Constantine
(St. Cyril’s name before becoming a monk) earned the name of
“philosopher” for his intellect. He spoke eight languages, including
Slavic, which is why St. Photios appointed him Director of the Center
for Slavic Studies, which he had founded in Constantinople. His brother
Methodius had been appointed Governor of Slavonia (a province in the
Balkans with a Slavic population), so he too was able to learn their
language. Yearning for the solitary life, he resigned his position and
became a monk in a Monastery of Olympus, in Bithynia. Through
unceasing prayer, study, and asceticism, St. Methodius would be equipped
for the great work that God would call him to later.
It was the Ecumenical Patriarch St.
Photios who fully appreciated St. Cyril’s qualifications, assigning him
to various ecclesiastical missions, which he successfully completed.
In one of these, he was sent to Chersonas, where he baptized the first
200 Slavs, among them members of the upper class. This created the
conditions for the continued growth of the Church there, which after a
century spread throughout Russia. While in Chersonas, St. Cyril
realized that the greatest obstacle to his missionary work was the lack
of writing, due to the Slavs having no alphabet. This is why, when the
Patriarch commissioned him to go to Moravia with his brother St.
Methodius to preach the Gospel, he created the Slavonic alphabet. It
was this alphabet which he then used to translate and record the four
Gospels, the Acts of the Apostles, the Epistles, the basic Holy Services
and the Divine Liturgy. Upon arriving in Moravia with his brother and
associates in 863, they were happy to offer the Holy Gospel translated
into Slavonic as a gift to the Ruler of Moravia. He gladly received
this gift, as his request to Emperor Michael III was now fulfilled.
The two missionary brothers, who have been described as Isapostles
(Equals to the Apostles), then began work on the establishment of a
school in which they taught the Slavic alphabet and grammar, using the
Bible as the basic text. They trained their Slavic associates,
ordaining the most suitable to the priesthood, and expanded the Church
throughout the territory. Naturally, this was not without difficulty
due to a variety of factors, particularly from the successor to the
Moldavan ruler Rotislav. Sts. Cyril and Methodius went to Rome in 869,
where they were welcomed by the Pope. It was during this visit that St.
Cyril reposed, and was buried there. St. Methodius, now Archbishop of
Sirmium, continued his work and ordained a multitude of Slovenians,
Croats, and Serbs to spread the Gospel in other countries where the
Slavic peoples were established. Enduring persecution and imprisonment
for two years, he died in 885.
It is impossible within the limits of a
single sermon to describe all of the great pioneering work accomplished
by these holy brothers. What can be said is that the apostolic and
cultural work of Sts. Cyril and Methodius was of immeasurable benefit
for the people they ministered to.
When we consider all that they did, we
see how the Saints willingly took on the holy work entrusted to them by
God through His Church. They were totally committed, despite the
difficulties, persecutions and reactions they received from others.
After his imprisonment and the death of his brother, St. Methodius did
not even consider leaving and going back to his Monastery. They were
determined to follow God’s exhortation to the Church of Smyrna: “Be faithful unto death, and I will give you the crown of life” (Revelation 2:10).
This is a great lesson for all of us.
Whatever mission God has given us in our lives, we must persevere to the
end, no matter what obstacles or temptations we may face. We cannot
give up when we encounter the first challenge. A student has to complete
their studies. Spouses should be loyal, and devoted to each other
their whole lives. Whether the work is for the Church, a public work,
or something to do with our profession, we are bound to complete it.
But most of all, our spiritual training as Christians, a labor that
continues even if we are not able to see the amazing results we may
want. We do this, so that we can also say to God: “Father … I have finished the work which You have given me to do”
(John 17:4). With this we can be at peace, knowing in our hearts that
we have struggled and overcome all things, continuing our journey to
Christ to the very end.
Θαυμαστό είναι το ιεραποστολικό έργο των δύο αδελφών Αγίων
Κυρίλλου και Μεθοδίου, που γιορτάζουμε την 11η Μαΐου. Απλώθηκε σε
μια τεράστια περιοχή της κεντρικής Ευρώπης· Τσεχία, Σλοβακία.
Σλοβένια, Κροατία, Βοσνία, Μαυροβούνιον και μέρος από Αυστρία,
Ουγγαρία και Ουκρανία. Αργότερα δε, και στη Ρωσία. Ολόκληροι λαοί
απέβαλαν την ειδωλολατρία και άλλες επιβλαβείς δοξασίες·
εκχριστιανίστηκαν και εκπολιτίστηκαν. Με τον τρόπο που εργάστηκαν οι
δύο Ισαπόστολοι έθεσαν τα θεμέλια, όχι μόνον της χριστιανικής
πίστης, αλλά και του εκπολιτισμού των σλαβικών λαών.
Τα δύο αδέλφια γεννήθηκαν στη Θεσσαλονίκη· ο Κύριλλος το έτος
827 και ο Μεθόδιος ενωρίτερα, το 815. Κατάγονταν από αρχοντική
οικογένεια της Θεσσαλονίκης. Για ανώτερες σπουδές κατέφυγαν στις
πιό φημισμένες Σχολές της Κωνσταντινούπολης, και είχαν άριστες
επιδόσεις. Ο Κωνσταντίνος (όπως ήταν το όνομα του Κυρίλλου πρίν
γίνει Μοναχός) ανεδείχθη σε περίφημο φιλόσοφο. Μιλούσε οκτώ
γλώσσες μεταξύ των οποίων και τη σλαβωνική, γι' αυτό ο Πατριάρχης
Φώτιος τον διόρισε Διευθυντή του Κέντρου Σλαβικών Μελετών, που
είχε ιδρύσει στην Κωνσταντινούπολη.
Ο αδελφός του Μεθόδιος είχε διοριστεί Διοικητής της Σκλαβηνίας
(Επαρχίας στα Βαλκάνια με πληθυσμό σλαβικής καταγωγής). Έτσι του
δόθηκε η ευκαιρία να μάθει κι αυτός σλαβωνικά. Όμως, τον είλκυσε ο
μοναχικός βίος, παραιτήθηκε από τη διοικητική του θέση και έγινε
Μοναχός σε Μοναστήρι του Ολύμπου της Βιθυνίας. Εκεί, με την
αδιάλειπτη προσευχή, τη μελέτη και την πνευματική άσκηση,
αποκτούσε τα εφόδια για το μεγάλο έργο, στο οποίο θα τον καλούσε ο
Θεός αργότερα.
Ο Οικουμενικός Πατριάρχης Φώτιος, που είχε εκτιμήσει τα
προσόντα του Κωνσταντίνου, του ανέθετε διάφορες εκκλησιαστικές
αποστολές, τις οποίες ολοκλήρωνε με επιτυχία. Σε μία από αυτές
τον έστειλε στη Χερσώνα όπου κατήχησε και βάπτισε τους πρώτους 200
σλάβους και μάλιστα από την ανώτερη κοινωνική τάξη. Έτσι
δημιουγήθηκαν οι προϋποθέσεις για την μεγάλη ανάπτυξη της
Εκκλησίας εκεί μετά από 100 χρόνια, που απλώθηκε σε όλη τη
Ρωσσία.
Ο Κωνσταντίνος, στην επικοινωνία του με τους σλάβους της Χερσώνας
συνειδητοποίησε, πόσο μεγάλο εμπόδιο στο ιεραποστολικό έργο ήταν
η έλλειψη γραπτού λόγου, διότι οι σλάβοι δεν είχαν αλφάβητο, δεν
είχαν γραφή. Γι' αυτό, όταν ο Πατριάρχης του ανέθεσε να μεταβεί
στη Μοραβία με τον αδελφό του Μεθόδιο, για να κηρύξουν το
Ευαγγέλιο, επιδόθηκε στην τελειοποίηση του σλαβωνικού αλφάβητου,
μετέφρασε και κατέγραψε σλαβωνικά τα τέσσερα Ευαγγέλια, τις
Επιστολές του Αποστόλου Παύλου, ωρισμένα κείμενα μεγάλων Πατέρων
της Εκκλησίας και βασικές Ιερές Ακολουθίες, μαζί βέβαια και τη
θεία Λειτουργία.
Έτσι, φθάνοντας ο Κύριλλος με τον αδελφό του Μεθόδιο και ομάδα
συνεργατών τους από την Κωνσταντινούπολη στη Μοραβία το έτος 863,
ήταν στην ευχάριστη θέση να προσφέρει το Ιερό Ευαγγέλιο
μεταφρασμένο και γραμμένο στη σλαβωνική γλώσσα, ως δώρο στον
Ηγεμόνα της Μοραβίας Ραστισλάβ. Ο Ηγεμόνας το παρέλαβε με μεγάλη
ικανοποίηση. Το αίτημά του προς τον Αυτοκράτορα Μιχαήλ Γ' είχε
πλέον ικανοποιηθεί.
Οι δύο αδελφοί Ιεραπόστολοι, που έχουν χαρακτηριστεί
Ισαπόστολοι, άρχισαν το έργο τους με την ίδρυση Σχολής, στην οποία
δίδασκαν το σλαβωνικό αλφάβητο, και Γραμματική· ως βασικό κείμενο
είχαν την Αγία Γραφή. Κατήρτισαν σλάβους συνεργούς τους· οι
καταλληλότεροι από αυτούς χειροτονήθηκαν ιερείς και εργάστηκαν για
την επέκταση της Εκκλησίας σε όλη την επικράτεια. Όπως ήταν
φυσικό, ένα τέτοιο έργο αντιμετώπισε πολλές δυσκολίες, από
ποκίλους παράγοντες, και ιδιαίτερα από τον διάδοχο του Ραστισλαβ
Ηγεμόνα της Μολδαβίας. Ο Άγιος Κύριλλος, το έτος 869, όταν πήγε
στη Ρώμη με τον αδελφό του Μεθόδιο, όπου έγιναν δεκτοί από τον
Πάπα Ρώμης, εκοιμήθη και ετάφη εκεί. Ο Άγιος Μεθόδιος, και μετά
την χειροτονία του σε Αρχιεπίσκοπο Σιρμίου, συνέχισε το έργο του
και χειροτόνησε πλήθος Σλοβένων, Κροατών, Σέρβων, που μετέδωσαν το
Ευαγγέλιο και σε άλλες χώρες, όπου ήσαν εγκατεστημέμοι σλάβοι. Ο
Άγιος Μεθόδιος μετά από σκληρούς διωγμούς και διετή φυλάκιση,
εκοιμήθη το έτος 885.
Δεν είναι δυνατόν, φυσικά, στα χρονικά όρια ενός κηρύγματος να
περιγράψουμε ολόκληρο το πρωτοποριακό έργο των δύο αδελφών Αγίων
Κυρίλλου και Μεθοδίου, οι οποίοι, με το αποστολικό και
εκπολιτιστικό έργο τους ευεργέτησαν όσον κανείς άλλος τους
σλαβικούς λαούς.
Θεωρώντας σήμερα το έργο τους διαπιστώνουμε ότι: Οι δύο
Ισαπόστολοι το ιερό έργο που τους ανετέθη από τον Θεό, δια της Εκκλησίας
Του, το ανέλαβαν με προθυμία και έδωσαν σ' αυτό ολόκληρη τη ζωή
τους. Οι δυσκολίες, οι διωγμοί και οι ποικίλες αντιδράσεις δέν τους
απογοήτευσαν. Μετά από την φυλάκισή του ο Άγιος Μεθόδιος, αφού είχε
πεθάνει και ο αδελφός του, δεν σκέφθηκε να τα αφήσει όλα και να
γυρίσει στην ησυχία του Μοναστηριού του. Οι δύο Άγιοι Αδελφοί με
αποφαστικότητα εργάστηκαν το έργο τους μέχρι θανάτου. Ακολούθησαν
την προτροπή του Θεού προς τον Επίσκοπον Σμύρνης: " Γίνου πιστός
ἄχρι θανάτου, καί δώσω σοι τόν στέφανον τῆς ζωῆς" (Αποκ. 2,10).
Μεγάλο δίδαγμα για όλους μας. Την όποια αποστολή μας ανέθεσε ο
Θεός στη ζωή μας, όσα εμπόδια και πειρασμούς και αν
αντιμετωπίσουμε, να επιμείνουμε να τη φέρουμε εις πέρας μέχρι
τέλους. Με την πρώτη δυσκολία να μη εγκαταλείπουμε την προσπάθεια. Ο
σπουδαστής να ολοκληρώσει τις σπουδές του. Οι σύζυγοι να σταθούν
πιστοί ο ένας στον άλλον και να ζήσουν αρμονικά μαζί μέχρι
θανάτου. Μία εργασία που αναλαμβάνουμε είτε έχει σχέσει με την
Εκκλησία είτε με κοινωφελή έργα είτε ακόμη και με το επάγγελμά
μας να επιμένουμε να την ολοκληρώνουμε. Και προ παντός το έργον του
πνευματικού καταρτισμού μας ως χριστιανών, να μή το σταματούμε, όταν
βλέπουμε ότι δεν έχουμε θεαματικά αποτελέσματα! Έτσι ώστε στο τέλος της
ζωής μας να μπορούμε να πούμε όπως ο Κύριος: "Πάτερ... τό ἔργον
ἐτελείωσα ὅ δέδωκάς μοι ἵνα ποιήσω" (Ιωάν. 17,4).
Πόση ικανοποίηση ψυχική θα αισθανόμαστε στα τέλη της ζωής μας
όταν η συνείδησή μας θα μας πληροφορεί ότι αγωνιστήκαμε στη ζωή,
επιμείναμε παρά τις δυσκολίες και τα εμπόδια και ολοκληρώσαμε,μαζί
με τα άλλα καθήκοντά μας, την πορεία μας προς τον Χριστό μέχρι
τέλους.