ΟΙ ΦΩΝΕΣ ΤΩΝ ΜΑΥΡΩΝ ΣΤΗΝ ΟΡΘΟΔΟΞΗ ΕΚΚΛΗΣΙΑ

Από τον π. Matthew Brown

Οι μαύροι Αμερικανοί αποτελούν ένα μικρό ποσοστό των Ορθόδοξων Χριστιανών στις Η.Π.Α., ενώ γενικότερα είναι δύσκολο κάποιος άνθρωπος μεγαλωμένος με την αμερικανική κουλτούρα να μεταστραφεί στην Ορθοδοξία. 

Αυτό το γεγονός καθιστά πραγματικά συναρπαστικές τις ιστορίες επτά μαύρων, οι οποίες περιλαμβάνονται στο τελευταίο τεύχος του περιοδικού της Επισκοπής της Νέας Υόρκης και του Νιου Τζέρσεϊ Jacob’s Well (Το φρέαρ του Ιακώβ). Η Ορθοδοξία για όσους στέκονται «απ’ έξω» μοιάζει ξένη, περίπλοκη και ακατανόητη. Πιθανότατα όμως, οι Αφροαμερικανοί είναι πιο κατάλληλοι από οποιαδήποτε άλλη εθνοτική ομάδα σ’ αυτή τη χώρα να πορευτούν την οδό του προσήλυτου, ίσως επειδή έχουν βιώσει τι σημαίνει να είσαι «ξένος».

Αυτό το μήνα, το περιοδικό Jacob’s Well κυκλοφόρησε ένα ειδικό τεύχος με επτά συνεντεύξεις από Αφροαμερικανούς ορθοδόξους. Ίσως είναι η πρώτη δημοσίευση, μετά από 20 ολόκληρα χρόνια, αφιερωμένη σε Αφροαμερικανούς Ορθόδοξους Χριστιανούς (η τελευταία που γνωρίζουμε ήταν μια συλλογή δοκιμίων με τίτλο: Ένας αδιάκοπος κύκλος [An Unbroken Circle], η οποία εκδόθηκε απ’ την Αδελφότητα του Αγ. Μωυσή του Αιθίοπα το 1998). Το θέμα είναι αξιοσημείωτο τόσο για την ποικιλομορφία των ερωτηθέντων όσο και για την ομοιότητα των ιστοριών τους. Πρόκειται για άντρες και γυναίκες διαφορετικών ηλικιών, μερικοί από τους οποίους είναι απόγονοι σκλάβων, άλλοι πάλι Αφρικανοί που μετανάστευσαν πρόσφατα ή άνθρωποι με μεικτή καταγωγή από την Αφρική και τη Λατινική Αμερική. Μιλούσαν αγγλικά, ισπανικά και γαλλικά. Μερικοί προέρχονταν από Ρωμαιοκαθολικό περιβάλλον, άλλοι από προτεστάντες Πεντηκοστιανούς ή από παραδοσιακές εκκλησίες μαύρων. Ωστόσο, τους συνέδεαν τα νήματα μιας κοινής εμπειρίας.

Ένα κοινό ζήτημα ήταν οι αναμετρήσεις με τον ρατσισμό: μερικές πιο ήπιες, άλλες πιο ενοχλητικές. Για παράδειγμα, ο πρεσβύτερος Σάμιουελ Ντέιβις, εφημέριος της Ορθόδοξης Ιεραποστολικής Οργάνωσης Αγ. Σίμων ο Κυρηναίος στο Νιου Μπράνσγουικ του Νιου Τσέρσεϊ, περιέγραψε τη σύλληψη και την κράτηση του από την αστυνομία επειδή είχε σχέση με μια λευκή κοπέλα. Ο Ρόναλντ Ροζαλιέρ, νεοφώτιστος στην Ορθοδοξία, διηγήθηκε τη συμμετοχή του σε ένα τουρνουά γκολφ, στο οποίο συμμετείχε ο Tάιγκερ Γουντς. Ο Ροζαλιέρ και οι συνάδελφοί του ήταν όλοι εργαζόμενοι στο γήπεδο του γκολφ και ενώ επιτράπηκε στο αφεντικό και στους συναδέλφους του να εισέλθουν στο χώρο του γηπέδου, σ’ αυτόν (ο μόνος μαύρος μεταξύ των υπολοίπων) απαγορεύτηκε η είσοδος. Ο υπάλληλος ασφαλείας αρνήθηκε να πιστέψει ότι είχε το δικαίωμα να βρίσκεται εκεί και τελικά ένας συνάδελφος επενέβη για να λυθεί η παρεξήγηση. Ο Ροζαλιέρ δήλωσε τα εξής: «Το έχω συνηθίσει πια, μου συμβαίνει συνέχεια».

Ένα άλλο κοινό θέμα ήταν ότι η συνάντηση με την Ορθοδοξία υπερβαίνει την αίσθηση ότι ανήκουν σε κάποια φυλή. Όλοι περιέγραψαν την βαθιά αγάπη προς την πίστη τους, με τον ίδιο τρόπο που κάθε νεοφώτιστος νιώθει, ανεξάρτητα από την εθνοτική ομάδα που ανήκει. Ορισμένοι πάντως εξέφρασαν τη γνώμη ότι, η ανακάλυψη της Ορθοδοξίας τους έκανε να προσεγγίσουν την αφρικανική καταγωγή τους. Τελικά η μεταστροφή στην Ορθοδοξία εμπλούτισε τη φυλετική τους συνείδηση αντί να τους αποξενώσει απ’ αυτήν.

Φυσικά αυτό που ώθησε προς την έκδοση του συγκεκριμένου τεύχους ήταν οι αναταραχές που ακολούθησαν τη δολοφονία του Τζορτζ Φλόιντ. Θεώρησα σημαντικό να θέσω το εξής ερώτημα: Πώς μπορεί η Ορθόδοξη Εκκλησία να συμβάλλει εποικοδομητικά σε έναν διάλογο φυλετικής συμφιλίωσης; Τι μπορούμε να προσφέρουμε από την πίστη μας για να βοηθήσουμε, να θεραπεύσουμε και να προσφέρουμε δικαιοσύνη στην ευρύτερη κοινωνία; Θα μπορούσαμε να ξεκινήσουμε με το να τιμήσουμε τους Μαύρους Ορθόδοξους αδελφούς μας, να τους ακούσουμε και να στοχαστούμε πάνω στις ιστορίες τους.

Το να ακούμε προσεκτικά κάποιον είναι ίσως το πρώτο βήμα για να διακρίνουμε την εικόνα του Θεού στον άλλο. Εάν υπάρχει κάτι το οποίο μπορούμε να προσφέρουμε στην κοινωνία μας αυτή την στιγμή, ίσως είναι η ικανότητα να αντικρίσουμε και να ακούσουμε τον ξένο. Όταν κάποιος άλλος σε προσέχει και σε ακούει προσεχτικά σημαίνει ότι αναγνωρίζει την εικόνα του Θεού στο πρόσωπο σου.

Υπάρχουν πολλά, σχετικά με τα βιώματα των μαύρων στην Αμερική, τα οποία παραμένουν άγνωστα σε όσους βρίσκονται εκτός αυτής της πραγματικότητας. Είναι δύσκολο να συζητάμε για φυλετικά ζητήματα, αλλά η ασκητική μας παράδοση μάς επιβάλλει να επιλέξουμε τη δύσκολη οδό και να συναντήσουμε εκεί τον Θεό. Για παράδειγμα, πόσοι λευκοί Χριστιανοί γνωρίζουν ότι, εκτός από τη «συζήτηση» για τα πουλιά και τις μέλισσες, οι μαύροι γονείς συζητούν με τους έφηβους γιους τους πώς να προσέχουν να μην τους συλλάβει και να μην τους πυροβολήσει κάποιος αστυνομικός; Εγώ δεν το γνώριζα. Πόσοι γνωρίζουν ότι πολλοί μαύροι Αμερικανοί, απόγονοι Αμερικανών σκλάβων, δεν έχουν ιδέα για την καταγωγή τους; Ούτε αυτό το ήξερα. Πολλοί νιώθουν ότι κάτι πολύτιμο —η εθνική τους ιστορία— τους έχει κλαπεί. Οι περισσότεροι δεν μπορούν καν να ταυτοποιήσουν το μικρό χωριό της μακρινής χώρας απ’ όπου κατάγονταν οι παππούδες τους.

Αυτοί οι ενορίτες μπορούν να διδάξουν εμάς τους υπόλοιπους πώς να προσεγγίσουμε αποτελεσματικότερα τη μαύρη κοινότητα. Οι περισσότερες αναζητήσεις των Ορθοδόξων σχετίζονται με πληθυσμιακές ομάδες που διαθέτουν οικονομικούς και εκπαιδευτικούς πόρους. Έχω βρεθεί σε ναούς προτεσταντών γεμάτους με φτωχούς ανθρώπους, αλλά δεν έχω βρεθεί σε έναν τέτοιο ορθόδοξο ναό. Πολλοί άνθρωποι συγχέουν τη φτώχεια με την έλλειψη χρημάτων, π.χ. όταν θεωρούν έναν απένταρο φοιτητή «φτωχό». Λίγοι από εμάς γνωρίζουμε τι σημαίνει πραγματική φτώχεια, επειδή στη χώρα μας οι φτωχοί διαχωρίζονται και απομονώνονται.

Οι έρευνες, μας υπενθυμίζουν ότι, είναι πολύ πιο πιθανό οι οικογένειες των μαύρων να υποφέρουν απ’ την φτώχεια απ’ ό,τι αυτές των λευκών. Όπως επισημαίνει και ο ενορίτης Φέμι Ολουτάντε στη συνέντευξη του, για τους φτωχούς είναι πολυτέλεια να έρθουν σε επαφή και να εξερευνήσουν τη θρησκευτική παράδοση μιας ξένης εθνοτικής ομάδας. Προσθέτει επίσης ότι, «εφόσον οι μαύροι καταπιέζονται, δεν έχουν ελεύθερο χρόνο ούτε πρόσβαση στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση και δεν μπορούν να μάθουν για την Ορθόδοξη Εκκλησία. Απλά δεν μπορούν, αν τα παραπάνω ζητήματα δεν αντιμετωπιστούν. Είναι αδύνατον!». Η προσέγγιση των φτωχών και της κοινότητας των μαύρων απαιτεί μια περαιτέρω διάθεση πόρων για εκείνους που δεν είναι σε θέση να γνωρίσουν την Εκκλησία. Πρέπει να θυμηθούμε την παραβολή του Χριστού για το χαμένο πρόβατο, όπου ο ποιμένας αφήνει τα ενενήντα εννέα για να αναζητήσει το ένα που έχει χαθεί (Μτ. 18:12-14, Λκ. 15:1-7).

Ο Ολουτάντε ολοκλήρωσε τη συνέντευξή του λέγοντας ότι, ως Νιγηριανός που έχει βρει την αληθινή πίστη, έχει ευθύνη απέναντι σε όλους τους μαύρους να μοιραστεί μαζί τους αυτή την ανακάλυψη. Πρόκειται για μια πεποίθηση που πρέπει όλοι μας να μοιραστούμε μαζί του ανεξάρτητα από τη φυλή ή την κοινωνική μας τάξη: «Έχω ευθύνη απέναντι στους Αφροαμερικανούς, επειδή πιστεύω ότι η Ορθόδοξη Εκκλησία είναι η μόνη αληθινή Εκκλησία. Εάν ισχυρίζεσαι ότι είσαι η μόνη αληθινή Εκκλησία, τότε έχεις την ευθύνη να διαδόσεις αυτή την αλήθεια στους ανθρώπους που δεν έχουν τη δυνατότητα να τη γνωρίσουν. Όλες οι αναφορές στα Ευαγγέλια για τους φτωχούς και τους περιθωριοποιημένους αφορούν άμεσα την Αφροαμερικανική κοινότητα!». 

---

Ο π. Matthew Brown είναι αρχισυντάκτης του περιοδικού Jacob’s Well, γραμματέας της Επισκοπής της Νέας Υόρκης και του Νιου Τζέρσεϊ (Ορθόδοξη Εκκλησία στην Αμερική –OCA) και εφημέριος στον Ορθόδοξο Ναό των Αγ. Αποστόλων στο Σάντλμπρουκ του Νιου Τζέρσεϊ.

To ιστολόγιο Δημόσια Ορθοδοξία (Public Orthodoxy) επιδιώκει να προωθήσει συζήτηση και συνδιάλεξη, παρέχοντας ένα φόρουμ για διαφορετικές απόψεις σε σχέση με σύγχρονα ζητήματα που αφορούν τον Ορθόδοξο Χριστιανισμό. Οι απόψεις που εκφράζονται σ’ αυτό το άρθρο είναι αποκλειστικά του συγγραφέως και δεν αντιπροσωπεύουν τις απόψεις των εκδοτών,των μεταφραστών, ή του Κέντρου Ορθοδόξων Χριστιανικών Σπουδών