Η ΣΥΛΛΗΨΙΣ ΤΗΣ ΑΓΙΑΣ ΑΝΝΗΣ

 

Τὸ Μυστήριο τῆς Θείας Οἰκονομίας κατὰ τὰ Ἀναγνώσματα τῆς Κυριακῆς καί τινων ἑορτῶν

Δέσπω Ἀθ. Λιάλιου, Α.Π.Θ. 

Ἡ σύλληψις τῆς Ἁγίας Ἄννης, τῆς Μητρὸς τῆς Θεοτόκου, καὶ ἡ ἀνάμνησις τῶν Ἐγκαινίων τοῦ πανιέρου Ναοῦ τῆς Ἀναστάσεως, Ἄννης τῆς μητρὸς Σαμουὴλ τοῦ Προφήτου (1160), 9 Δεκεμβρίου 2023 (Αριθμ. 55, 1A)

Α. 1. Με την εορτή της συλλήψεως της Αγίας Άννης κλείνει ένας κύκλος, ο οποίος αφορά στη διακονία της Θεοτόκου, των γονέων της, του Προπάτορος και της Προμήτορος, Ιωακείμ και Άννης, των Θεολήπτων[1], και της συγγενικής οικογένειας της Θεοτόκου, ήτοι της οικογένειας της Ελισσάβετ, μητρός του Αγίου Ιωάννη του Προδρόμου, ο οποίος εχρημάτισε προσημάντωρ και μεσίτης Παλαιάς και Νέας Διαθήκης[2]. Εξάλλου, για τον Άγιο Ιωάννη υπάρχει η συγκεκριμένη καταγραφή στο πρώτο κεφάλαιο του Κατά Λουκάν Ευαγγελίου που τοποθετεί τη γέννησή του έξι μήνες νωρίτερα από του Χριστού[3]. Εορτολογικά το Γενέθλιο του Ιωάννη στις 24 Ιουνίου είναι ένας είδος προχειρισμού των Χριστουγέννων, ένα διάστημα κατά το οποίο εκδιπλώνονται οι εξαγγελίες των Προφητών «ἐπ᾽ ἐσχάτων τῶν ἡμερῶν» και όπου στον εορτολογικό κύκλο μέχρι τα Χριστούγεννα σημειώνεται μία βαθμιαία ενότητα με τον καθορισμό των Ευαγγελικών Αναγνωσμάτων, ή και την επανάληψη των αυτών Προφητικών ή Αποστολικών Αναγνωσμάτων εν σχέσει με τα εορταζόμενα γεγονότα της διακονίας της Θεοτόκου πρωτίστως και του Αγίου Ιωάννη του Προδρόμου. Κατά ταύτα, το σημερινό Αποστολικό Ανάγνωσμα είναι το ίδιο με το Αποστολικό Ανάγνωσμα της 23ης Σεπτεμβρίου, της εορτής της Συλλήψεως του Προδρόμου και Βαπτιστή Ιωάννη.

2. α. Στο Τυπικὸν τῆς Μεγάλης Ἐκκλησίας καταγράφεται η εορτή ως εξής: «Μηνὶ τῷ αὐτῷ θ´, ἡ σύλληψις τῆς ἁγίας Ἄννης, ὅτε συνέλαβεν τὴν ἁγίαν Παρθένον καὶ Θεοτόκον. Τελεῖται δὲ ἡ αὐτῆς σύναξις ἐν τῷ σεβασμίῳ αὐτῆς οἴκῳ τῷ ὄντι ἐν τοῖς Εὐουρανίοις πλησίον τῆς ἁγωτάτης Μεγάλης Ἐκκλησίας». Επιπλέον στο Συναξάριον Κωνσταντινουπόλεως καταγράφεται: «Τελεῖται δὲ ἡ αὐτῆς σύναξις ἐν τῷ σεβασμίῳ αὐτῆς οἴκῳ τῷ ὄντι ἐν τοῖς Χαλκοπρατείοις, πλησίον τῆς ἁγιωτάτης μεγάλης ἐκκλησίας» με υποσημείωση: «ἐν τῷ σεβασμιωτάτῳ οἴκῳ αὐτῆς τῷ ὄντι ἐν τοῖς εὐουρανίοις πλησίον τῆς ἁγωτάτης Μεγάλης Ἐκκλησίας». Ένα άλλο απόσπασμα, θεωρώ πολύ σημαντικό, προερχόμενο από το βίο του Πατριάρχη Κωνσταντινουπόλεως Αγίου Ευτυχίου (512- 582), γραμμένο από το μαθητή του πρεσβύτερο Ευστράτιο, που μας παρέχει μία επιπλέον συναφή πληροφορία. Σημειωτέον ότι ο Άγιος Ευτύχιος είναι ο Πατριάρχης της Ε´ Οικουμενικής Συνόδου και της τελέσεως των εκ δευτέρου Εγκαινίων της Αγίας Σοφίας, ο οποίος ενταφιάσθηκε στο Ναό των Αγίων Αποστόλων πλάι στα λείψανα του Αγίου Ανδρέα. Ο Άγιος Ευτύχιος καταγόταν από τη Θεία Κώμη της Φρυγίας με πατέρα στην υπηρεσία του στρατηγού Βελισαρίου και δέχθηκε την ευχή του Αναγνώστη από το Μητροπολίτη Αμασείας στην Κωνσταντινούπολη σε μία επίσκεψή του εξ Αμασείας στον «οἶκον τῆς ἁγίας καὶ ἐνδόξου Δεσποίνης ἡμῶν Θεοτόκου καὶ ἀεὶ Παρθένου Μαρίας, τὸν ἐν τοῖς Οὐρβικίου ἐν τῷ Στρατηγίῳ»[4], όπου εκκλησιαζόταν από μικρό παιδί. Αυτό το μοναστήρι έκειτο σε μικρή απόσταση ΒΔ της Παναγίας των Χαλκοπρατείων. Το ενδιαφέρον σημείο είναι ότι για τη μοναχική του κουρά αναζητήθηκε, κατά την ιστόρηση Ευστρατίου, ιδιαίτερος χώρος τελέσεώς της, και τελέστηκε στο Ἅγιο Βαπτιστήριο: «Παρῆν ὁ ἀποθρίξαι ἐπιτετραμμένος τὴν τιμίαν κεφαλήν·ἐζήτουν ἰδιάζοντα τόπον· εὑρίσκεται ὁ ἄξιος τῷ ἀξίῳ. Τίς οὗτος; Τὸ ἅγιον βαπτιστήριον· εἰσφέρεται εἰς αὐτό, καὶ μὴ εὑρόντες ἐφ᾽ ᾧ καθεσθῆναι ἐχρῆν, προμηθείᾳ τοῦ κρείττονος, εὑρέθη εἰς τὸ κρηπίδωμα τῆς σεπτῆς ἐφεζόμενος κολυμβήθρας· καὶ ἀβουλήτως αὐτοῦ τε καὶ τοῦ κείροντος, θείᾳ δὲ ὅμως βουλῆς, αἱ τρίχες πᾶσαι εἰς τὴν κολυμβήθραν ἐκπεπτώκασιν. Θαύματος ἄξια τὰ συμβάντα τῷ μαγάλῳ ἀνδρί. Ἡ γὰρ ἤδη αὐτὸν ἀναγενήσασα τιμία κολυμβήθρα, χείρα ἁπλώσασα τρόπον τινά, πάλιν μήτηρ γέγονεν δεξαμένη τὰς τρίχας αὐτοῦ. Καὶ προτύπωσις, ὡς οἶμαι, τοῦτο γέγονεν τοῦ μέλλοντος ἀναγεννᾶσθαι δι᾽ αὐτοῦ τε καὶ τῆς ἁγίας σεπτῆς κολυμβήθρας, ἐν ταύτῃ τῇ βασιλευούσῃ πόλει, ἀναριθμήτου λαοῦ...»[5].

β. Το Άγιο Βαπτιστήριο, στο οποίο γίνεται αναφορά ως κάτι το μοναδικό, δεν μπορεί να είναι άλλο από το πρώτο βαπτιστήριο της Κωνσταντινούπολης, ακόμη και επί εποχής Βυζαντίου, που κάλυπτε ουσιαστικά την έκταση του πρώτου λόφου, μολονότι την τελική μορφή έλαβε αργότερα κρατώντας, ωστόσο, την οκταγωνική μορφή των πρωτοχριστιανικών βαπτιστηρίων. Σήμερα σώζονται μόνο τα θεμέλια αυτού του οκταγωνικού κτίσματος, ενώ η αναπτυχθείσα δίπλα του Παναγία των Χαλκοπρατείων με το Παρεκκλήσιο της Αγίας Σορού και την εικόνα της Παναγίας της Αγιοσορίτισσας είναι πάρκιγκ. Μεταξύ Παναγίας των Χαλκοπρατείων και της Παναγίας ἐν τοῖς Οὐρβικίου, μνημονεύονται μία σειρά παρεκκλησίων, όπως των Θεοπατόρων Αγίων Ιωακείμ και Άννης, στο οποίο θησαυρίσθηκαν και τα τίμια λείψανα των Αγίων Συμεώνος του Θεοδόχου, Άννης της Προφήτιδος και Ιακώβου του Αδελφοθέου. Ο Οίκος της Παναγίας «ἐν τοῖς Εὐουρανίοις», αποτελούσε ιδιαίτερο οικοδόμημα, αμφιβάλλω για τον ταυτισμό με το πολύ μεταγενέστρο κτίσμα της οθωμανικής περιόδου που διασώζεται σήμερα με το όνομα τῆς Θεοτόκου Εὐουρανιωτίσσης, με ισχυρισμούς, μάλιστα ότι πρόκειται για μετάφραση της αντίστοιχης λέξης ουρανός από τα αρμενικά, καθώς κατοίκησαν πέριξ αυτής Αρμένιοι. Αντίθετα συνθέτοντας τις πληροφορίες του Τυπικού, του Συναξαρίου αλλά και την υμνολογία της εορτής της Συλλήψεως με τους δύο Κανόνες των Αγίων Ανδρέα Κρήτης και Γεωργίου Νικομηδείας, όπου κυριαρχεί ο όρος οὐρανός για τη Θεοτόκο, ως καθέδρα του βασιλέως Χριστού,  πράγμα που δικαιολογεί πρώτον τη μετατόπιση από την εορτή των Θεοπατόρων, που εορτάζονται, εξάλλου, και κατά την Κυριακή των Θεοπατόρων, προς την ίδια τη Θεοτόκο, ως τέκνο κυρίως της Αγίας Άννας μετά από χρόνια ατεκνίας, για να τονισθεί η κλήση της Θεοτόκου ως νέου ουρανού για την άσπορη κύηση του Ενανθρωπήσαντος Λόγου, κάτι που επισημαίνεται και στο συναξάρι της εορτής κατά το Συναξάριον Κωνσταντινουπόλεως.

 

Β. Το Αποστολικό Ανάγνωσμα άπτεται του προτυπικού γεγονότος της στειρότητος και της θαυματουργικής υπερβάσεως των φυσικών όρων, όπως στην περίπτωση της Σάρας και της Ελισσάβετ, και της συνεορταζομένης σήμερα μητρός του Προφήτου Σαμουήλ, αλλά με μία αναγωγή (ἀλληγορούμενα) στον παλαιό και το νέο Ισραήλ, τους οποίους ενοποιεί ο ίδιος ο Ενανθρωπήσας. Είναι ο παλαιός Ισραήλ ο υιός, τα τέκνα που προήλθαν από το Σινά, με τη Διαθήκη, το Νόμο του Μωϋσέως, και της ελευθέρας είναι τα τέκνα της ἄνω Ἰερουσαλήμ, δηλαδή, της Εκκλησίας, ως μητέρας όλων των ανθρώπων, αφού ο Λόγος δυνάμει και πραγματικά ανακαίνισε με την Ενανθρώπησή του όλο το ανθρώπινο γένος, κατά την εαυτού και υπ᾽ αυτού κτισθείσα τελεία ανθρώπινη φύση του και όχι ως αυτονομημένο πρόσωπο εκτός της ανθρώπινης ιστορίας. Επ᾽ αυτού ο λόγος του Αποστόλου Παύλου είναι συγκλονιστικά οικουμενικός προς τους Γαλάτας, οι οποίοι είχαν χωρισθεί σε ομάδες ανάλογα με την προέλευσή τους, εξ Ιουδαίων και σε εξ εθνών, επισημαίνοντας ότι οι επαγγελίες αφορούν στον υιό της ελευθέρας, την Εκκλησία, την Ἄνω Ἰερουσαλήμ: «26 ἡ δὲ ἄνω Ἰερουσαλὴμ ἐλευθέρα ἐστίν, ἥτις ἐστὶ μήτηρ πάντων ἡμῶν». Πάντως, θα πρέπει να σημειωθεί εμφατικά ότι ο Απόστολος Παύλος δεν υπονοεί κάποια αντίθεση μεταξύ Σινά, που συστοιχεῖ με την νῦν Ιερουσαλήμ, και την ἄνω Ἰερουσαλήμ, που είναι μητέρα όλων των ανθρώπων, γιατί ο Χριστός ανακεφαλαιώνει με την ενανθρώπησή του το γένος των ανθρώπων, ως Νέος Αδάμ, πάσχει δι᾽ ἡμᾶς καὶ διὰ τὴν ἡμετέραν σωτηρίαν, υφίσταται το σταυρικό θάνατο σαρκί, παρέχων την Ανάσταση σε όλο το ανθρώπινο γένος, εισάγοντάς το στην εκ δεξιών καθέδρα του Πατρός. Πρόκειται για ανακεφαλαίωση της του κόσμου ζωής, ήτοι ανάπλαση και αναδημιουργία, και γι᾽ αυτό η επίκληση της μαρτυρίας και της πίστης του Αβραάμ, ως θεόπτη Πατριάρχη της ανθρωπότητος και όχι μόνο του Ισραήλ, συντρίβει τις αποκλειστικότητες και αντιθέσεις της ιστορίας. Εξάλλου, ο Ισραήλ και ο ὄχλος, όλοι, δηλαδή, οι άνθρωποι, κλήθηκαν να αποδεχθούν το λόγο του Χριστού ως πίστη, καθώς ο Χριστός ταύτιζε την πίστη ότι είναι ο Θεός Αβραάμ και Ισαάκ και Ιακώβ κατά τις Προφητικές επαγγελίες με τη σωτηρία, ανακεφαλαιώνοντας πάσαν την προς ημάς οικονομία απ᾽ αιώνος και μέχρις τους αιώνας των αιώνων, στον απ᾽ αιώνος ἐκκλησιασμό των πάντων. Γι᾽ αυτήν την παιδαγωγία μάς ετοιμάζει η Εκκλησία το διάστημα που απομένει μέχρι τα Χριστούγεννα αναμιμνησκόμενη όλη την ιστορία της κτίσης και της ανθρωπότητος κατά το πρώτο δημιουργικό πρόσταγμα του Κυρίου της Δόξης!

 

Γ. Το Ευαγγελικό Ανάγνωσμα είναι το σύνηθες του Σαββάτου στ´ Λουκά. Έχω να επισημάνω μόνο την παρατήση του Αγίου Γρηγορίου του Θεολόγου ότι ο λύχνος του Χριστού είναι ο Άγιος Ιωάννης ο Πρόδρομος!

 

Δ. 1. Συναφής με την εορτή της Συλλήψεως της Αγίας Άννης είναι και ο εορτασμός των Εγκαινίων του πανιέρου Ναού της Αναστασέως, ο οποίος ανηγέρθη στον τόπο ευρέσεως του Τιμίου Σταυρού επί Πατριάρχη Μακαρίου Ιεροσολύμων με τη μεγάλη συμβολή της Αγίας Ελένης και του αυτοκράτορα Κωνσταντίνου. Η αντιστοιχία μεταξύ των δύο εορτών καθίσταται καταφανής στην υμνολογία της ημέρας σε ένα πλαίσιο εξαγγελιών και ανακεφαλαιώσεως με την Παναγία ως Ναό, νέο ουρανό, τόπο του αναμενομένου εν σαρκί Λόγου και ανακαινίσαντος το ανθρώπινο: «Τῶν Προφητῶν αἱ προρρήσεις ἐκπληροῦνται· Ὄρος γὰρ τὸ ἅγιον, λαγόσιν ἵδρυται· Κλῖμαξ ἡ θεία φυτεύεται, θρόνος ὁ μέγας, τοῦ Βασιλέως προετοιμάζεται. Τόπος εὐτρεπίζεται ὁ θεοβάδιστος. Βάτος ἡ ἄφλεκτος ἄρχεται, ἀναβλαστάνειν, ἡ Μυροθήκη τοῦ ἁγιάσματος, ἤδη πηγάζει τῆς στειρώσεως, τοὺς ποταμοὺς ἀναστέλλουσα, τῆς θεόφρονος Ἄννης, ἣν ἐν πίστει μακαρίσωμεν» (Στιχηρό Προσόμοιο γ´, της Αγίας, ἦχος δ´), και : «Πάλαι Σολομών, τὸν Ναὸν οἰκοδομήσας, ζῴων αἵματα, εἰς θυσίαν σοι προσῆγεν, εἰς τύπον τοῦ Ναοῦ σου, οὗ ἐκτήσω Φιλάνθρωπε, τῷ ἰδίῳ αἵματι βουλήσει, μεθ᾽ οὗ καὶ νῦν σε δυσωποῦμεν, τὸν μόνον εὔσπλαγχνον, ὅπως τὸ Πνεῦμα τὸ εὐθές, πέμπῃς ἐν τούτῳ ἀεί» (Στιχηρό Προσόμοιο β´, των Εγκανίων, ἦχος πλ. β´), όπως επίσης: «Δεῦτε ἀδελφοί, εὐφρανθῶμεν φιλεόρτως, καὶ πνευματικήν συστησώμεθα χορείαν, ψυχῆς δὲ τὴν λαμπάδα, τῷ ἐλαίῳ φαιδρύνωμεν·οὕτω γὰρ Ἐγκαίνια τιμῶνται, οὕτω δοξάζεται ὁ Κτίστης, ᾧ πάντες ἄνθρωποι, ἀνακαινίζονται ψυχήν, πρὸς ὕψος οὐράνιον» (Στιχηρό Προσόμοιο γ´, των Ἐγκαινίων, ἦχος πλ. β´).

2. Το γεγονός της Συλλήψεως της Παναγίας από την Αγία Άννα τίθεται στην υμνολογία ως η αρχή της εκπλήρωσης των Προφητικών προρρήσεων για τη έλευση του Λόγου ενσάρκως και όχι ως ένα ανεξάρτητο γεγονός ακινητίσεως των νόμων της φύσεως. Το μέγα θαύμα και απόρρητο μυστήριο είναι αυτή καθεαυτή η Ενανθρώπηση. Οι Προφητικές εξαγγελίες, δηλαδή, οι Θεοφάνειες του Λόγου του Θεού Πατρός ασάρκως, υποδεικνύουν εξαιρέτως το πρόσωπο της Θεόπαιδος, ως της δούλης Κυρίου, που θα διακονήσει στο μυστήριο της νέας κτίσης, αλλά κέντρο είναι ο ίδιος ο Θεός, ο ένσαρκος Λόγος, ενώ η προφητική διακονία και όλη η θεοφανική προετοιμασία είναι έργο του συμπαρομαρτούντος τον άσαρκο Λόγο Αγίου Πνεύματος. Γι᾽ αυτό στο Σύμβολο της Πίστεως ομολογούμε για το Άγιο Πνεύμα: «τὸ λαλῆσαν διὰ τῶν Προφητῶν». Γι᾽ αυτό και η Σύλληψη της Αγίας Άννης είναι θεοφανικό γεγονός: «Ἀναβόησον Δαυΐδ, τί ὤμοσέ σοι ὁ Θεός; Ἅ μοι ὤμοσε φησί, ἐκπεπλήρωκεν ἰδού, ἐκ τοῦ καρποῦ τῆς κοιλίας μου δοὺς τὴν Παρθένον· ἐξ ἧς ὁ πλαστουργός, Χριστὸς ὁ νέος Ἀδάμ, ἐτέχθη Βασιλεύς, ἐπὶ τοῦ θρόνου μου, καὶ βασιλεύει σήμερον, ὁ ἔχων τὴν βασιλείαν ἀσάλευτον. Ἡ στεῖρα τίκτει, τὴν Θεοτόκον, καὶ τροφὸν τῆς ζωῆς ἡμῶν» (Κάθισμα μετά τη β´ Στιχολογία, ἦχος δ´), και «Τὸ κάλυμμα τοῦ σκιώδους διαιρεῖται σήμερον, Νόμου καὶ τῆς χάριτος, ἡ εὐλογία προκύπτουσα, λάμπει τηλαυγέστατα, τῇ προκηρύξει τοῦ τόκου τῆς θεόπαιδος» (Κανών γ´, ὠδὴ δ´, τροπάριο α´, ἦχος β´).

 

Αποστολικό Ανάγνωσμα: Γαλ. δ´, 22-27: «22 Γέγραπται γὰρ ὅτι Ἀβραὰμ δύο υἱοὺς ἔσχεν, ἕνα ἐκ τῆς παιδίσκης καὶ ἕνα ἐκ τῆς ἐλευθέρας. 23 ἀλλ᾽ ὁ μὲν ἐκ τῆς παιδίσκης κατὰ σάρκα γεγέννηται, ὁ δὲ ἐκ τῆς ἐλευθέρας δι᾽ ἐπαγγελίας. 24 ἅτινά ἐστιν ἀλληγορούμενα. αὗται γάρ εἰσι δύο διαθῆκαι, μία μὲν ἀπὸ ὄρους Σινᾶ, εἰς δουλείαν γεννῶσα, ἥτις ἐστὶν Ἄγαρ· 25 τὸ γὰρ Ἄγαρ Σινᾶ ὄρος ἐστὶν ἐν τῇ Ἀραβίᾳ, συστοιχεῖ δὲ τῇ νῦν Ἰερουσαλήμ, δουλεύει δὲ μετὰ τῶν τέκνων αὐτῆς· 26 ἡ δὲ ἄνω Ἰερουσαλὴμ ἐλευθέρα ἐστίν, ἥτις ἐστὶ μήτηρ πάντων ἡμῶν. 27 γέγραπται γάρ· εὐφράνθητι στεῖρα ἡ οὐ τίκτουσα, ῥῆξον καὶ βόησον ἡ οὐκ ὠδίνουσα· ὅτι πολλὰ τὰ τέκνα τῆς ἐρήμου μᾶλλον ἢ τῆς ἐχούσης τὸν ἄνδρα».

 

Ευαγγελικό Ανάγνωσμα: Λουκ. η´, 16-21: «16 Οὐδεὶς δὲ λύχνον ἅψας καλύπτει αὐτὸν σκεύει ἢ ὑποκάτω κλίνης τίθησιν, ἀλλ᾿ ἐπὶ λυχνίας ἐπιτίθησιν, ἵνα οἱ εἰσπορευόμενοι βλέπωσι τὸ φῶς. 17 οὐ γάρ ἐστι κρυπτὸν ὃ οὐ φανερὸν γενήσεται, οὐδὲ ἀπόκρυφον ὃ οὐ γνωσθήσεται καὶ εἰς φανερὸν ἔλθῃ. 18 βλέπετε οὖν πῶς ἀκούετε· ὃς γὰρ ἐὰν ἔχῃ, δοθήσεται αὐτῷ, καὶ ὃς ἐὰν μὴ ἔχῃ, καὶ ὃ δοκεῖ ἔχειν ἀρθήσεται ἀπ᾿ αὐτοῦ. 19 Παρεγένοντο δὲ πρὸς αὐτὸν ἡ μήτηρ καὶ οἱ ἀδελφοὶ αὐτοῦ, καὶ οὐκ ἠδύναντο συντυχεῖν αὐτῷ διὰ τὸν ὄχλον.20 καὶ ἀπηγγέλη αὐτῷ λεγόντων· ἡ μήτηρ σου καὶ οἱ ἀδελφοί σου ἑστήκασιν ἔξω ἰδεῖν σε θέλοντες. 21 ὁ δὲ ἀποκριθεὶς εἶπε πρὸς αὐτούς· μήτηρ μου καὶ ἀδελφοί μου οὗτοί εἰσιν οἱ τὸν λόγον τοῦ Θεοῦ ἀκούοντες καὶ ποιοῦντες αὐτόν».

 

---

[1]. Βλ. Απόλυση Παρακλητικού Κανόνος στους Αγίους Θεοπάτορες Ιωακείμ και Άννα, 9 Σεπτέμβρη: «Δεῦτε φιλοδίκαιοι πιστῶς, δεῦτε οἱ Ὀρθόδοξοι πάντες, συνεορτάσωμεν, τὴν σεπτὴν πανήγυριν, τῶν Προπατόρων Χριστοῦ, καὶ συμφώνως ὑμνήσωμεν, αὐτοὺς ἐκβοῶντες ῥύσασθε, Θεόληπτοι, ἡμᾶς ἐκ θλίψεων, νόσων καὶ πολλῶν ἐγκλημάτων, καὶ λιταῖς ὑμῶν εὐτοκίαν πάσαις ταῖς ἐπίτευξιν δωρήσασθαι».

[2]. Μικρός Εσπερινός, Στιχηρό, ἦχος δ´: «ὁ προσημάντωρ ὁ μεγαλόφωνος, καὶ Παλαιᾶς τε καὶ τῆς Νέας, θεῖος μεσίτης σαφῶς γνωριζόμενος».

[3]. Λουκ. α´, 26: «Ἐν δὲ τῷ μηνὶ τῷ ἕκτῳ ἀπεστάλη ὁ ἄγγελος Γαβριὴλ ἀπὸ τοῦ Θεοῦ εἰς πόλιν τῆς Γαλιλαίας, ᾗ ὄνομα Ναζαρέτ, 27 πρὸς παρθένον μεμνηστευμένην ἀνδρί, ᾧ ὄνομα Ἰωσήφ, ἐξ οἴκου Δαυῒδ, καὶ τὸ ὄνομα τῆς παρθένου Μαριάμ»,

[4]. PG 86b, 2289A.

[5]. PG 86b, 2289BC.