.png "English"){kind=small}
A’ Μέρος
Ἀπάντηση στά θρυλούμενα κατά τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριαρχείου καί τῆς ἀμφισβητήσεως τοῦ δικαιώματός του νά παραχωρεῖ τό Αὐτοκέφαλον σέ τοπικήν Ἐκκλησία ἀλλά καί τοῦ Πατριαρχικοῦ ἀξιώματος καί τῆς πατριαρχικῆς τιμῆς δίδει ὁ ἴδιος ὁ Πατριάρχης Μόσχας Ἀλεξιος Α’ κατά τήν πρώτη ἐπίσκεψη Ρώσσου Πατριάρχου εἰς τό Οἰκουμενικό Πατριαρχεῖον, ἀπό τήν 23ην μέχρι την 26ην Δεκεμβρίου 1960.
Eἶναι καλόν νά ἐπαναφέρομε στή μνήμη μας τά γενόμενα κατά τήν ἐπίσκεψη ἐκείνη, στηριζόμενοι στήν ἐπίσημη Ἔκθεση τῆς ἁρμόδιας Ἐπιτροπῆς.
Ἡ ὑποδοχή ἔγινε ἐγκάρδια καί κατά τόν πλέον ἐπίσημο τρόπο. Ὅταν ἡ ἀντιπροσωπεία τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ρωσσίας ἔφθασε στό Οἰκουμενικό Πατριαρχεῖον ἐτελέσθη στόν Πάνσεπτο Πατριαρχικό Ναό Δοξολογία προεξάρχοντος τοῦ Μακαριωτάτου Πατριάρχου Μόσχας Ἀλεξίου τοῦ Α΄. Χαρακτηριστικόν εἶναι τό γεγονός, ὅτι ὁ Μακαριώτατος χοροστάτησε στό μέσον τοῦ σολέα, διότι ἀρνήθηκε νά ἀνέλθη στόν Πατριαρχικό Θρόνο «διά τιμήν» πρός τόν Οἰκουμενικόν Πατριάρχην! Μετά ἔγινε ἡ ἐπίσημη ὑποδοχή τῆς Πατριαρχικῆς Ἀντιπροσωπείας τοῦ Πατριαρχείου Μόσχας ἀπό τόν Οἰκουμενικόν Πατριάρχην Ἀθηναγόρα μέ μεγάλην ἐγκαρδιότητα…
Τήν 25ην Δεκεμβρίου, ἡμέραν τῶν Χριστουγέννων ἐτελέσθη ἡ Θεία Λειτουργία στόν Πατριαρχικό Ναό συλλειτουργούντων τῶν δύο Πατριαρχῶν, τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριάρχου Ἀθηναγόρα καί τοῦ Πατριάρχου Μόσχας Ἀλεξίου ἄλλων Συνοδικῶν Ἀρχιερέων καί τῶν μελῶν τῆς ρωσσικῆς Ἀντιπροσωπείας. Στά Δίπτυχα καί στήν Μεγάλη Εἴσοδο ἐμνημόνευσε ὁ Μακαριώτατος Πατριάρχης Ἀλέξιος μόνον τόν Οἰκουμενικό Πατριάρχην ὡς «Ἀρχιεπισκόπου καί Πατριάρχου καί Πατρός ἡμῶν».
Μετά τό τέλος τῆς Θείας Λειτουργίας, προσφώνησεν ὁ Μακαριώτατος Πατριάρχης Μόσχας Ἀλέξιος Α΄τόν Οἰκουμενικό Πατριάρχην Ἀθηναγόρα. Στήν σημαντική του αὐτή ὁμιλία εἶπε τά ἑξῆς:
«Ἀγαπητέ ἐν Κυρίῳ Ἁγιώτατε Δέσποτα.
Δέξασθε τόν ἡμέτερον χαρμόσυνον καί πλήρη ἀγάπης χαιρετισμόν, ὅν ἀπευθύνω Ὑμῖν ἀπό μέρους τῆς Ρωσσικῆς Ὀρθοδοξου Ἐκκλησίας, ἥτις ἀναπέμπει τάς εὐχάς αὐτῆς ὑπέρ τῆς Ἐκκλησίας Κωνσταντινουπόλεως καί ὑπέρ τῆς Ὑμετέρας Ἁγιότητος τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριάρχου.
Ἡ Ρωσσική Ὀρθόδοξος Ἐκκλησίοὐδέποτε ἐπιλανθάνεται ὅτι πρό χιλίων περίπου ἐτῶν ἐπί τοῦ Ἁγίου Βλαδιμήρου ὁ Ρωσσικός Λαός παρέλαβε παρά τοῦ Βυζαντίου τόν μαργαρίτην τῆς χριστιανικῆς πίστεως.
Ἡ ἡμετέρα Ἐκκλησία εὐγνωμόνως μιμνήσκεται τῆς μητρικῆς μερίμνης τῆς Ἐκκλησίας Κωνσταντινουπόλεως καί τῆς ἱστορικῆς ἡμέρας, ὅτε αὕτη, ὡς Μήτηρ Ἐκκλησία ἐδωρήσατο αυτῇ τό Αὐτοκέφαλον. Ἐγένετο τοῦτο πρό πεντακοσίων καί πλέον ἐτῶν. Καί μόνον τώρα Πατριάρχης τῆς Ρωσσικῆς Ἐκκλησίας ἐν τῷ προσώπῳ τῆς ἐμῆς Ἀναξιότητος ἐλέῳ Θεοῦ ἔσχε τήν δυνατότητα ἵνα προσωπικῶς ἐπισκεφθῇ τό Οἰκουμενικόν Πατριαρχεῖον καί ἀναπέμψῃ πρός τόν Θρόνον τοῦ Ὑψίστου κοινάς δεήσεις ὑπέρ τῆς εἰρήνης τοῦ σύμπαντος κόσμου, εὐσταθείας τῶν Ἁγίων τοῦ Θεοῦ Ἐκκλησιῶν καί τῆς τῶν πάντων ἑνώσεως.
Δεόμεθα ἐκτενῶς τοῦ Κυρίου ὅπως χαρίσηται τῇ Ἁγίᾳ Αὐτοῦ Ἐκκλησίᾳ τήν εὐλογημένην ἑνότητα πρός δόξαν τοῦ Ἁγίου Αὐτοῦ Ὀνόματος καί εἰς ἐκπλήρωσιν τῆς ἐντολῆς τῆς εἰρήνης καί τῆς ἀγάπης…»
Μετά τήν ὁμιλίαν τοῦ Μακαριωτάτου Πατριάρχου Ἀλεξίου ἀπήντησεν ὁ Παναγιώτατος Οἰκουμενικός Πατριάρχης Ἀθηναγόρας μέ ἐγκαρδιότητα, ἀλλά ὑπενθυμίζων ἐπίσης καί τά ἱστορικά γεγονότα τῆς ἀνακηρύξεως τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ρωσσίας εἰς Αὐτοκέφαλον καί τῆς παραχωρήσεως εἰς αὐτήν τοῦ Πατριαρχικοῦ ἀξιώματος ἀπό μέρους τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριαρχείου.
Μεταξύ ἄλλων εἶπεν ὁ Οἰκουμενικός Πατριάρχης Ἀθηναγόρας: «…ἀγαλλομένῃ νῦν τῇ καρδίᾳ ὑποδεχόμεθα ἐν τῷ ἱερῷ τούτῳ περιβόλῳ καί προσαγορεύομεν αὐτήν (τήν Ὑμετέραν περιπόθητον καί περισπούδαστον ἡμῖν Μακαριότητα) τόν ἄξιον καί τετιμημένον Προκαθήμενον τῆς πεφιλημένης τῇ καθ’ ἡμᾶς Ἁγίᾳ τοῦ Χριστοῦ Μεγάλῃ Ἐκκλησίᾳ θυγατρός Ἁγιωτάτης Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας τῆς Ρωσσίας….
Ἐφ’ ᾧ καί κατά τήν εὐλογημένην ταύτην ὥραν, καθ’ ἥν τό πρῶτον ἐπισκέπτεται τόν Πανίερον τοῦτον Θρόνον Πατριάρχης Μόσχας καί πάσης Ρωσσίας τό νοερόν ἡμῶν βλέμμα ἡδέως φέρεται πρός τό ἀπώτερον παρελθόν ὅτε ὁ Ρωσσικός Λαός καί οἱ Ἄρχοντες αὐτοῦ ἐν τοῖς ρείθροις τοῦ Βορυσθένους ἐλάμβανον τό Ἱερόν Βάπτισμα παρά χειρῶν ἐντεῦθεν ἀποσταλέντων Ἱερέων, καί πρός ὅλην τήν ἐφεξῆς μακραίωνα ἱστορίαν τοῦ Ὀρθοδόξου Χριστιανισμοῦ ἐν Ρωσσίᾳ, καθ’ ἥν ἡ ἐκεῖσε Ἁγιωτάτη Ἐκκλησία ἐνεφάνισεν ἐπάνθησιν ἐν τῇ πίστει καί ἀξιόζηλον ἀκμήν Χριστιανικοῦβίου καί καρποφορίαν πνευματικήν καί καρτερίαν καί δόξαν καί στέφανον, ἀναδείξασα σειράν ὅλην Ὁσίθων, Ὁμολογητῶν καί Μαρτύρων τῆς πίστεως, τιμώντων τό Ἁγιολόγιον τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας. Δι’ ἅ δή πάντα ταῦτα καί ἐχειραφετήθη ὑπό τοῦ καθ’ ἡμἀς Ἁγιωτάτου Ἀποστολικοῦ καί Πατριαρχικοῦ Οἰκουμενικοῦ Θρόνου καί ἐτιμήθη διά τῆς Πατριαρχικῆς ἀξίας τοῦ Προκαθημένου αὐτῆς καταλαβόντος τήν ἀμέσως πρώτην μετά τούς παλαιφάτους τῆς Ἀνατολῆς Θρόνους Πατριαρχικήν θέσιν ἐν τῇ αὐτοτελεῖ αὐτῆς ὑπάρξει τηρήσασα μέν τήν ἑνότητα τῆς πίστεως ἐν τῷ συνδέσμῳ τῆς εἰρήνης μετά πασῶν τῶν Ἁγίων Ὀρθοδόξων τοῦ Θεοῦ Ἐκκλησιῶν καί ἰδιαιτέρως μετά τῆς καθ’ ἡμᾶς Μητρός Ἁγίας τοῦ Χριστοῦ Μεγάλης Ἐκκλησίας, κυβερνωμένη δέ νῦν παρά τῆς Ὑμετέρας Θεοστηρίκτου Κορυφῆς ἐν βαθείᾳ συνέσει, πεφωτισμένῃ διανοίᾳ πείρᾳ πολυετεῖ καί ἀκλονήτῳ ἀφοσιώσει ἐν τῇ πίστει….
Εὐλογοῖ καί ἐνισχύοι Κύριος ὁ Θεός τήν Ἱεραρχίαν, τόν Ἱ. Κλῆρον καί τόν εὐσεβῆ Λαόν τῆς Ἁγίας Ὑμῶν Ἐκκλησίας, τόν κυκλῦντα τόν Θρόνον τῆς Ὑμετέρας Μακαριότητος καί συγκροτοῦντα διά τῆς ζέσεως τῆς πίστεως, τῆς ἐλπίδος καί τῆς ἀγάπης αὐτοῦ τό καύχημα Αὐτῆς.
Εὐχαριστοῦντες ἀπό πάσης καρδίας τῇ Ὑμετέρᾳ προσφιλεῖ Μακαριότητι διά τήν ἱεράν ἐπίσκεψιν καί δι’ ὅσα ἐν τῇ φιλόφρονι προσαγορεύσει Αὐτῆς εὐηρεστήθη ἵνα ἀπευθύνῃ ρήματα τιμῆς καί στοργῆς πρός τό γεραρόν τοῦτο τῆς Ὀρθοδοξίας Κέντρον καί πρός τήνἡμῶν Μετριότητα τήν λαχοῦσαν ἐν τῇ ἀσθενείᾳ αὐτῆς προΐστασθαι αὐτοῦ, χαιρετίζομεν καί αὖθις ἐγκαρδίως μετά τῆς περί ἡμᾶς σεβασμίας Ἱεραρχίας τοῦ λοιποῦ Ἱεροῦ Κλήρου καί τοῦ Ὀρθοδόξου Πληρώματος τήν ἄφιξιν Ὑμῶν καί τῶν σεβασμίων καί ἐριτίμων συνοδῶν Ὑμῶν…»
Μετά τήν Θείαν Λειτουργίαν, τά προσφερθέντα δῶρα τοῦ Πατριάρχου Ἀλεξίου ἐκ μέρους τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ρωσσίας καί τά προσωπικά του πρός τόν Οἰκουμενικόν Πατριάρχην Ἀθηναγόρα κατά τήν ἐπίσκεψιν αὐτήν ἦσαν ἐπίσης πολύ χαρακτηριστικά καί συμβολικά τῆς μυστηριακῆς καί εὐχαριστιακῆς κοινωνίας μεταξύ τῶν δύο Ἀδελφῶν Ἐκκλησιῶν.
Ὁ Πατριάρχης Μόσχας Ἀλέξιος Α΄ προσέφερεν ὡς δῶρα ἐκ μέρους τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ρωσσίας Ἅγιον Ποτήριον καί Δίσκον μέ Ἀστερίσκον καί λαβίδα «εἰς ἔνδειξιν τῆς ἐν Χριστῷ κοινωνίας μεταξύ τῶν δύο Ἐκκλησιῶν καί εἰς ἀνάμνησιν, ὡς εἶπεν ἡ Α. Μακαριότης τῆς κοινῆς ταύτης Λειτουργίας, μετά τῆς παρακλήσεως ὅπως «ὁσάκις λειτουργεῖτε δι’αὐτοῦ μνημονεύητε καί τῆς ἀδελφῆς Ἐκκλησίας τῆς Ρωσσίας καί ἡμῶν προσωπικῶς», ἐτόνισεν ὁ Μακαριώτατος Ἀλέξιος Α΄.
ὉΠαναγιώτατος Οἰκουμενικός Πατριάρχης προσέφερεν εἰς τόν Μακαριώτατον Πατριάρχην Μόσχας Μίτραν χρυσοκέντητον καί Ἀρχιερατικόν ἐγκόλπιον. Ἐάν ἀναλύσει κανείς τό γεγονός αὐτό καθεαυτό τῆς ἐγκάρδιας καί ἀδελφικῆς ἐπισκέψεως τοῦ Πατριάρχου Μόσχας Ἀλεξίου τοῦ Α΄ στήν Μητέρα Ἐκκλησία Κωνσταντινουπόλεως καί τό περιεχόμενο τῶν ὁμιλιῶν μέ τίς συγκεκριμένες ἀναφορές στα ἱστορικά γεγονότα τῆς παραχωρήσεως τοῦ Αὐτοκεφάλου καί τῆς Πατριαρχικῆς Ἀξίας στό Πατριαρχεῖο Μόσχας ἀπό τό Πατριαρχεῖο Κωνσταντινουπόλεως εἶναι περιττή κάθε συζήτηση καί ὁπωσδήποτε ἀκατανόητη ἡ ἀμφισβήτηση τοῦ δικαιώματος τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριαρχείου νά παραχωρεῖ τό Αὐτοκέφαλον, μάλιστα ἀπό τήν Ἐκκλησία ἐκείνη, ἡ ὁποία εὐεργετήθηκε ἀπό τό Οἰκουμενικό Πατριαρχεῖον ἀκριβῶς μέ τήν παραχώρηση τοῦ Αὐτοκεφάλου καί τῆς ἀπονομῆς τῆς Πατριαρχικῆς Ἀξίας, ὅπως ἐπιβεβαίωσε καί εὐχαρίστησε ὁ Πατριάρχης Μόσχας Ἀλέξιος ὁ Α’.
Γιατί ἀμφισβητεῖται τώρα το δικαίωμα αὐτό τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριαρχείου ἐπειδή ἀφορᾶ σε μια ἄλλη Ἐκκλησία, την Ἐκκλησία τῆς Οὐκρανίας, ἡ ὁποία ἀσφαλῶς καί δικαιοῦται τῆς ἴδιας ἀξίας καί τιμῆς;
Βέβαια ὑπάρχει τώρα μεγάλη διαφορά, τήν ὁποία λησμονεῖ ἡ Ἐκκλησία τῆς Ρωσσίας. Καί διερωτᾶται κανείς: Ὅταν παραχώρησε τό Οἰκουμενικό Πατριαρχεῖο τήν ἀνεξαρτησία καί τήν πλήρη Αὐτοκεφαλία στήν Ἐκκλησία τῆς Ρωσσίας καί ἀνύψωσε τήν Μητρόπολη Μόσχας σε Πατριαρχεῖο δέν ἐθυσίασεν ὅλο ἐκεῖνο τό τεράστιο μέρος τῆς δικαιδοσίας του, πρός ὄφελος τῆς νέας Ἀδελφῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας τῆς Ρωσσίας; Σήμερα ὅμως δυστυχῶς τό Πατριαρχεῖο Ρωσσίας ὑπερηφανεύεται σκανδαλωδῶς καί καυχᾶται ὅτι ἀποτελεῖ τήν μεγαλύτερη Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία, ἐνῶ τό Οίκουμενικό Πατριαρχεῖον εἶναι τώρα μιά πολύ μικρή καί ἀσήμαντη Ἐκκλησία, καθώς ἰσχυρίζονται ὁρισμένοι. Πῶς μπορεῖ νά χαρακτηρισθῆ αὐτή ἡ ἀχαριστία καί ἡ ὑπεροψία δυνάμεως καί μεγέθους;
Γιά τό Οἰκουμενικόν Πατριαρχεῖο ἦταν τότε μιά αὐτονόητη θυσία ὑπέρ τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ρωσσίας. Το Πατριαρχεῖο Μόσχας ὅμως τώρα ἀγωνίζεται μέ κάθε μέσο νά διατηρήσει τήν ἐπικυριαρχία του καί στήν Οὐκρανία καί δέν διστάζει νά θέσει ὑπό ἀμφισβήτηση τό δικαίωμα τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριαρχείου ἀκόμη καί γιά τήν παραχώρηση Αὐτοκεφάλου, δικαίωμα, τό ὁποῖο ἐφαρμόσθηκε πολλές φορές. ἀλλά καί γιά τήν Αὐτοκεφαλία τῆς ἴδιας τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ρωσσίας.
Δέν διστάζει τό Πατριαρχεῖο Μόσχας ἀκόμη νά προχωρήσει σέ μιά τελείως παράλογη καί ἀπο κάθε πλευρᾶς ἀδικαιολόγητη πράξη, τήν διακοπή τῆς Μυστηριακῆς καί Εὐχαριστιακῆς Κοινωνίας μέ τήν Μητέρα του Ἐκκλησία, μέ το Οἰκουμενικό Πατριαρχεῖο, τό ὁποῖο τό χαρακτηρίζει μάλιστα ὡς σχισματικό καί τόν Οἰκουμενικό Πατριάρχη Βαρθολομαῖο ὡς δημιουργό τοῦ σχίσματος, καί μάλιστα ὅτι τό Οἰκουμενικό Πατριαρχεῖο «ἔχει πάψει νά εἶναι Ἐκκλησία», διότι στηρίζει τούς «σχισματικούς», τούς ὁποίους ἀποκατέστησε χρησιμοποιῶντας τήν δυνατότητα τοῦ ἐκκλήτου; Ἄν εἶναι δυνατόν! Μέ ποιό δικαίωμα καί ὡς ποιά Ἐκκλησιαστική Ἀρχή καί Αὐθεντία ἀποφαίνεται τό Πατριαρχεῖο Μόσχας, ὅτι τό Οἰκουμενικό Πατριαρχεῖο εἶναι σχισματικό; Μέ τήν ἀπόφασή του αὐτή τό Πατριαρχεῖο Μόσχας δυστυχῶς ἀπομακρύνθηκε αὐθαίρετα ἀπό τό Οἰκουμενικό Πατριαρχεῖο, τό συντονιστικόν Ὄργανο τῆς καθόλου Ὀρθοδοξίας, τό ὁποῖο βέβαια συνεχίζει νά διατηρεῖ τήν πλήρη εὐχαριστιακή Κοινωνία καί νά μνημονεύει καί τό ὄνομα τοῦ Πατριάρχου τῆς Μόσχας.
Δέν θέλω νά εἰσέλθω στόν πειρασμό τῆς λεπτομεροῦς ἀναλύσεως καί ἀνασκευῆς τῶν ἐπιχειρημάτων τῆς Ρωσσικῆς Ἐκκλησίας καί τῶν ὀπαδῶν της. Δέν εἶναι δύσκολο καί ἔχει γίνει ἀπό πολλές πλευρές. Κυρίως ὅμως ἡ μακραίωνα καί διαχρονική ἱστορία τῆς Ὀρθοδοξίας καί τῶν Αὐτοκεφάλων Ἐκκλησιῶν μέχρι σήμερα ἔχουν δώσει τήν ἀδιάψευστη ἀπάντηση. Κουραστήκαμε ὅμως νά ἀκοῦμε καί νά διαβάζομε δικαιολογίες ἀδικαιολόγητες, ἀνιστόρητες ἀπόψεις, διαστρεβλωμένες νομοκανονικές παραθέσεις καί ἑρμηνεῖες Ἐκκλησιαστικῶν Κανόνων καί Διατάξεων, μέ κύριο καί μοναδικό σκοπό τόν ὑποβιβασμό καί τήν μείωση τοῦ κύρους καί τῆς ὀντότητας τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριαρχείου, τό ὁποῖο ποτέ δέν ἀποκαλοῦν κἄν «Οἰκουμενικό»
Εἶναι δυνατόν νά ἀρνηθεῖ κανείς τά συγκεκριμένα ἱστορικά γεγονότα, ὅτι ὅλες ἀνεξαιρἐτως οἱ Ἀδελφές Ὀρθόδοξες Αὐτοκέφαλες Ἐκκλησίες κατά τό διάστημα τῆς δευτέρας χιλιετίας πῆραν τήν Αὐτοκεφαλία των ἀπό τό Οἰκουμενικό Πατριαρχεῖο; (Περιττεύει ἡ ἀπαρίθμηση τῶν Τόμων καί τῶν εὐχαριστηρίων ἀπαντήσεων). Παρόλα ταῦτα καί π.χ. ἐλησμόνησεν ὁ Αρχιεπίσκοπος Πρέσοβ καί Μητροπολίτης πάσης Τσεχίας καί Σλοβακίας κ. Ραστισλάβος, ὅτι ἡ Ἐκκλησία Τσεχίας Σλοβακίας ἔλαβε τήν Αὐτοκεφαλία της ἀπό τό Οἰκουμενικό Πατριαρχεῖο, μετά ἀπό αἴτησή της, τόν Αὔγουστο τοῦ 1998, ἐφόσον ἡ Αὐτοκεφαλία τήν ὁποία τῆς παραχώρησε ἀντικανονικά τό Πατριαρχεῖον Μόσχας τό1951 δέν ἀναγνωρίσθηκε ἀπό καμμιά ἄλλη Αὐτοκέφαλη Ἐκκλησία; Εἶναι πολύ χρήσιμο νά ἀναγνωσθεῖ καί πάλιν ἡ σχετική ἀλληλογραφία, στήν ὁποία διευκρινίζονται πλήρως οἱ ἁρμοδιότητες καί στήν ὁποία ἐκφράζεται καί ἡ εὐγνωμοσύνη τῆς Νέας Αὐτοκεφάλου Ἐκκλησίας τῆς Τσεχίας Σλοβακίας. Τό Πατριαρχεῖο Μόσχας ἔπραξε τό ἴδιο καί γιά τήν Ἐκκλησία τῆς Πολωνίας. Τό 1949 προσπάθησε ἀντικανονικά νά παραχωρήσει δῆθεν τό Αὐτοκέφαλον στήν Ἐκκλησία τῆς Πολωνίας καί δέν τό ἀναγνώρισε καμμιά ἄλλη Αὐτοκέφαλη Ἐκκλησία. Ἀπεναντίας πολλοί ἔγραψαν στόν Πατριάρχη Μόσχας νά διορθώσει τήν στάση του καί νά ἀναγνωρίσει τήν Πράξη τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριαρχείου τοῦ 1924, ὅταν παραχώρησε στήν Ἐκκλησία τῆς Πολωνίας τό Αὐτοκέφαλον.
Ἀλλά καί παλαιότερον, χωρίς νά θέλω νά ἀναφέρω λεπτομέρειες. Καί αὐτό ἔχει γίνει ἤδη ἀπό ἄλλους μέ πειστικό τρόπο. Ὅμως π.χ. ποῦ διέμεναν οἱ Πατριάρχες τῶν παλαίφατων Πατριαρχείων κατά τήν πρώτη χιλιετία ὅταν ἦσαν ἐμπερίστατα; Δέν διέμεναν στήν ἕδρα τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριαρχείου στήν Κωνσταντινούπολη γιά νά βροῦν προστασία καί στήριξη; Δέν ἐκλεγόταν τότε καί οἱ Πατριάρχες των ἐκεῖ; Ἐκεῖ δέν ἐλάμβαναν συνοδικά τίς ἀποφάσεις των; Εἶναι δυνατόν να ἀγνοηθοῦν οἱ εἰρηνευτικές καί συντονιστικές, πρωτόβουλες δραστηριότητες τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριαρχείου σέ διάφορα πανορθόδοξα προβλήματα, ἀλλά καί σέ προβλήματα ἐντός Αὐτοκεφάλων Ἐκκλησιῶν, τά ὁποῖα δέν ἦταν δυνατόν νά λυθοῦν μόνον ἀπό τίς Ἐκκλησίες αὐτές, ὅπως εἶναι στήν ἐποχή μας στό Πατριαρχεῖο Βουλγαρίας, Ἱεροσολύμων, Κύπρου κλπ.; Δέν «ἀνέστησε» στήν κυριολεξία τῆς λέξεως τό Οἰκουμενικό Πατριαρχεῖον τήν καταργημένη μαρτυρική Ἐκκλησία τῆς Ἀλβανίας, ἡ ὁποία σήμερα ζεῖ καί καρποφορεῖ μέ παραδειγματικό τρόπο; Ὅλη αὐτή ἡ προσφορά καί συντονιστική, εἰρηνευτική διακονία αἰώνων τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριαρχείου γιά ὅλες τίς Αὐτοκέφαλες Ἐκκλησίες ἦσαν ἀναγκαῖες καί ὠφέλιμες καί ἔγιναν, διότι τό Οἰκουμενικό Πατριαρχεῖον ἔχει τήν δυνατότητα καί τό δικαίωμα, ἀλλά καί τήν θέληση νά βοηθήσει, ὅταν καί ὅπου ὑπάρχει ἀνάγκη. Γιά τόν λόγο αὐτό ἐτόνιζε καί ὁ πολύς Ἰωάννης Μέγεντορφ, ὅτι ἡ Ὀρθοδοξία «ἔχει ἀνάγκη τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριαρχείου», μ. ἄ. ὡς «ἕν κέντρον συμφωνίας» καί «συντονισμοῦ». Oἱ διαπιστώσεις τοῦ Μεγεντορφ πρίν ἀπό 40 χρόνια ἔχουν ἐπικαιρότητα καί σήμερον ὅταν τονίζει: «Κατά τά νῦν χαώδη ἔτη, ἡ Ὀρθόδοξος Ἐκκλησία πρέπει ἀσφαλῶς νά κάμῃ χρῆσιν τῆς σοφῆς, ἀντικειμενικῆς καί αὐθεντικῆς ἀρχηγίας τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριαρχείου.» Έγνώρίζε βέβαια ὁ Μέγεντορφ ὅτι ὁρισμένοι ἰσχυρίζονται ὅτι ὁ Οἰκουμενικός Πατριάρχης ἐνεργεῖ ὡς ὁ Πάπας τῆς Ὀρθοδοξίας. Γιά τό λόγο αὐτό τονίζει, ὅτι «Δημοσιογράφοι (βέβαια σήμερα δέν εἶναι μόνον οἱ δημοσιογράφοι) κακῶς ἤ ἐλλειπῶς πληροφορούμενοι, συχνάκις ταυτίζουν τήν θέσιν τοῦ ΟἰκουμενικοῦΠατριάρχου μέ ἐκείνην τοῦ Πάπα εἰς τόν Ρωμαιοκαθολικισμόν, τοῦθ’ ὅπερ εἶναι ἐκτός πάσης ἐννοίας.» (The orthodox Church, Syosset, N.Y. vol. 14, no 4, April 1978, p.4). Ὁ Οἰκουμενικός Πατριάρχης οὔτε εἶναι, οὔτε θέλει, οὔτε πρέπει νά εἶναι ὁ Πάπας τῆς Ὀρθοδοξίας. (Πρβλ. Χρυσοστόμου Κωνσταντινίδου, Μητρ. Μύρων μετέπειτα Ἐφέσου, Πρωτεῖον, Πρεσβεῖα τιμῆς καί εὐθύνη διακονίας εἰς τό σύστημα καί τήν ζωήν τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας, Ἐπιστ. Ἐπετηρίδα τῆς Θεολογικῆς Σχολῆς Θεσσαλονίκης, τόμ. 26 1981, 7-29). Τά περί τήν Ἁγία καί Μεγάλη Σύνοδο τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας δημιουργηθέντα ἐμπόδια καί οἱ ἐκκλησιαστικοπολιτικές τροχοπέδες πρός ὑπονόμευση καί ὑποβιβασμό τοῦ ΟἰκουμενικοΠατριαρχείου μέ ἀπαίτηση ἀναβολῆς ἤ μᾶλλον καί ματαίωση τῆς Συνόδου ἀπό τά τέσσερα Πατριαρχεῖα εἶναι ἀκόμα νωπά!
Αὐτό ὅμως πού μᾶς ἐκπλήσσει καί μᾶς προξενεῖ ψυχική ὀδύνη εἶναι τό ἐπίπεδο τῆς πολεμικῆς κατά τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριαρχείου καί οἱ σκανδαλώδεις προσβολές κατά τοῦ προσώπου τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριάρχου Βαρθολομαίου! (Δέν θἐλω νά τίς ἐπαναλάβω…). ‘Υπερβολική καί ἀνυπόφορη εἶναι ἐπίσης ἡ τρομερή ὑπεροψία τῆς εὐσεβείας καί ὁ διατυμπανισμός τῆς πλήρους τηρήσεως τῶν Κανόνων καί τῶν πνευματικῶν Ἀρχῶν. (Παρεμπιπτόντως διερωτῶμαι στό πλαίσιο τῆς τηρήσεως τῆς Τάξεως καί τῶν Κανόνων τῆς Ἐκκλησίας, τί πρόκειται τελικά νά γίνει μέ τόν ἱερό Ναό τῆς Κοιμήσεως τῆς Θεοτόκου στήν Βουδαπέστη, τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριαρχείου, τόν ὁποῖον ἔκτισαν Ἕλληνες μεγάλοι εὐεργέτες καί ὁ ὁποῖος μέχρι σήμερα τελεῖ ὑπό κατοχήν στήν δικαιοδοσία τοῦ Πατριαρχείου Μόσχας; Ποιές σκέψεις δημιουργήθησαν στόν ἴδιο τόν Σεβασμ. Μητροπολίτη Ἱλαρίωνα, ὅταν ἠταν ἐπίσκοπος Αὐστρίας καί Οὐγγαρίας, ἀλλά καί στόν κάποτε ἐπισκέπτη καί προσκυνητή τοῦ Ἱ. Ναοῦ αὐτοῦ στήν Βουδαπέστη Πρόεδρο τῆς Ρωσσίας κ. Πούτιν, ὅταν εἰσερχόμενοι στόν Ἱ. Ναό ἀνάγνωσαν στήν εἴσοδό του τά ὀνόματα τῶν Ἑλλήνων Εὐργετῶν;) Ἀδικαιολόγητος καί μή ἀνταποκρινόμενος στό πνεῦμα τοῦ Χριστιανισμοῦ καί τῆς Ὀρθοδοξίας εἶναι καί ὁ ἀπροκάλυπτος καί συνεχής παλαιόθεν ὑπερτονισμός τῆς δυνάμεως καί τοῦ μεγέθους τῆς Ρωσσικῆς Ἐκκλησίας με ἀριθμούς πιστῶν, Μονῶν καί Ἐνοριῶν, συνοδευόμενος μέ συνεχεῖς καί αὐθάδεις ἀπειλές καί μάλιστα ὄχι μόνον ἀπό ἐκκλησιαστικούς παράγοντες, ἀλλά καί πάλι ἀπροκάλυπτα καί ἀπό πολιτικές Ἀρχές καί ἐξουσίες ἀνωτέρων καί ἀνωτάτων πολιτικῶν παραγόντων.
ΣΥΝΕΧΙΖΕΤΑΙἩ ὑποδοχή ἔγινε ἐγκάρδια καί κατά τόν πλέον ἐπίσημο τρόπο. Ὅταν ἡ ἀντιπροσωπεία τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ρωσσίας ἔφθασε στό Οἰκουμενικό Πατριαρχεῖον ἐτελέσθη στόν Πάνσεπτο Πατριαρχικό Ναό Δοξολογία προεξάρχοντος τοῦ Μακαριωτάτου Πατριάρχου Μόσχας Ἀλεξίου τοῦ Α΄. Χαρακτηριστικόν εἶναι τό γεγονός, ὅτι ὁ Μακαριώτατος χοροστάτησε στό μέσον τοῦ σολέα, διότι ἀρνήθηκε νά ἀνέλθη στόν Πατριαρχικό Θρόνο «διά τιμήν» πρός τόν Οἰκουμενικόν Πατριάρχην! Μετά ἔγινε ἡ ἐπίσημη ὑποδοχή τῆς Πατριαρχικῆς Ἀντιπροσωπείας τοῦ Πατριαρχείου Μόσχας ἀπό τόν Οἰκουμενικόν Πατριάρχην Ἀθηναγόρα μέ μεγάλην ἐγκαρδιότητα…
Τήν 25ην Δεκεμβρίου, ἡμέραν τῶν Χριστουγέννων ἐτελέσθη ἡ Θεία Λειτουργία στόν Πατριαρχικό Ναό συλλειτουργούντων τῶν δύο Πατριαρχῶν, τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριάρχου Ἀθηναγόρα καί τοῦ Πατριάρχου Μόσχας Ἀλεξίου ἄλλων Συνοδικῶν Ἀρχιερέων καί τῶν μελῶν τῆς ρωσσικῆς Ἀντιπροσωπείας. Στά Δίπτυχα καί στήν Μεγάλη Εἴσοδο ἐμνημόνευσε ὁ Μακαριώτατος Πατριάρχης Ἀλέξιος μόνον τόν Οἰκουμενικό Πατριάρχην ὡς «Ἀρχιεπισκόπου καί Πατριάρχου καί Πατρός ἡμῶν».
Μετά τό τέλος τῆς Θείας Λειτουργίας, προσφώνησεν ὁ Μακαριώτατος Πατριάρχης Μόσχας Ἀλέξιος Α΄τόν Οἰκουμενικό Πατριάρχην Ἀθηναγόρα. Στήν σημαντική του αὐτή ὁμιλία εἶπε τά ἑξῆς:
«Ἀγαπητέ ἐν Κυρίῳ Ἁγιώτατε Δέσποτα.
Δέξασθε τόν ἡμέτερον χαρμόσυνον καί πλήρη ἀγάπης χαιρετισμόν, ὅν ἀπευθύνω Ὑμῖν ἀπό μέρους τῆς Ρωσσικῆς Ὀρθοδοξου Ἐκκλησίας, ἥτις ἀναπέμπει τάς εὐχάς αὐτῆς ὑπέρ τῆς Ἐκκλησίας Κωνσταντινουπόλεως καί ὑπέρ τῆς Ὑμετέρας Ἁγιότητος τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριάρχου.
Ἡ Ρωσσική Ὀρθόδοξος Ἐκκλησίοὐδέποτε ἐπιλανθάνεται ὅτι πρό χιλίων περίπου ἐτῶν ἐπί τοῦ Ἁγίου Βλαδιμήρου ὁ Ρωσσικός Λαός παρέλαβε παρά τοῦ Βυζαντίου τόν μαργαρίτην τῆς χριστιανικῆς πίστεως.
Ἡ ἡμετέρα Ἐκκλησία εὐγνωμόνως μιμνήσκεται τῆς μητρικῆς μερίμνης τῆς Ἐκκλησίας Κωνσταντινουπόλεως καί τῆς ἱστορικῆς ἡμέρας, ὅτε αὕτη, ὡς Μήτηρ Ἐκκλησία ἐδωρήσατο αυτῇ τό Αὐτοκέφαλον. Ἐγένετο τοῦτο πρό πεντακοσίων καί πλέον ἐτῶν. Καί μόνον τώρα Πατριάρχης τῆς Ρωσσικῆς Ἐκκλησίας ἐν τῷ προσώπῳ τῆς ἐμῆς Ἀναξιότητος ἐλέῳ Θεοῦ ἔσχε τήν δυνατότητα ἵνα προσωπικῶς ἐπισκεφθῇ τό Οἰκουμενικόν Πατριαρχεῖον καί ἀναπέμψῃ πρός τόν Θρόνον τοῦ Ὑψίστου κοινάς δεήσεις ὑπέρ τῆς εἰρήνης τοῦ σύμπαντος κόσμου, εὐσταθείας τῶν Ἁγίων τοῦ Θεοῦ Ἐκκλησιῶν καί τῆς τῶν πάντων ἑνώσεως.
Δεόμεθα ἐκτενῶς τοῦ Κυρίου ὅπως χαρίσηται τῇ Ἁγίᾳ Αὐτοῦ Ἐκκλησίᾳ τήν εὐλογημένην ἑνότητα πρός δόξαν τοῦ Ἁγίου Αὐτοῦ Ὀνόματος καί εἰς ἐκπλήρωσιν τῆς ἐντολῆς τῆς εἰρήνης καί τῆς ἀγάπης…»
Μετά τήν ὁμιλίαν τοῦ Μακαριωτάτου Πατριάρχου Ἀλεξίου ἀπήντησεν ὁ Παναγιώτατος Οἰκουμενικός Πατριάρχης Ἀθηναγόρας μέ ἐγκαρδιότητα, ἀλλά ὑπενθυμίζων ἐπίσης καί τά ἱστορικά γεγονότα τῆς ἀνακηρύξεως τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ρωσσίας εἰς Αὐτοκέφαλον καί τῆς παραχωρήσεως εἰς αὐτήν τοῦ Πατριαρχικοῦ ἀξιώματος ἀπό μέρους τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριαρχείου.
Μεταξύ ἄλλων εἶπεν ὁ Οἰκουμενικός Πατριάρχης Ἀθηναγόρας: «…ἀγαλλομένῃ νῦν τῇ καρδίᾳ ὑποδεχόμεθα ἐν τῷ ἱερῷ τούτῳ περιβόλῳ καί προσαγορεύομεν αὐτήν (τήν Ὑμετέραν περιπόθητον καί περισπούδαστον ἡμῖν Μακαριότητα) τόν ἄξιον καί τετιμημένον Προκαθήμενον τῆς πεφιλημένης τῇ καθ’ ἡμᾶς Ἁγίᾳ τοῦ Χριστοῦ Μεγάλῃ Ἐκκλησίᾳ θυγατρός Ἁγιωτάτης Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας τῆς Ρωσσίας….
Ἐφ’ ᾧ καί κατά τήν εὐλογημένην ταύτην ὥραν, καθ’ ἥν τό πρῶτον ἐπισκέπτεται τόν Πανίερον τοῦτον Θρόνον Πατριάρχης Μόσχας καί πάσης Ρωσσίας τό νοερόν ἡμῶν βλέμμα ἡδέως φέρεται πρός τό ἀπώτερον παρελθόν ὅτε ὁ Ρωσσικός Λαός καί οἱ Ἄρχοντες αὐτοῦ ἐν τοῖς ρείθροις τοῦ Βορυσθένους ἐλάμβανον τό Ἱερόν Βάπτισμα παρά χειρῶν ἐντεῦθεν ἀποσταλέντων Ἱερέων, καί πρός ὅλην τήν ἐφεξῆς μακραίωνα ἱστορίαν τοῦ Ὀρθοδόξου Χριστιανισμοῦ ἐν Ρωσσίᾳ, καθ’ ἥν ἡ ἐκεῖσε Ἁγιωτάτη Ἐκκλησία ἐνεφάνισεν ἐπάνθησιν ἐν τῇ πίστει καί ἀξιόζηλον ἀκμήν Χριστιανικοῦβίου καί καρποφορίαν πνευματικήν καί καρτερίαν καί δόξαν καί στέφανον, ἀναδείξασα σειράν ὅλην Ὁσίθων, Ὁμολογητῶν καί Μαρτύρων τῆς πίστεως, τιμώντων τό Ἁγιολόγιον τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας. Δι’ ἅ δή πάντα ταῦτα καί ἐχειραφετήθη ὑπό τοῦ καθ’ ἡμἀς Ἁγιωτάτου Ἀποστολικοῦ καί Πατριαρχικοῦ Οἰκουμενικοῦ Θρόνου καί ἐτιμήθη διά τῆς Πατριαρχικῆς ἀξίας τοῦ Προκαθημένου αὐτῆς καταλαβόντος τήν ἀμέσως πρώτην μετά τούς παλαιφάτους τῆς Ἀνατολῆς Θρόνους Πατριαρχικήν θέσιν ἐν τῇ αὐτοτελεῖ αὐτῆς ὑπάρξει τηρήσασα μέν τήν ἑνότητα τῆς πίστεως ἐν τῷ συνδέσμῳ τῆς εἰρήνης μετά πασῶν τῶν Ἁγίων Ὀρθοδόξων τοῦ Θεοῦ Ἐκκλησιῶν καί ἰδιαιτέρως μετά τῆς καθ’ ἡμᾶς Μητρός Ἁγίας τοῦ Χριστοῦ Μεγάλης Ἐκκλησίας, κυβερνωμένη δέ νῦν παρά τῆς Ὑμετέρας Θεοστηρίκτου Κορυφῆς ἐν βαθείᾳ συνέσει, πεφωτισμένῃ διανοίᾳ πείρᾳ πολυετεῖ καί ἀκλονήτῳ ἀφοσιώσει ἐν τῇ πίστει….
Εὐλογοῖ καί ἐνισχύοι Κύριος ὁ Θεός τήν Ἱεραρχίαν, τόν Ἱ. Κλῆρον καί τόν εὐσεβῆ Λαόν τῆς Ἁγίας Ὑμῶν Ἐκκλησίας, τόν κυκλῦντα τόν Θρόνον τῆς Ὑμετέρας Μακαριότητος καί συγκροτοῦντα διά τῆς ζέσεως τῆς πίστεως, τῆς ἐλπίδος καί τῆς ἀγάπης αὐτοῦ τό καύχημα Αὐτῆς.
Εὐχαριστοῦντες ἀπό πάσης καρδίας τῇ Ὑμετέρᾳ προσφιλεῖ Μακαριότητι διά τήν ἱεράν ἐπίσκεψιν καί δι’ ὅσα ἐν τῇ φιλόφρονι προσαγορεύσει Αὐτῆς εὐηρεστήθη ἵνα ἀπευθύνῃ ρήματα τιμῆς καί στοργῆς πρός τό γεραρόν τοῦτο τῆς Ὀρθοδοξίας Κέντρον καί πρός τήνἡμῶν Μετριότητα τήν λαχοῦσαν ἐν τῇ ἀσθενείᾳ αὐτῆς προΐστασθαι αὐτοῦ, χαιρετίζομεν καί αὖθις ἐγκαρδίως μετά τῆς περί ἡμᾶς σεβασμίας Ἱεραρχίας τοῦ λοιποῦ Ἱεροῦ Κλήρου καί τοῦ Ὀρθοδόξου Πληρώματος τήν ἄφιξιν Ὑμῶν καί τῶν σεβασμίων καί ἐριτίμων συνοδῶν Ὑμῶν…»
Μετά τήν Θείαν Λειτουργίαν, τά προσφερθέντα δῶρα τοῦ Πατριάρχου Ἀλεξίου ἐκ μέρους τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ρωσσίας καί τά προσωπικά του πρός τόν Οἰκουμενικόν Πατριάρχην Ἀθηναγόρα κατά τήν ἐπίσκεψιν αὐτήν ἦσαν ἐπίσης πολύ χαρακτηριστικά καί συμβολικά τῆς μυστηριακῆς καί εὐχαριστιακῆς κοινωνίας μεταξύ τῶν δύο Ἀδελφῶν Ἐκκλησιῶν.
Ὁ Πατριάρχης Μόσχας Ἀλέξιος Α΄ προσέφερεν ὡς δῶρα ἐκ μέρους τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ρωσσίας Ἅγιον Ποτήριον καί Δίσκον μέ Ἀστερίσκον καί λαβίδα «εἰς ἔνδειξιν τῆς ἐν Χριστῷ κοινωνίας μεταξύ τῶν δύο Ἐκκλησιῶν καί εἰς ἀνάμνησιν, ὡς εἶπεν ἡ Α. Μακαριότης τῆς κοινῆς ταύτης Λειτουργίας, μετά τῆς παρακλήσεως ὅπως «ὁσάκις λειτουργεῖτε δι’αὐτοῦ μνημονεύητε καί τῆς ἀδελφῆς Ἐκκλησίας τῆς Ρωσσίας καί ἡμῶν προσωπικῶς», ἐτόνισεν ὁ Μακαριώτατος Ἀλέξιος Α΄.
ὉΠαναγιώτατος Οἰκουμενικός Πατριάρχης προσέφερεν εἰς τόν Μακαριώτατον Πατριάρχην Μόσχας Μίτραν χρυσοκέντητον καί Ἀρχιερατικόν ἐγκόλπιον. Ἐάν ἀναλύσει κανείς τό γεγονός αὐτό καθεαυτό τῆς ἐγκάρδιας καί ἀδελφικῆς ἐπισκέψεως τοῦ Πατριάρχου Μόσχας Ἀλεξίου τοῦ Α΄ στήν Μητέρα Ἐκκλησία Κωνσταντινουπόλεως καί τό περιεχόμενο τῶν ὁμιλιῶν μέ τίς συγκεκριμένες ἀναφορές στα ἱστορικά γεγονότα τῆς παραχωρήσεως τοῦ Αὐτοκεφάλου καί τῆς Πατριαρχικῆς Ἀξίας στό Πατριαρχεῖο Μόσχας ἀπό τό Πατριαρχεῖο Κωνσταντινουπόλεως εἶναι περιττή κάθε συζήτηση καί ὁπωσδήποτε ἀκατανόητη ἡ ἀμφισβήτηση τοῦ δικαιώματος τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριαρχείου νά παραχωρεῖ τό Αὐτοκέφαλον, μάλιστα ἀπό τήν Ἐκκλησία ἐκείνη, ἡ ὁποία εὐεργετήθηκε ἀπό τό Οἰκουμενικό Πατριαρχεῖον ἀκριβῶς μέ τήν παραχώρηση τοῦ Αὐτοκεφάλου καί τῆς ἀπονομῆς τῆς Πατριαρχικῆς Ἀξίας, ὅπως ἐπιβεβαίωσε καί εὐχαρίστησε ὁ Πατριάρχης Μόσχας Ἀλέξιος ὁ Α’.
Γιατί ἀμφισβητεῖται τώρα το δικαίωμα αὐτό τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριαρχείου ἐπειδή ἀφορᾶ σε μια ἄλλη Ἐκκλησία, την Ἐκκλησία τῆς Οὐκρανίας, ἡ ὁποία ἀσφαλῶς καί δικαιοῦται τῆς ἴδιας ἀξίας καί τιμῆς;
Βέβαια ὑπάρχει τώρα μεγάλη διαφορά, τήν ὁποία λησμονεῖ ἡ Ἐκκλησία τῆς Ρωσσίας. Καί διερωτᾶται κανείς: Ὅταν παραχώρησε τό Οἰκουμενικό Πατριαρχεῖο τήν ἀνεξαρτησία καί τήν πλήρη Αὐτοκεφαλία στήν Ἐκκλησία τῆς Ρωσσίας καί ἀνύψωσε τήν Μητρόπολη Μόσχας σε Πατριαρχεῖο δέν ἐθυσίασεν ὅλο ἐκεῖνο τό τεράστιο μέρος τῆς δικαιδοσίας του, πρός ὄφελος τῆς νέας Ἀδελφῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας τῆς Ρωσσίας; Σήμερα ὅμως δυστυχῶς τό Πατριαρχεῖο Ρωσσίας ὑπερηφανεύεται σκανδαλωδῶς καί καυχᾶται ὅτι ἀποτελεῖ τήν μεγαλύτερη Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία, ἐνῶ τό Οίκουμενικό Πατριαρχεῖον εἶναι τώρα μιά πολύ μικρή καί ἀσήμαντη Ἐκκλησία, καθώς ἰσχυρίζονται ὁρισμένοι. Πῶς μπορεῖ νά χαρακτηρισθῆ αὐτή ἡ ἀχαριστία καί ἡ ὑπεροψία δυνάμεως καί μεγέθους;
Γιά τό Οἰκουμενικόν Πατριαρχεῖο ἦταν τότε μιά αὐτονόητη θυσία ὑπέρ τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ρωσσίας. Το Πατριαρχεῖο Μόσχας ὅμως τώρα ἀγωνίζεται μέ κάθε μέσο νά διατηρήσει τήν ἐπικυριαρχία του καί στήν Οὐκρανία καί δέν διστάζει νά θέσει ὑπό ἀμφισβήτηση τό δικαίωμα τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριαρχείου ἀκόμη καί γιά τήν παραχώρηση Αὐτοκεφάλου, δικαίωμα, τό ὁποῖο ἐφαρμόσθηκε πολλές φορές. ἀλλά καί γιά τήν Αὐτοκεφαλία τῆς ἴδιας τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ρωσσίας.
Δέν διστάζει τό Πατριαρχεῖο Μόσχας ἀκόμη νά προχωρήσει σέ μιά τελείως παράλογη καί ἀπο κάθε πλευρᾶς ἀδικαιολόγητη πράξη, τήν διακοπή τῆς Μυστηριακῆς καί Εὐχαριστιακῆς Κοινωνίας μέ τήν Μητέρα του Ἐκκλησία, μέ το Οἰκουμενικό Πατριαρχεῖο, τό ὁποῖο τό χαρακτηρίζει μάλιστα ὡς σχισματικό καί τόν Οἰκουμενικό Πατριάρχη Βαρθολομαῖο ὡς δημιουργό τοῦ σχίσματος, καί μάλιστα ὅτι τό Οἰκουμενικό Πατριαρχεῖο «ἔχει πάψει νά εἶναι Ἐκκλησία», διότι στηρίζει τούς «σχισματικούς», τούς ὁποίους ἀποκατέστησε χρησιμοποιῶντας τήν δυνατότητα τοῦ ἐκκλήτου; Ἄν εἶναι δυνατόν! Μέ ποιό δικαίωμα καί ὡς ποιά Ἐκκλησιαστική Ἀρχή καί Αὐθεντία ἀποφαίνεται τό Πατριαρχεῖο Μόσχας, ὅτι τό Οἰκουμενικό Πατριαρχεῖο εἶναι σχισματικό; Μέ τήν ἀπόφασή του αὐτή τό Πατριαρχεῖο Μόσχας δυστυχῶς ἀπομακρύνθηκε αὐθαίρετα ἀπό τό Οἰκουμενικό Πατριαρχεῖο, τό συντονιστικόν Ὄργανο τῆς καθόλου Ὀρθοδοξίας, τό ὁποῖο βέβαια συνεχίζει νά διατηρεῖ τήν πλήρη εὐχαριστιακή Κοινωνία καί νά μνημονεύει καί τό ὄνομα τοῦ Πατριάρχου τῆς Μόσχας.
Δέν θέλω νά εἰσέλθω στόν πειρασμό τῆς λεπτομεροῦς ἀναλύσεως καί ἀνασκευῆς τῶν ἐπιχειρημάτων τῆς Ρωσσικῆς Ἐκκλησίας καί τῶν ὀπαδῶν της. Δέν εἶναι δύσκολο καί ἔχει γίνει ἀπό πολλές πλευρές. Κυρίως ὅμως ἡ μακραίωνα καί διαχρονική ἱστορία τῆς Ὀρθοδοξίας καί τῶν Αὐτοκεφάλων Ἐκκλησιῶν μέχρι σήμερα ἔχουν δώσει τήν ἀδιάψευστη ἀπάντηση. Κουραστήκαμε ὅμως νά ἀκοῦμε καί νά διαβάζομε δικαιολογίες ἀδικαιολόγητες, ἀνιστόρητες ἀπόψεις, διαστρεβλωμένες νομοκανονικές παραθέσεις καί ἑρμηνεῖες Ἐκκλησιαστικῶν Κανόνων καί Διατάξεων, μέ κύριο καί μοναδικό σκοπό τόν ὑποβιβασμό καί τήν μείωση τοῦ κύρους καί τῆς ὀντότητας τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριαρχείου, τό ὁποῖο ποτέ δέν ἀποκαλοῦν κἄν «Οἰκουμενικό»
Εἶναι δυνατόν νά ἀρνηθεῖ κανείς τά συγκεκριμένα ἱστορικά γεγονότα, ὅτι ὅλες ἀνεξαιρἐτως οἱ Ἀδελφές Ὀρθόδοξες Αὐτοκέφαλες Ἐκκλησίες κατά τό διάστημα τῆς δευτέρας χιλιετίας πῆραν τήν Αὐτοκεφαλία των ἀπό τό Οἰκουμενικό Πατριαρχεῖο; (Περιττεύει ἡ ἀπαρίθμηση τῶν Τόμων καί τῶν εὐχαριστηρίων ἀπαντήσεων). Παρόλα ταῦτα καί π.χ. ἐλησμόνησεν ὁ Αρχιεπίσκοπος Πρέσοβ καί Μητροπολίτης πάσης Τσεχίας καί Σλοβακίας κ. Ραστισλάβος, ὅτι ἡ Ἐκκλησία Τσεχίας Σλοβακίας ἔλαβε τήν Αὐτοκεφαλία της ἀπό τό Οἰκουμενικό Πατριαρχεῖο, μετά ἀπό αἴτησή της, τόν Αὔγουστο τοῦ 1998, ἐφόσον ἡ Αὐτοκεφαλία τήν ὁποία τῆς παραχώρησε ἀντικανονικά τό Πατριαρχεῖον Μόσχας τό1951 δέν ἀναγνωρίσθηκε ἀπό καμμιά ἄλλη Αὐτοκέφαλη Ἐκκλησία; Εἶναι πολύ χρήσιμο νά ἀναγνωσθεῖ καί πάλιν ἡ σχετική ἀλληλογραφία, στήν ὁποία διευκρινίζονται πλήρως οἱ ἁρμοδιότητες καί στήν ὁποία ἐκφράζεται καί ἡ εὐγνωμοσύνη τῆς Νέας Αὐτοκεφάλου Ἐκκλησίας τῆς Τσεχίας Σλοβακίας. Τό Πατριαρχεῖο Μόσχας ἔπραξε τό ἴδιο καί γιά τήν Ἐκκλησία τῆς Πολωνίας. Τό 1949 προσπάθησε ἀντικανονικά νά παραχωρήσει δῆθεν τό Αὐτοκέφαλον στήν Ἐκκλησία τῆς Πολωνίας καί δέν τό ἀναγνώρισε καμμιά ἄλλη Αὐτοκέφαλη Ἐκκλησία. Ἀπεναντίας πολλοί ἔγραψαν στόν Πατριάρχη Μόσχας νά διορθώσει τήν στάση του καί νά ἀναγνωρίσει τήν Πράξη τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριαρχείου τοῦ 1924, ὅταν παραχώρησε στήν Ἐκκλησία τῆς Πολωνίας τό Αὐτοκέφαλον.
Ἀλλά καί παλαιότερον, χωρίς νά θέλω νά ἀναφέρω λεπτομέρειες. Καί αὐτό ἔχει γίνει ἤδη ἀπό ἄλλους μέ πειστικό τρόπο. Ὅμως π.χ. ποῦ διέμεναν οἱ Πατριάρχες τῶν παλαίφατων Πατριαρχείων κατά τήν πρώτη χιλιετία ὅταν ἦσαν ἐμπερίστατα; Δέν διέμεναν στήν ἕδρα τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριαρχείου στήν Κωνσταντινούπολη γιά νά βροῦν προστασία καί στήριξη; Δέν ἐκλεγόταν τότε καί οἱ Πατριάρχες των ἐκεῖ; Ἐκεῖ δέν ἐλάμβαναν συνοδικά τίς ἀποφάσεις των; Εἶναι δυνατόν να ἀγνοηθοῦν οἱ εἰρηνευτικές καί συντονιστικές, πρωτόβουλες δραστηριότητες τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριαρχείου σέ διάφορα πανορθόδοξα προβλήματα, ἀλλά καί σέ προβλήματα ἐντός Αὐτοκεφάλων Ἐκκλησιῶν, τά ὁποῖα δέν ἦταν δυνατόν νά λυθοῦν μόνον ἀπό τίς Ἐκκλησίες αὐτές, ὅπως εἶναι στήν ἐποχή μας στό Πατριαρχεῖο Βουλγαρίας, Ἱεροσολύμων, Κύπρου κλπ.; Δέν «ἀνέστησε» στήν κυριολεξία τῆς λέξεως τό Οἰκουμενικό Πατριαρχεῖον τήν καταργημένη μαρτυρική Ἐκκλησία τῆς Ἀλβανίας, ἡ ὁποία σήμερα ζεῖ καί καρποφορεῖ μέ παραδειγματικό τρόπο; Ὅλη αὐτή ἡ προσφορά καί συντονιστική, εἰρηνευτική διακονία αἰώνων τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριαρχείου γιά ὅλες τίς Αὐτοκέφαλες Ἐκκλησίες ἦσαν ἀναγκαῖες καί ὠφέλιμες καί ἔγιναν, διότι τό Οἰκουμενικό Πατριαρχεῖον ἔχει τήν δυνατότητα καί τό δικαίωμα, ἀλλά καί τήν θέληση νά βοηθήσει, ὅταν καί ὅπου ὑπάρχει ἀνάγκη. Γιά τόν λόγο αὐτό ἐτόνιζε καί ὁ πολύς Ἰωάννης Μέγεντορφ, ὅτι ἡ Ὀρθοδοξία «ἔχει ἀνάγκη τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριαρχείου», μ. ἄ. ὡς «ἕν κέντρον συμφωνίας» καί «συντονισμοῦ». Oἱ διαπιστώσεις τοῦ Μεγεντορφ πρίν ἀπό 40 χρόνια ἔχουν ἐπικαιρότητα καί σήμερον ὅταν τονίζει: «Κατά τά νῦν χαώδη ἔτη, ἡ Ὀρθόδοξος Ἐκκλησία πρέπει ἀσφαλῶς νά κάμῃ χρῆσιν τῆς σοφῆς, ἀντικειμενικῆς καί αὐθεντικῆς ἀρχηγίας τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριαρχείου.» Έγνώρίζε βέβαια ὁ Μέγεντορφ ὅτι ὁρισμένοι ἰσχυρίζονται ὅτι ὁ Οἰκουμενικός Πατριάρχης ἐνεργεῖ ὡς ὁ Πάπας τῆς Ὀρθοδοξίας. Γιά τό λόγο αὐτό τονίζει, ὅτι «Δημοσιογράφοι (βέβαια σήμερα δέν εἶναι μόνον οἱ δημοσιογράφοι) κακῶς ἤ ἐλλειπῶς πληροφορούμενοι, συχνάκις ταυτίζουν τήν θέσιν τοῦ ΟἰκουμενικοῦΠατριάρχου μέ ἐκείνην τοῦ Πάπα εἰς τόν Ρωμαιοκαθολικισμόν, τοῦθ’ ὅπερ εἶναι ἐκτός πάσης ἐννοίας.» (The orthodox Church, Syosset, N.Y. vol. 14, no 4, April 1978, p.4). Ὁ Οἰκουμενικός Πατριάρχης οὔτε εἶναι, οὔτε θέλει, οὔτε πρέπει νά εἶναι ὁ Πάπας τῆς Ὀρθοδοξίας. (Πρβλ. Χρυσοστόμου Κωνσταντινίδου, Μητρ. Μύρων μετέπειτα Ἐφέσου, Πρωτεῖον, Πρεσβεῖα τιμῆς καί εὐθύνη διακονίας εἰς τό σύστημα καί τήν ζωήν τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας, Ἐπιστ. Ἐπετηρίδα τῆς Θεολογικῆς Σχολῆς Θεσσαλονίκης, τόμ. 26 1981, 7-29). Τά περί τήν Ἁγία καί Μεγάλη Σύνοδο τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας δημιουργηθέντα ἐμπόδια καί οἱ ἐκκλησιαστικοπολιτικές τροχοπέδες πρός ὑπονόμευση καί ὑποβιβασμό τοῦ ΟἰκουμενικοΠατριαρχείου μέ ἀπαίτηση ἀναβολῆς ἤ μᾶλλον καί ματαίωση τῆς Συνόδου ἀπό τά τέσσερα Πατριαρχεῖα εἶναι ἀκόμα νωπά!
Αὐτό ὅμως πού μᾶς ἐκπλήσσει καί μᾶς προξενεῖ ψυχική ὀδύνη εἶναι τό ἐπίπεδο τῆς πολεμικῆς κατά τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριαρχείου καί οἱ σκανδαλώδεις προσβολές κατά τοῦ προσώπου τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριάρχου Βαρθολομαίου! (Δέν θἐλω νά τίς ἐπαναλάβω…). ‘Υπερβολική καί ἀνυπόφορη εἶναι ἐπίσης ἡ τρομερή ὑπεροψία τῆς εὐσεβείας καί ὁ διατυμπανισμός τῆς πλήρους τηρήσεως τῶν Κανόνων καί τῶν πνευματικῶν Ἀρχῶν. (Παρεμπιπτόντως διερωτῶμαι στό πλαίσιο τῆς τηρήσεως τῆς Τάξεως καί τῶν Κανόνων τῆς Ἐκκλησίας, τί πρόκειται τελικά νά γίνει μέ τόν ἱερό Ναό τῆς Κοιμήσεως τῆς Θεοτόκου στήν Βουδαπέστη, τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριαρχείου, τόν ὁποῖον ἔκτισαν Ἕλληνες μεγάλοι εὐεργέτες καί ὁ ὁποῖος μέχρι σήμερα τελεῖ ὑπό κατοχήν στήν δικαιοδοσία τοῦ Πατριαρχείου Μόσχας; Ποιές σκέψεις δημιουργήθησαν στόν ἴδιο τόν Σεβασμ. Μητροπολίτη Ἱλαρίωνα, ὅταν ἠταν ἐπίσκοπος Αὐστρίας καί Οὐγγαρίας, ἀλλά καί στόν κάποτε ἐπισκέπτη καί προσκυνητή τοῦ Ἱ. Ναοῦ αὐτοῦ στήν Βουδαπέστη Πρόεδρο τῆς Ρωσσίας κ. Πούτιν, ὅταν εἰσερχόμενοι στόν Ἱ. Ναό ἀνάγνωσαν στήν εἴσοδό του τά ὀνόματα τῶν Ἑλλήνων Εὐργετῶν;) Ἀδικαιολόγητος καί μή ἀνταποκρινόμενος στό πνεῦμα τοῦ Χριστιανισμοῦ καί τῆς Ὀρθοδοξίας εἶναι καί ὁ ἀπροκάλυπτος καί συνεχής παλαιόθεν ὑπερτονισμός τῆς δυνάμεως καί τοῦ μεγέθους τῆς Ρωσσικῆς Ἐκκλησίας με ἀριθμούς πιστῶν, Μονῶν καί Ἐνοριῶν, συνοδευόμενος μέ συνεχεῖς καί αὐθάδεις ἀπειλές καί μάλιστα ὄχι μόνον ἀπό ἐκκλησιαστικούς παράγοντες, ἀλλά καί πάλι ἀπροκάλυπτα καί ἀπό πολιτικές Ἀρχές καί ἐξουσίες ἀνωτέρων καί ἀνωτάτων πολιτικῶν παραγόντων.
