Greek-English
THE HOLY EPARCHIAL SYNOD
OF THE GREEK ORTHODOX ARCHDIOCESE OF AMERICA
OF THE GREEK ORTHODOX ARCHDIOCESE OF AMERICA
Holy Wisdom, Arise! – Ἁγία Σοφία, Ὀρθοί!
Sunday, July 12, 2020
To the Reverend Priests and Deacons, the Monks and Nuns, the
Presidents and Members of the Parish Councils of the Greek Orthodox
Communities, the Distinguished Archons of the Ecumenical Patriarchate,
the Day, Afternoon, and Church Schools, the Philoptochos Sisterhoods,
the Youth, the Hellenic Organizations, and the entire Greek Orthodox
Family in America
Dear Brothers and Sisters in Christ,
We, the Members of the Holy Eparchial Synod of Greek Orthodox
Archdiocese of America, under the presidency of His Eminence Archbishop
Elpidophoros of America, write to you in the power of the Holy Spirt in
these anguished days when the Great Church of Christ, the Patriarchal
Cathedral of Holy Wisdom, Ἁγία Σοφία, institutionalized for the past
ninety years as a museum and world cultural monument, has been
re-converted into a mosque. This egregious and unnecessary action has
gravely wounded all Orthodox Christians, indeed all Christians around
the world and all people of faith and good will.
As your Shepherds and the guardians of the Faith, we mourn with you.
But we all know the truth: Ἁγία Σοφία was built as a Christian Church,
the greatest Christian Church for a thousand years, until it became the
spoils of war and was converted into a mosque. It was the glory of the
civilized Christian world for centuries, an architectural marvel of the
transfiguration of terrestrial into the manifestation of the celestial.
From its central dome, borne aloft on clouds of light, the Great Church
comprised a vision of Heaven on earth, and its Liturgy was the most
magnificent the world has ever seen. As the embassy of Saint Vladimir,
Prince of Kyiv and All Rus uttered after being present for the Divine
Service: “We did not know whether we were on earth or in heaven!” Such
is the spiritual intensity of every aspect of the Great Church. Her
iconography is a crowning spiritual aesthetic, achieving the vision,
the θεωρία of God among humankind. Through the centuries, all who
approached Constantinople by sea or land beheld her towering majesty
rising above the massive walls that encircled the Queen of Cities. She
was a reminder of the triumph of Resurrection over sin and death, and
the surety of God’s love and care for His People. She was and indeed
still is the very heart of Orthodoxy, for she manifests even now the way
to be true co-creators with the Creator of all of a truly Christian
culture, civilization, and polity.
Even during the centuries of the Ottoman period, the power of Ἁγία
Σοφία, although now used as an Islamic shrine, was unmistakable, and
unmistakably Christian. Throughout the Orthodox world the Great Church
remained a symbol of the Orthodox Faith of the Ecumenical Councils which
bound the far flung Orthodox Peoples together. Even the stunning design
of the Church was repeated across the Islamic world in every city and
town, as the overwhelming beauty of its presence inspired builders
throughout what we now call the Middles East.
But let us make it very clear. For the Orthodox Christian, there is
only one Great Church of Christ. There would be many other “Hagia
Sophias” built around the world; most notably in Kyiv for the People of
Rus, but none dared to imitate the original. She was to stand alone, at
the center of the circle of the Orthodox World for all to relate to as
do the spokes on a wheel. We are all connected to the Great Church,
whether we know and acknowledge this or not.
Therefore, in response to what has happened, we also ask the question
posed to the Apostles on the Day of Pentecost: “Τί ποιήσομεν, ἄνδρες
ἀδελφοί –Brethren, what then must we do?” (Acts 2:37). First and
foremost, we must bend our knees before the Holy Wisdom of God, our Lord
Jesus Christ, and beseech Him through the intercessions of His Holy
Mother to protect the Great Church of Christ that lives on in the person
of our Ecumenical Patriarch and the Holy Ecumenical Patriarchate of
Constantinople. We must pray that God will arise and scatter every ill
intention that may manifest toward our community of faith and indeed all
the religious minorities in Turkey.
And we must arise, beloved Christians. We must arise and speak out
for the silent stones of Ἁγία Σοφία. We must go to our Christian
neighbors and friends here in this free land of America, and ask for
their prayers and their help. We must arise and speak to our elected
leaders and demand that they act in conscience and righteousness to
protest by every means possible this defiance of the modern sensibility
which respects not only diversity, but the status quo that allows for
the peaceful and harmonious cohabitation of nations, religions, races,
and ethnicities.
We must arise and as the People of God, make our voices heard from
Washington State to Washington, DC, and not lose heart, lose faith, or
lose courage because, though our struggle may be long, it is not without
our ultimate hope. Remember that there is no one alive today who
remembers Ἁγία Σοφία as either a Church or a mosque. Everyone knows it
as the former of both which was honored as an international monument, on
par with the Parthenon and the Pyramids of Egypt. It should be allowed
to retain its status quo as a place of encounter for Christians and
Muslims, and for all people who desire to behold how faith in God can
transform the world.
Therefore, let us arise – as Orthodox Christians, as people of
conscience with a righteous cause. Let us make our presence and our
voices known. Your every breath expended will add to “a sound from
Heaven as of a rushing mighty wind” (Acts 2:2) that will sweep across
the world carrying our message. Not one of hate but one of love, of
decency, of understanding, and of mutual respect.
We will never give up our hope, never give up our faith; and we will never give up our love.
Σοφία, Ὀρθοί!
With paternal love in our Lord Jesus Christ,
†ELPIDOPHOROS, Archbishop of America
and the Holy Eparchial Synod
ΙΕΡΑ ΕΠΑΡΧΙΑΚΗ ΣΥΝΟΔΟΣ
ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΟΡΘΟΔΟΞΗΣ ΑΡΧΙΕΠΙΣΚΟΠΗΣ ΑΜΕΡΙΚΗΣ
ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΟΡΘΟΔΟΞΗΣ ΑΡΧΙΕΠΙΣΚΟΠΗΣ ΑΜΕΡΙΚΗΣ
Αγία Σοφία, Ορθοί!
Κυριακή, 12 Ιουλίου 2020
Προς τους Ευλαβεστάτους Ιερείς και Διακόνους, τους Μοναχούς και τις
Μοναχές, τους Προέδρους και τα Μέλη των Κοινοτικών Συμβουλίων, τους
Εντιμολογιωτάτους Άρχοντες του Οικουμενικού Πατριαρχείου, τα Ημερήσια
και Απογευματινά Σχολεία, τις Φιλοπτώχους Αδελφότητες, τη Νεολαία, τις
Ελληνορθόδοξες Οργανώσεις και όλο το Χριστεπώνυμο πλήρωμα της Ιεράς
Αρχιεπισκοπής Αμερικής.
Αγαπητοί εν Χριστώ αδελφοί και αδελφές,
Εμείς, τα μέλη της Ιεράς Επαρχιακής Συνόδου της Ελληνορθόδοξης
Αρχιεπισκοπής Αμερικής, υπό την προεδρία του Σεβασμιωτάτου Αρχιεπισκόπου
Αμερικής κ. Ελπιδοφόρου, με τη χάρη του Αγίου Πνεύματος απευθυνόμαστε
προς εσάς τούτες τις ώρες της ανησυχίας, κατά τις οποίες η Μεγάλη του
Χριστού Εκκλησία, ο Πατριαρχικός Καθεδρικός Ναός της του Θεού Σοφίας, ο
οποίος λειτούργησε τα τελευταία 90 σχεδόν έτη ως μουσείο και ως μνημείο
παγκόσμιας πολιτιστικής κληρονομιάς, έχει μετατραπεί σε τζαμί. Αυτή η
περιττή και σκανδαλώδης ενέργεια έχει πληγώσει βαθύτατα όλους τους
Ορθοδόξους Χριστιανούς, αλλά και όλους τους Χριστιανούς ανά τον κόσμο
και κάθε πιστό άνθρωπο καλής θελήσεως.
Ως Ποιμένες σας και ως θεματοφύλακες της πίστης μας πενθούμε μαζί
σας. Ωστόσο, όλοι γνωρίζουμε την αλήθεια: Η Αγία Σοφία οικοδομήθηκε ως
Χριστιανικός Ναός, ο μεγαλύτερος Χριστιανικός Ναός για χίλια έτη, μέχρι
τη στιγμή που κατέστη λάφυρο πολέμου και μετατράπηκε σε τζαμί. Υπήρξε η
δόξα του πολιτισμένου χριστιανικού κόσμου για αιώνες, ένα αρχιτεκτονικό
θαύμα της μεταμόρφωσης των επιγείων και της παρουσίας των
επουρανίων. Από τον κεντρικό της τρούλο που μοιάζει να αιωρείται πολύ
ψηλά μέσα σε σύννεφα φωτός, η Μεγάλη Εκκλησία αποτελούσε μία ζωντανή
εικόνα του ουρανού επί γης, ενώ και η Λειτουργία που ετελείτο εκεί, ήταν
η πιο συγκλονιστική που έχει δει ποτέ ο κόσμος. Έχοντας παρακολουθήσει
τη Θεία Λειτουργία μέσα στην Αγία Σοφία, η πρεσβεία του Αγίου
Βλαδιμήρου, Πρίγκηπα του Κιέβου και όλων των Ρως, σημείωσε: “Δεν
γνωρίζαμε, αν βρισκόμασταν στη γη ή στον ουρανό!”. Τέτοια είναι η
πνευματική ένταση κάθε πτυχής της Μεγάλης Εκκλησίας. Η εικονογραφία της
διαθέτει μία ανυπέρβλητη πνευματική αισθητική, η οποία επιτυγχάνει τη
θεωρία και καθιστά το Θεό παρόντα ανάμεσα στους ανθρώπους. Όλοι όσοι δια
μέσου των αιώνων πλησίαζαν την Κωνσταντινούπολη από τη θάλασσα ή την
ξηρά, έβλεπαν το μεγαλείο της Αγίας Σοφίας να υψώνεται πάνω από τα
επιβλητικά τείχη που περιέβαλαν τη Βασιλίδα των Πόλεων. Αποτελούσε μία
διαρκή υπενθύμιση του θριάμβου της Ανάστασης επί της αμαρτίας και του
θανάτου, αλλά και μία εγγύηση της αγάπης και της φροντίδας του Θεού για
το λαό Του. Ήταν και παραμένει η καρδιά της Ορθοδοξίας, διότι ακόμη και
τώρα καταδεικνύει τον τρόπο με τον οποίο γινόμαστε, μαζί με το Δημιουργό
των πάντων, συν-δημιουργοί μιας γνήσιας χριστιανικής παράδοσης και ενός
πραγματικού χριστιανικού πολιτισμού.
Ακόμη και κατά τη διάρκεια της οθωμανικής περιόδου, η δύναμη της
Αγίας Σοφίας ήταν αναμφισβήτητη και ολοφάνερα χριστιανική, παρά το
γεγονός ότι χρησιμοποιείτο πλέον ως ισλαμικό τέμενος. Σε ολόκληρο τον
ορθόδοξο κόσμο, η Μεγάλη Εκκλησία παρέμενε ένα σύμβολο της Ορθόδοξης
Πίστης των Οικουμενικών Συνόδων, που ένωνε τους ορθόδοξους λαούς. Ακόμη
και η εντυπωσιακή αρχιτεκτονική του Ναού υιοθετήθηκε σε κάθε μεγάλη και
μικρή πόλη του ισλαμικού κόσμου, καθώς η απαράμιλλη ομορφιά της
ενέπνευσε όσους οικοδόμησαν τεμένη σε όλο το γεωγραφικό χώρο που σήμερα
ονομάζουμε Μέση Ανατολή.
Θα πρέπει, ωστόσο, να ξεκαθαρίσουμε κάτι. Για τον Ορθόδοξο Χριστιανό
υπάρχει μόνο μία Μεγάλη του Χριστού Εκκλησία. Χτίστηκαν και άλλοι πολλοί
Ναοί ανά τον κόσμο με το όνομα της Αγίας Σοφίας και ιδίως στο Κίεβο για
το λαό των Ρως, αλλά καμία δεν τόλμησε να μιμηθεί την πρωτότυπη Αγία
Σοφία. Η ίδια στεκόταν μόνη της στο κέντρο του κύκλου του ορθόδοξου
κόσμου, έτσι ώστε όλοι να σχετίζονται μαζί της, όπως οι ακτίνες ενός
τροχού. Είμαστε όλοι συνδεδεμένοι με τη Μεγάλη Εκκλησία είτε το
γνωρίζουμε και το αναγνωρίζουμε είτε όχι.
Έτσι, λοιπόν, ως απάντηση σε ό,τι συνέβη, διατυπώνουμε κι εμείς την
ερώτηση που τέθηκε στους Αποστόλους την ημέρα της Πεντηκοστής: “Τί ποιήσομεν, ἄνδρες ἀδελφοί” (Πράξ.
2, 37). Πρώτα απ’ όλα, πρέπει να γονατίσουμε προ της Αγίας του Θεού
Σοφίας, του Κυρίου μας Ιησού Χριστού, και να τον παρακαλέσουμε δια
πρεσβειών της Υπεραγίας Θεοτόκου να προστατεύσει τη Μεγάλη του Χριστού
Εκκλησία, η οποία ζει στο πρόσωπο του Οικουμενικού μας Πατριάρχη και του
Σεπτού Οικουμενικού Πατριαρχείου Κωνσταντινουπόλεως. Πρέπει να
προσευχηθούμε ο Θεός να αποδιώξει κάθε κακή πρόθεση που μπορεί να
εκδηλωθεί εναντίον της ορθόδοξης κοινότητάς μας και όλων των
θρησκευτικών μειονοτήτων στην Τουρκία.
Και πρέπει να υψώσουμε το ανάστημά μας, αγαπητοί Χριστιανοί. Πρέπει
να υψώσουμε το ανάστημά μας και να μιλήσουμε ανοιχτά στο όνομα και για
λογαριασμό της σιωπηλής Αγίας Σοφίας. Πρέπει να πλησιάσουμε τους
Χριστιανούς γείτονες και φίλους μας εδώ στην ελεύθερη γη της Αμερικής
και να ζητήσουμε την προσευχή και τη βοήθειά τους. Πρέπει να υψώσουμε το
ανάστημά μας και να απευθυνθούμε στους εκλεγμένους ηγέτες μας και να
απαιτήσουμε να ενεργήσουν κατά συνείδηση και με αίσθημα δικαιοσύνης και
να διαμαρτυρηθούν με κάθε τρόπο γι’ αυτή την περιφρόνηση της ευαισθησίας
των καιρών μας, η οποία σέβεται όχι μόνο την πολυπολιτισμικότητα, αλλά
και το status quo που εξασφαλίζει την ειρηνική και αρμονική συμβίωση των
εθνών, των θρησκειών, των φυλών και των εθνοτήτων.
Πρέπει να υψώσουμε το ανάστημά μας και να ακουστεί η φωνή μας ως λαού
του Θεού από την Πολιτεία της Ουάσινγκτον έως την πρωτεύουσα της χώρας
μας και να μην χάσουμε την καρδιά μας, την πίστη μας ή το κουράγιο μας,
διότι, παρά το γεγονός ότι ο αγώνας μας μπορεί να διαρκέσει πολύ, δεν
μας λείπει η ελπίδα. Θυμηθείτε ότι δεν υπάρχει κανένας εν ζωή σήμερα που
να φέρει στη μνήμη του την Αγία Σοφία είτε ως Ναό είτε ως τζαμί. Όλοι
την γνωρίζουν σαν έναν Ναό, που τιμήθηκε ως διεθνές μνημείο, ισάξιο του
Παρθενώνα και των πυραμίδων της Αιγύπτου. Θα πρέπει να επιτραπεί η
διατήρηση του μέχρι σήμερα status quo, δηλαδή η Αγία Σοφία ως τόπος
συνάντησης Χριστιανών και Μουσουλμάνων, αλλά και όλων των ανθρώπων που
επιθυμούν να διαπιστώσουν πώς η πίστη στο Θεό μπορεί να μεταμορφώσει τον
κόσμο.
Ας υψώσουμε, λοιπόν, το ανάστημά μας ως Ορθόδοξοι Χριστιανοί, ως
άνθρωποι με συνείδηση και ως εκφραστές ενός δίκαιου αιτήματος. Ας
κάνουμε αισθητή την παρουσία και τη φωνή μας. Κάθε ανάσα σας θα
προστεθεί στον ήχο “ἐκ τοῦ οὐρανοῦ ὥσπερ φερομένης πνοῆς βιαίας” (Πράξ.
2, 2), ο οποίος θα σαρώσει όλο τον κόσμο μεταφέροντας το μήνυμά μας.
Ένα μήνυμα όχι μίσους, αλλά αγάπης, αξιοπρέπειας, κατανόησης και
αμοιβαίου σεβασμού.
Δεν θα εγκαταλείψουμε ποτέ την ελπίδα μας, την πίστη μας και την αγάπη μας.
Σοφία, Ὀρθοί!
Με πατρική εν Χριστώ αγάπη
† ο Αμερικής Ελπιδοφόρος
και τα μέλη της Ιεράς Επαρχιακής Συνόδου