«ΘΑ ΜΕΤΕΤΡΕΠΕ Ο ΜΩΑΜΕΘ ΤΗΝ ΑΓΙΑ ΣΟΦΙΑ ΣΕ ΤΖΑΜΙ;»

Αssociated Press| Εθνικός Κήρυξ

Η Αγία Σοφία στην Κωνσταντινούπολη. (Φωτογραφία: AP)

20/7/2020

ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥΠΟΛΗ. Το ερώτημα αν «ο προφήτης Μωάμεθ θα μετέτρεπε την Αγιά Σοφιά σε τζαμί» θέτει σε άρθρο γνώμης στην «Νew York Times» ο Τούρκος αρθρογράφος Μουσταφά Ακιόλ (Μoustafa Akyol).

Γράφει χαρακτηριστικά:

Η πρόσφατη απόφαση της τουρκικής κυβέρνησης να μετατρέψει την Αγία Σοφία σε τζαμί ήταν κακή είδηση για τους χριστιανούς σε όλο τον Κόσμο. Μεταξύ άλλων ο Πάπας Φραγκίσκος, είπε ότι ήταν «θλιμμένος» από την κίνηση, ενώ ο πνευματικός ηγέτης του Ανατολικού Χριστιανισμού, ο Οικουμενικός Πατριάρχης Βαρθολομαίος, είπε ότι ήταν «λυπημένος και συγκλονισμένος». Σε αντίθεση με τη χαρά των συντηρητικών μουσουλμάνων της Τουρκίας, όλα αυτά μπορεί να φαίνονται σαν ένα νέο επεισόδιο σε μια παλιά ιστορία: Ισλάμ εναντίον Χριστιανισμού.

Ωστόσο, ορισμένοι μουσουλμάνοι, συμπεριλαμβανομένου και εμού, δεν αισθάνονται πλήρως άνετα με αυτό το ιστορικό βήμα, και για έναν καλό λόγο: η αναγκαστική μετατροπή των ναών, η οποία έχει συμβεί πάρα πολλές φορές στην ανθρώπινη ιστορία προς όλες τις κατευθύνσεις, μπορεί να αμφισβητηθεί ακόμη και από καθαρά ισλαμική άποψη.

Για να δείτε γιατί, εξετάστε προσεκτικά το πρώιμο Ισλάμ, το οποίο γεννήθηκε στην Αραβία του 7ου αιώνα ως μονοθεϊστική εκστρατεία κατά του πολυθεϊσμού. Ο προφήτης Μωάμεθ και η μικρή του ομάδα πιστών είδαν τους προηγούμενους μονοθεϊστές -Εβραίους και Χριστιανούς- ως σύμμαχους. Ετσι, όταν αυτοί οι πρώτοι μουσουλμάνοι διώχθηκαν στην ειδωλολατρική Μέκκα, κάποιοι βρήκαν άσυλο στο χριστιανικό βασίλειο στην Αιθιοπία. Χρόνια αργότερα, όταν ο προφήτης κυβέρνησε τη Μεδίνα, καλωσόρισε μια ομάδα χριστιανών από την πόλη Najran για να λατρεύουν στο τζαμί του. Υπέγραψε επίσης μια συνθήκη μαζί τους, η οποία είχε ως εξής:

«Δεν θα υπάρξει παρέμβαση στην πρακτική της πίστης τους. … Κανένας επίσκοπος δεν θα απομακρυνθεί από την επισκοπή του, κανένας μοναχός από το μοναστήρι του, κανένας ιερέας από την ενορία του».

Αυτός ο θρησκευτικός πλουραλισμός αντικατοπτρίστηκε επίσης στο Κοράνι, όταν είπε ότι ο Θεός προστατεύει «μοναστήρια, εκκλησίες, συναγωγές και τζαμιά στα οποία αναφέρεται πολύ το όνομα του Θεού». (22:40) Είναι ο μόνος στίχος στο Κοράνι που αναφέρει εκκλησίες - και μόνο με σεβασμό.

Βεβαίως, αυτές οι θεολογικές συγγένειες δεν απέτρεψαν τις πολιτικές συγκρούσεις. Ούτε εμπόδισαν τους μουσουλμάνους, αμέσως μετά το θάνατο του προφήτη, να κατακτήσουν χριστιανικά εδάφη, από τη Συρία στην Ισπανία. Ωστόσο, οι πρώτοι μουσουλμάνοι κατακτητές έκαναν κάτι ασυνήθιστο εκείνη την εποχή: Δεν άγγιξαν τα ιερά των υποταγμένων λαών…

Σήμερα, αιώνες αργότερα, το ερώτημα για την Τουρκία είναι ποια πτυχή αυτής της περίπλοκης οθωμανικής κληρονομιάς είναι πραγματικά πιο πολύτιμη.

Για τους θρησκευτικούς συντηρητικούς που έχουν συγκεντρωθεί πίσω από τον πρόεδρο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν τις τελευταίες δύο δεκαετίες, η κύρια απάντηση φαίνεται να είναι η αυτοκρατορική δόξα που ενσωματώνεται σε έναν απόλυτο κυβερνήτη.

Για άλλους Τούρκους, ωστόσο, το μεγαλείο των Οθωμανών έγκειται στον πλουραλισμό τους, ριζωμένο στην καρδιά του Ισλάμ, και θα εμπνεύσει διαφορετικές κινήσεις σήμερα - ίσως άνοιγμα της Αγίας Σοφίας τόσο στη μουσουλμανική όσο και στη χριστιανική λατρεία, όπως έχω συμβουλέψει εδώ και χρόνια. Ενα άλλο θα ήταν να ανοίξει εκ νέου η Σχολή της Χάλκης, μια χριστιανική Θεολογική Σχολή που άνοιξε το 1844 υπό την οθωμανική αιγίδα, και έπεσε θύμα του κοσμικού εθνικισμού το 1971, αλλά παραμένει κλειστό παρ’ όλες τις εκκλήσεις των υποστηρικτών για θρησκευτική ελευθερία.