Στις 29 Μαΐου τιμούμε τους πεσόντες κατά την Άλωση της Κωνσταντινουπόλεως από τους Οθωμανούς πριν από 568 χρόνια. Όμως το 1453 δεν συνέβη η πτώση της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας, της Ρωμανίας.

 Αυτή είχε συμβεί το 1204 κατά την Δ΄ Σταυροφορία. Οι Τούρκοι βρήκαν μία κεφαλή χωρίς σώμα, μία Κωνσταντινούπολη χωρίς ενδοχώρα. Εκείνη τη χρονιά, το 1204, ανιχνεύουμε και την πνευματική αναγέννηση του Ελληνισμού μέσα από τα ελληνικά κράτη της Νικαίας, της Τραπεζούντας και της Ηπείρου (δεσποτάτο).

Η αναγέννηση οφείλεται στη συνείδηση της διαχρονικής συνέχειας του Ελληνισμού. Και είναι χρήσιμο να το θυμόμαστε τώρα που εορτάζουμε την επέτειο των 200 ετών από την έναρξη της Ελληνικής Επαναστάσεως. Από το 1204 μέχρι και τον Κυπριακό Αγώνα του 1955-59 η πίστη στη συνέχεια του Ελληνισμού μας κρατούσε όρθιους. Περάσαμε αλώσεις, δουλείες, σταυρώσεις, μαρτύρια, αλλάξαμε κατακτητές, αγωνισθήκαμε σε καιρούς πολεμικούς ή ειρηνικούς, προδοθήκαμε ή υπονομευθήκαμε, αλλά επιβιώσαμε. Γιατί πιστεύαμε στον Θεό, στην Ιστορία μας, στο παρελθόν μας και στο μέλλον μας.

Ήδη από το 1204 αυτή την πίστη στη συνέχεια του Ελληνισμού εκφράζουν οι Αυτοκράτορες της Νικαίας. Ο Θεόδωρος Λάσκαρις Α΄, ο Ιωάννης Δούκας Βατάτζης, ο Θεόδωρος Λάσκαρις Β΄. Αποτελεί άφθαστο μάθημα αξιοπρεπείας και ιστορίας η απάντηση του Βατάτζη -Θρακιώτη από το Διδυμότειχο- προς τον Πάπα Γρηγόριο Θ΄ το 1237. Ο ηγέτης ενός μικρού κράτους του καθημαγμένου Ελληνισμού απαντά προς τον ισχυρό Πάπα της εποχής εκείνης. Γράφει, λοιπόν, ο ελεήμων και ευλαβής Ορθόδοξος Αυτοκράτωρ ότι ο ίδιος και οι υπήκοοί του κατάγονται από το αρχαίο γένος των Ελλήνων «εξ ού η σοφία εξήνθησεν» για όλο τον κόσμο και ότι οι περισσότεροι Βυζαντινοί Αυτοκράτορες ήσαν και αυτοί Έλληνες. Και προσθέτει ότι στους Έλληνες εδόθη η Κωνσταντινούπολη από τον Μέγα Κωνσταντίνο και ότι πιστοί στην ιστορία μας και στις παραδόσεις μας θα αγωνισθούμε για να απελευθερώσουμε την Κωνσταντινούπολη.

Αυτή η πεποίθηση στη συνέχεια του Ελληνισμού έδωσε δύναμη στους προγόνους μας μετά την Άλωση της Πόλης από τους Οθωμανούς. Έστω και αν χρησιμοποιούσαμε εναλλάξ τα εθνικά ονόματα Ρωμηός, Γραικός και Έλληνας ουδέποτε χάσαμε την εθνική μας συνείδηση που ήταν άρρηκτα δεμένη με την Ορθόδοξη Εκκλησία. Η πίστη στη διαχρονικότητα του Γένους διατρανώθηκε μέσα από αναγνώσματα όπως η Φυλλάδα του Μεγαλέξανδρου και η Αχιλλιάς (ύμνος στα κατορθὠματα του Αχιλλέως), μέσα από την εμμονή στην Ελληνική γλώσσα, μέσα από την αναπαράσταση Αρχαίων σοφών στον πρόναο πολλών εκκλησιών, μέσα από ποιήματα και δημοτικά τραγούδια, μέσα από κηρύγματα και ομιλίες λογίων. Η συνέχεια του Ελληνισμού ενέπνευσε τον Ρήγα, τους κλεφταρματολούς, τις διακηρύξεις και τα Συντάγματα του 1821, τον Διονύσιο Σολωμό που καλεί τους Τριακόσιους του Λεωνίδα να σηκωθούν και να έλθουν κοντά μας.

Όταν ο Βρετανός Πλοίαρχος Χάμιλτον ζήτησε από τον Θεόδωρο Κολοκοτρώνη να υπογράψουν οι Έλληνες συνθήκη με τους Τούρκους, δηλαδή να σταματήσει η Επανάσταση, ο Γέρος του Μοριά του απήντησε ότι δεν θα συνθηκολογήσει, διότι και «ο Βασιλέας μας συνθήκη δεν έκαμε». Ο Κολοκοτρώνης αισθανόταν συνεχιστής του Κωνσταντίνου Παλαιολόγου. Η αγέρωχη απάντηση του τελευταίου Αυτοκράτορα προς τον Μωάμεθ τον Πορθητή υπήρξε το ηθικό έρεισμα της επιβιώσεως του Ελληνισμού επί Τουρκοκρατίας. Το ΟΧΙ του Κωνσταντίνου Παλαιολόγου βρίσκεται στα θεμέλια του 1821. Η Πόλις εάλω, αλλά ο Ορθόδοξος Ελληνισμός επιβίωσε με τη βοήθεια της Εκκλησίας.

Φωτογραφία από το εσωτερικό του Ναού της Αγίας Σοφίας