Православие и мир: быть или не быть?-WHY THERE IS NO PEOPLE IN THE ORTHODOX WORLD? -ΓΙΑΤΙ ΔΕΝ ΥΠΑΡΧΕΙ Ο ΛΑΟΣ ΣΤΟΝ ΟΡΘΟΔΟΞΟ ΚΟΣΜΟ;

English-Greek-Russia

Priest George Kochetkov

Why is there no People in the Orthodox world?

Is it possible to cope with it and how? –

Αn interview with the spiritual trustee of the Preobrazhensky Brotherhood, the rector of the St. Philaret Orthodox Christian Institute, Professor Priest George Kochetkov

- In a crisis related to the break in communication between the Moscow and Constantinople patriarchs, I would like to distinguish church, church political and political aspects.

- Of course, there are all these aspects. Ecclesiastical - deeper, they do not lie on the surface and are associated with the general crisis of forms of church organization. A hundred years ago, in the history of Orthodoxy, the Konstantin's period ended, showing that a political union with the state is turning into a greater loss of freedom for the church, turning it into one of the state structures. Traction to the state ward was so included in the flesh of the church that it did not disappear during the Soviet persecution, neither after nor when the USSR collapsed. And this is the most important thing, because, despite the very difficult history of the Russian Orthodox Church in the 20th century, it must be admitted that no adequate conclusions were drawn from this history. Recent events show that within the church there is no adequate understanding of what the legacy of the pre-Constantine, Constantine and post-Constantine church periods means to us.

The church aspect is by far the most important. It is because of the church crisis that the whole hierarchical and canonical structure is cracking at the seams. People began to understand that both the hierarchy system and the model of the local church system “autocephalous church - diocese - parish”, developed in the Constantine period, now work extremely poorly, and sometimes are simply destructive for the church. This is what we see in the behavior of the Patriarch of Constantinople, and sometimes other primates of Orthodox churches, and simply bishops. Often this applies to priests, and therefore to the whole system of parish life. This is something that must be realized and this must be discussed when we are talking about something related to the church organization, church management, church order.

The rupture of communion between the patriarchs, aggravated on this ground conflicts and divisions between believers within the same jurisdiction reveal the effect of ideological and political forces in the church. This, of course, discredits the church. And this is the church-political aspect. Everyone understands that before there was a huge dependence of the church on the state, its internal and foreign policy interests, often not at all close to the church. But today, when most countries have lost their Christian roots and live without looking at the church, the church itself still clings to state power and, maintaining the previous order of its structure, becomes even more dependent on politics. What is called, lived the Christian world to this shame.

The political reasons for the current crisis are too obvious. The forces that drive it do not care about splits in Orthodoxy or the internal problems of Ukraine. Everyone sees the influence of, say, America and part of Europe on the decision of Constantinople. This is the “Maidan” dispensation on church grounds.

- What does "Maidan on church ground" mean?

- This is an attempt to turn Ukraine away from our country, the way it is today. On the one hand, the Russian Federation continues to carry the political and ideological realities of the Soviet era, and on the other hand, there is a lot of what we acquired in the post-Soviet period, which, of course, has its advantages and pronounced disadvantages.

The political springs in this church schism are the strongest, they are subject to the ecclesiastical, canonical, historical interpretation of events in all countries and all Orthodox churches. But besides politics, there is still history, there are people, there are some national traditions, mutual relations of peoples, spiritual, cultural, business, and just kinship ties that cannot be sacrificed only to political ends and means.

It is symptomatic that in the proposed autocephaly, in principle, there is no church content. No one said why Ukraine needs autocephaly, except for one thing: we want to be on our own. If we have an independent state, then there must be an independent autocephalous church. But there is no such principle in the church. That is, the principle is based on the nationalist, the same phyletism. Plus, church issues are subordinated to the interests of the government, and this is the same heresy as phyletism, although it does not yet have a name.

- For the first time I hear about Maidan not as a symbol of the struggle for liberal values, as it is perceived in the political air, but “Maidan” as an anti-Russian political reversal of Ukraine.

- In my opinion, it lies on the surface. The desire to tear the Ukrainian church from the Russian is primarily due to finally tearing Ukraine, its people, tradition and its potential from the Russian Federation - not only politically, economically, but also spiritually, ecclesiastically. Because the strongest, most serious connection between the Ukrainians and the Russians, who are essentially the same people, is a spiritual connection. And the Patriarch Kirill rightly says that our unity begins with the Kiev font, with baptism, and everything else is alluvial, including all these strivings for autocephaly.

- Do you think that obtaining autocephaly does not meet the national interests of Ukraine?

- It depends on what is considered a national interest. The division of churches will help Ukraine to integrate more quickly into the European-American system of life, in all its realities: economic, political, spiritual, cultural. But in this there are pluses and minuses for Ukraine. Those who think in the categories of opposition of Russian to Ukrainian and Ukrainian to Russian, see this as an opportunity for further national self-identification and self-affirmation, the possibility of liberation from the legacy of Soviet times, overcoming the political, economic crisis and so on.

But the problem is that this crisis is deeper, its causes cannot be reduced to either politics or the issue of autocephaly. Both the people living in Ukraine and the Ukrainian Church bear the same sores of the Soviet era as the modern Russian Federation. And they also did not free themselves, did not repent and did not revive after the Soviet era. This revival cannot happen if people always want to see the causes of the terrible XX century outside, and consider themselves only victims. So far in Ukraine there are only the beginnings of repentance, but there is also some nationalistic and chauvinistic self-satisfaction - and this is not the best situation.

And someone understands that what is happening now is a tragedy that carries the threat of direct military conflict. This has never happened in history: Russia and Ukraine have never seriously fought each other. Even when most of Ukraine entered into the Rzecz Pospolita, even then, by virtue of their Orthodox faith and common traditions dating back to the times of Kievan Rus, the people considered and called themselves Russian (or Russian), and all, including Western Ukraine. There could be various kinds of contradictions, misunderstandings, offenses, sometimes claims to each other - everything could be. In some circles in Ukraine there were nationalistic and even chauvinistic tendencies, especially towards the end of the XIX - beginning of the XX century. There could have been some imperial habits of Russia that were not well perceived in some parts of Ukrainian society. All the same, these were difficulties within the same large family, among people allied to each other, who could either fully or not fully identify with this Russian (or Russian) people. But somehow, it was always thought of as a kind of unity. But now, just for the first time, “thanks to” Soviet national politics, which all the time played on these differences, contradictions, intensifying grievances and claims, a completely new situation has arisen that has never happened in history. However, Ukraine has never existed in its current borders. This is not a traditional Ukraine, it is a neoplasm. Nor was her attitude toward Russia, towards the Russian people, the Great Russians. Much is now deliberately mythologized for political purposes, wealth and power. And all this has a strong influence on the church.

Until recently, the Ukrainian Orthodox Church felt itself primarily as a part of the Russian Orthodox Church, with all the shortcomings of its modern life. Now it is from the inside and from the outside it is subjected to such a test, a temptation: they say, if you want complete independence, you need to get away from the ulcers that exist in the ROC, in its ordinary consciousness, everyday practice. But there is good, where we are not. People do not think that many of these problems exist in the Patriarchate of Constantinople, they do not think about who they will be in relation to the Greek tradition. Promised autocephaly. What it will be, if it will be, nobody knows. History shows that Constantinople is too often unpredictable.

- Do you think that in this case Constantinople plays on those Soviet splits of national consciousness in understanding the relations of the people and the church, church and state?

- Yes. Soviet times have always promoted all sorts of imaginable and inconceivable divisions in order to retain power, attributing everything good to the party and the communist ideology. And these splits are firmly entrenched in the minds of people, including, alas, the church. Therefore, the situation is very complex and multi-layered.

Unfortunately, modern analysts, political scientists and sociologists are very poorly versed in church affairs, like the church people themselves, especially "officials." This can be seen from the fact that there is little on the Internet, in the media, of sound competent statements. Even if a person more or less knows canon law or church history, he still fails to sort out this extremely difficult situation, because the modern ecclesiological consciousness is at a very low level. People discuss all the subtleties of the ecclesiological model, say, Byzantine and Russian, find out the differences and contradictions between them, but they don’t see that there are much more serious problems behind this - fundamental to the church, and these problems are on the other side of modern differences of Constantinople and Moscow . Because the modern ecclesiological model is clerical, clerical in both Constantinople and Moscow, although several in different forms. In the Orthodox churches, it was not even simply the local or local parish system that was established, but the clericalism. In it, the New Testament Gospel principles of the power of love are completely lost. That's what people do not see, and this is the most important thing.

To understand this, you need not only to try to free yourself from this love for yours, for yourself and for your own in the church, not only from all kinds of chauvinism and crude nationalism, but also from improper relations with the state, which lead to excessive dependence on it: , and economic, and ideological.

- Does this apply more to Constantinople or Moscow?

- This applies to all. In addition to the nationalist and domestic politics, there is also an international, foreign policy influence on the church. Ukraine has become a stumbling block and the main political subject for America and Europe in their struggle against the existing order in the Russian Federation. Although, of course, if consistent decommunization had been carried out in the Russian Federation, many problems would have been resolved from the point of view of political, emotional and moral. This could bring together the positions of Russia with the world powers and solve many problems, because now it is often the opposition of one another to this one along this line. Some are for the preservation of the heritage of the communist, Soviet system, while others are against it. Maybe not very much against the interior, in the depth, but on the surface it is very against. And the people neither in Russia, nor in Ukraine, remembering all the horrors of the 20th century, do not sympathize with these remnants of the Soviet communist time. Unfortunately, the authorities do not see and do not understand. The political power in the Russian Federation, to put it mildly, is not very vigorously fighting for decommunization, and the church authorities do not so much support such a secular position as they do not have the strength to resist anything.

- What will change after the rupture of Eucharistic communion for believers of the Moscow Patriarchate and Constantinople? Suppose some friend of mine, a friend or relative stayed in the Patriarchate of Constantinople, or went there. What should we do? Can we pray with them before dinner, or, for example, to heal the schism, or in the church at vespers or at the liturgy? Why can't we take communion together?

- As far as can be judged from the published texts on the decisions of the last Synod of the Russian Orthodox Church, there is no eucharistic communion between the two churches - the Russian Orthodox and Constantinople. This means that neither the clergy of the ROC should serve, nor the laity to take communion in the churches of the Constantinople Patriarchate. By default it is assumed that everything else is possible. Please pray, be in the vespers, be in the morning, prayer, funeral service or funeral. Probably at baptism, too, can be present. If you want to do something good together - please, nothing is limited except participation in the sacraments.

“And if I meet a bishop, a priest, how should I greet him, how?” Is there some degree of freedom? How do I want and welcome?

- I think that there is and there will be some variety. Someone will turn away from each other, and someone will not turn away, will be welcome. In the end, we even treat Catholic priests with respect. They have not accepted, as we do, to give a blessing, they have another form of greeting. It does not matter. If people want to be blessed, let them be blessed. It is necessary to understand that this gap is connected with hierarchical problems, the problem of management, the organization of the church, and not all problems in a row. Not anathema is declared.

- We have one faith.

- We have one faith. Now we can say about some difference in the understanding of the church, the church structure. But, again, this question is not so much dogmatic as canonical. Do not confuse these things. But dogmatically we have one faith, so now in everything that does not concern the sacraments, we can be together. I have already read on the Internet, the same hierarchy has different views: some bishops have more radical, others have more calm. There are completely indifferent: they say, as I used to communicate, I will be like this now, because internally we are one. In general, this is correct, you need to try to be internally friendly and united. Do not be angry, do not need hostility, we can not allow violence. But even if we are internally united, communing together until, unfortunately, will fail. Although we are not naive people and we understand: the fact that such and such decisions were made by Constantinople, and then by Moscow, grace from the people, from local churches, especially from the Church itself, does not go anywhere. Just because of disagreements, because of such a sharp contradiction, because of violations of the norms of Christian ethics in the relationship between churches and hierarchs, it will be harder for people to perceive. But she is! Therefore, even if a person from the Russian Orthodox Church suddenly gets into some Western European or American city and comes to the temple of the Constantinople Patriarchate, then he can properly prepare, participate in the Eucharist and take part spiritually, without going to the bowl

This experience is in the church - mystical experience. Of course, it cannot be put on stream, it cannot be said that anyone who comes will be mystically communed - this will be a drastic simplification, but the possibility of mystical communion can even exist between an Orthodox person and a Catholic, Orthodox and representatives of some Protestant denominations. This experience is confirmed by our confessors of the twentieth century. It's not customary to talk about it, but it is there, and you cannot get anywhere. Communion with Christ and through Christ to each other, in the end, for us the most important thing.

How else are we going to heal the existing contradictions if we don’t have love, if we don’t have grace and this communion with Christ? So it will never work out. We must have boldness in prayer, we must be open to reconciliation in Christ, but also know the boundaries of canonical, hierarchical, eucharistic in their modern meaning and in the tradition of the church. Now it is clear that they are temporary. It is necessary to change the outdated canonical structure, change the attitude to the hierarchy, change the self-consciousness of the hierarchs: they are not gentlemen in the church, not despots. We must forget all these concepts: "masters," "great gentlemen," and so on. It's all time to archive.

Until this change happens, there will inevitably be contradictions up to ruptures, and, therefore, wars. A war can be spiritual, but it can also grow into a hot war — history knows many such examples. If there is violence on the one hand in relation to temples, property or just opinions, it means that there will be violence in response. This can affect the public interest, and then the state can go, and, as it were completely fair, to protect the interests of some part, say, the population of Ukraine, which is under the jurisdiction of the Russian Orthodox Church. So Ukraine can become the "main fuse" of the Third World War. Do not bring it at all, Lord! Then the whole world will fly to hell.

- Do you think there are sufficient political reasons for this?

- There is a political tension, an economic recession, there is a perennial misunderstanding and unwillingness to understand each other, there is a brutality when no one wants to hear anyone. It is enough to open the Internet and see what they write: rough abuse from both sides, but especially, unfortunately, from the Ukrainian one. This is very sad. Personally, I treat both Ukraine and Ukrainians in general as their own, as their own. I do not recognize all these conversations that they are completely different nations, that they are completely different stories, in general, almost different civilizations. Yes, all this nonsense! This has never happened before. And in Ukraine, there are enough good, kind, wonderful, and religious people, like us, these are people close to us with a very close culture, with the same faith, unless this faith is nominal on both sides and if it guides their lives.

- Now on the Internet, you can be faced with calls not to execute the decisions of the Synod about breaking the Eucharistic communion, because this is all politics, but you just need to be a good Christian and love your enemies.

- This is a kind of attempt to be anywhere, as if over a fight. But in this case it is not peacemaking, but an unwillingness to share the difficulties and the fate of their church with all its weaknesses and ulcers. Attempts to withdraw from the situation that separates the patriarchates in this way only provoke a split. There is no need to quarrel with either Constantinople or with anyone, but in your church there is no need to sow discord. This does not mean that we should not look for ways out, but we must begin with ourselves: not criticizing the decisions of the hierarchy, but overcoming divisions within our church, seeking deeper reasons for unity. Neglecting the decisions of the church leadership shows that although within their jurisdiction people can take communion from one cup, this does not automatically lead to unity and peace. Therefore, the sacrament in spite of everything in the Constantinople Patriarchate for the members of our church can only be a political declaration, that is, a trap.

- What are the ways out of the crisis you see?

- Patriarch Kirill and some local churches are calling for the Pan-Orthodox Council to be convened on this occasion. For example, the Patriarch of Antioch made such a call. This would be important, because the question concerns all Orthodox churches, not just Constantinople or Moscow. It would be a very difficult cathedral, but it could be a real manifestation of conciliarity and an opportunity to avoid the split that now actually takes place. Decisions of the Ecumenical Patriarchate is too one-sided and unbiased action. When there are centuries behind some large-scale realities in the church, it is impossible to just cancel everything with a stroke of the pen and count "as not the former." For the entire Orthodox world, the situation initiated by the Ecumenical Patriarch is bad, but all local churches depend on Constantinople, since everyone is afraid of his political influence. Constantinople is recognized, so to speak, representing all Orthodoxy before the Western world, and no one wants to quarrel with it. Therefore, the convocation of the Pan-Orthodox Council in this situation is unlikely. According to the rules, the Patriarch of Constantinople must gather him, but so far there is clearly no such desire on his part.

But if the Pan-Orthodox Council meets, I have such an intuition that no questions will be solved there. To solve them, we must not only get together, we must have unity in the church and the deep unity of the Orthodox people. Where did you see catholicity? And where did you see this unity? If all this exists, it is very local and short.

The Orthodox churches are small and weak, they are poorly organized internally and little connected with each other. Many of them, especially the Russian Church, have recently experienced terrible years. Their rebirth is still ahead, if it happens at all. For the time being, only part of churches, monasteries, and church structures have been restored in the ROC. Moreover, it has been restored in a way that it has never been before, in a completely new form, with new semantic and spiritual accents that are far from always the best.



Priest George Kochetkov

- Is it possible in general to resolve the deepening crisis from within the old Constantine paradigm of the life of Orthodox churches?

- No and no! It is impossible to resolve a serious canonical crisis with the old understanding of what is canonical, that is, correctly, because canon is the rule. But correctly from the point of view of eternity, forgive, and not just because someone somewhere once adopted such a rule. Albeit in the church, and, as they say, by the influx of the Spirit. After all, this was often taken situationally, for a certain time, even an era, and for a certain place. Every now and then we encounter the fact that life has gone completely the other way, but the rule is left. It is necessary to revise the entire system of canons, talking about what is right in the church and how Christians need to live now. Something must be kept as a tradition, but something must be canceled, something developed, transformed, transformed. And it will not be any modernism and renovationism. In this you just need to recognize the will of God, look for it and execute it. And we need completely different relations with society and with the state - absolutely all churches, because everywhere this is problematic.

It is necessary to see what the will of God is now, when the Constantine period was over, that is, how to arrange the church now. In the pre-Constantine period, in the apostolic time, in the II century, the Christians, the church, felt like a brotherhood and a community, which is absolutely not equivalent to the modern parish, diocese, monastery. We must return to the evangelical foundations of our life, to the experience created by the apostles and the first generations of Christian communities and fraternities, from which the church has gone under the influence of those very political reasons due to various historical twists and turns and difficulties.

- It sounds a little fantastic, because today the management of churches is in the hands of that same hierarchy. It is not clear how the transition to the communal fraternal model you proposed can be realized. It turns out that the current church structure must first cease to exist?

- And it happens, but I hope it will not. The fact is that now interesting processes are going on in the church, some new generation is being born, and not only in our church. Already, various young priests and even bishops testified to me that their existing church life does not suit them, they are waiting for serious changes.

I'm not talking about the laity, who often simply flee the church. But without the people who will need all these temples, bishops, priests. They should be a living real part of the church, and not just a church bureaucracy, a church structure, an institution. Only the people themselves, the bishops and presbyters themselves, can raise such questions and begin to solve them. And there are such people, but for now their voices are completely muffled. Who knows them? Who will call their names? While listening to some Kuraev, Smirnov, Tkachev or Shevkunov. You can continue this series for a long time. But it's a disgrace!

- Do you think there is at least one authoritative voice that could be opposed to the persons you listed?

- For this, everything is silenced so that it is not in society and in the church. Our only formal authority is the patriarch. But his authority is constantly underestimated “to the baseboard”, even where he does good things, not to mention controversial issues that should be discussed. But for this, the church would need freedom, but it is not, there is only a very controversial vertical of power. The authority of the Orthodox Church in society has fallen. The people look at the church structure as the henchmen of the state who support the most base intentions in society. The church cannot live like this anymore - this is obvious to everyone. Therefore, she is paralyzed. As in former times, some Vladimir Ilyich would say: "The revolutionary situation!"

- Can the laity do something to help resolve the “revolutionary situation”?

- Both can, and should. The priests are very dependent, they, as Father Pavel Adelheim wrote, are actually in serfdom depending on the bishops, if not at all in slavery among them. Of the bishops, too, no one feels independent of any external authority, or of the church. Therefore, the laity need to speak. Even if you do not understand theology, canon, ecclesiology and other church traditions, but you live inside the church, you worry about it, you have something sore. Even if you don’t know a way out and don’t understand why this is the case and how it’s necessary, you still need to talk about it - stop talking!

- Where to talk? Together? Write on Facebook?

- Anywhere and who as soon as possible, but we must try to do it without criticism. It is necessary to pose and solve problems, and not to pretend that if this is a church that is called to be the mystical Body of Christ, it means that all problems have already been solved. Or that they should not be visible to external society and the world. Nothing of the kind, they are all visible.

The church is people, and where people are problems. There are no problems in God, but in people they always exist. When all this is hidden, it is much worse, because when they see something inappropriate or incomprehensible in the church, people begin to dream, start to suspect everyone of even worse. Seeing a disgrace in one place - to think that this disgrace exists everywhere. There is no trust in the church, because people see that there is no openness in it. In addition, there is a paradox known throughout all ages: there will always be forces in this world that fight against the Church as such, and the better it will be, the greater will be the resistance of these forces.

- For the inner life of the Russian Orthodox Church, this schism carries only some threats or vice versa: does it promote unity, consolidation of various Orthodox trends, forces and traditions?

- This crisis has brought problems, but it is fraught with good things. But the good itself is never. You want a good life, you want correction of mistakes, sins - you need repentance and joint creative, spiritual, conciliar efforts. Create what you want, what God wants from you, what you are put for. Want to live in the spirit of love and freedom in Christ? Want to live in the spirit of brotherhood, fellowship and ministry? So proceed, starting with yourself. That's what matters. Yes, you need to repent for much, for the past. Yes, you need a revival of all the people, and the country, and the church. And the church needs it - and you should not be shy and afraid to talk about it, although, of course, many at once will howl and will try to press to the nail of those who talk about it seriously. But it always has been. Somewhere more civilized, somewhere more rude. It is necessary to resist the power of common faith, hope and love.

The 90s passed when everything that was in the church was accepted with a bang, when even the nastiest thing was interpreted in iridescent tones. We are really entering a crisis era, and it will not pass quickly anyway. Even if they succeed in somehow reconciling, say, the Second and Third Rome. The problems went much further and deeper. No truce of church governments will resolve these issues; it can only soften a little.

- What was fundamentally missed in the church after the cessation of the Soviet persecution and what cannot be missed now to heal the crisis?

- We have already missed the opportunity for church revival in the early 90s. They did nothing, they thought only of themselves and of themselves: where to get money, how to restore the former luxury and former influence on the state, on the people, on culture - on anything. They were engaged at all in the wrong way. It was not necessary to invest all efforts in the restoration of destroyed temples, monasteries, and all church property. The state would want to restore it, let it restore it, but let it do it at its own expense and on its own initiative. It would be possible to help them, but it was absolutely useless to be harnessed into this yoke and in this connection become an absolutely dependent on the state situation, which continues to this day.

It was necessary to understand that the church has number one task - the restoration of human souls. At all times and in every place. It was necessary to deal with people, as did, say, our Transfiguration Brotherhood and the St. Philaret Orthodox Christian Institute. This is now the most important thing to do in the church. This is the center.



Members of the Transfiguration Brotherhood at the liturgy in the Cathedral of Christ the Savior

This is more important than what is happening in Kiev, or in Constantinople, or in the Moscow Patriarchate. But instead of helping people gain the experience of faith and entering the church, they used their illiteracy and spiritual destruction, provoked to speak out against the Russian language in worship, without which to understand worship, and Scripture, and the church tradition is almost impossible for modern man. Instead of establishing normal human communal and fraternal relations in the church, they proposed such a structure of parishes, in which there is not and cannot be a normal evangelical Orthodox life. Imposed the worst vulgar despotic clericalism as the only possible, almost holy fathers established method of leading church life.

As a result, the laity were practically outside the canonical field, the priests became as serfs here, and the feudalists, intoxicated by their lack of accountability to the church and God, behave as they want, and there is no government in them. It is a pity that there is no connection between the patriarch and the people, the hierarchy and the people. But she will recover, if the hierarchs have some kind of humility, they will understand that they are ministers. In the words of Metropolitan Anthony of Sourozh, quoting Father Sofroniy (Sakharov), the hierarch should be at the top of the pyramid, but the pyramid should be turned upside down. He has the greatest responsibility, he has the greatest burden, because he carries the most serious ministry, but has the least privileges and the least power. Power, especially spiritual power, corrupts people. As long as there is a story, it always will be. Therefore, the power should be only from God and from God, the power of love - that's all! The rest may be some kind of spiritual authority or something similar.

This is all you need and could arrange back in the 90s. Now, when almost thirty years have passed, everything has become much more complicated. Now it will take much more time and money. But although we know perfectly well all the ulcers of the patriarchy, the church, after all, the Russian Orthodox Church is not only the patriarchy and not so much the patriarchy. There are many wonderful and holy people in the Russian Church. True, Father Vitaly Borovoy, for example, worked in the patriarchate, but he was a very bright, even holy man. Of course, people like him are hard to find now, but I hope you can. If you give them a way, they will appear. So, the patriarchy is the patriarchy, and the Russian Orthodox Church is the church, and we will not confuse them. It is necessary to revive the church, and not to organize a new patriarchate. This we must also understand.

Priest George Kochetkov. Photo: Stanislav Novgorodtseva

Γιατί δεν υπάρχει o λαός στον Ορθόδοξο κόσμο;

Είναι δυνατόν να αντιμετωπίσουμε κάτι τέτοιο και πώς;

-Διαβάστε τη συνέντευξή του πνευματικού ηγέτη της Αδελφότητας της Μεταμορφώσεως, και πρύτανη του Ορθόδοξου Χριστιανικού Ινστιτούτου του Αγίου Φιλοθέου, καθηγητή π. Γεώργιο Κοτσέτκωφ Priest George Kochetkov

- Σε μια κρίση που σχετίζεται με τη διακοπή κοινωνίας μεταξύ των πατριαρχών της Μόσχας και της Κωνσταντινούπολης, θα ήθελα να διακρίνω την εκκλησία, τις εκκλησιαστικές πολιτικές και τις πολιτικές πτυχές.

- Φυσικά, υπάρχουν όλες αυτές οι πτυχές. Εκκλησιαστικά - βαθύτερα, δεν βρίσκονται στην επιφάνεια και συνδέονται με τη γενική κρίση μορφών εκκλησιαστικής οργάνωσης. Πριν από εκατό χρόνια, στην ιστορία της Ορθοδοξίας, η περίοδος του Κωνσταντίνου έληξε, δείχνοντας ότι μια πολιτική ένωση με το κράτος μετατρέπεται σε μεγαλύτερη απώλεια ελευθερίας για την εκκλησία, μετατρέποντάς την σε μία από τις κρατικές δομές. Η έλξη στον κρατικό θάλαμο συμπεριλήφθηκε στη σάρκα της εκκλησίας ώστε να μην εξαφανιστεί ούτε κατά τη διάρκεια της σοβιετικής δίωξης, ούτε μετά, ούτε όταν η ΕΣΣΔ κατέρρευσε. Και αυτό είναι το πιο σημαντικό πράγμα, διότι, παρά την πολύ δύσκολη ιστορία της Ρωσικής Ορθόδοξης Εκκλησίας τον 20ό αιώνα, πρέπει να γίνει δεκτό ότι δεν προέκυψαν επαρκή συμπεράσματα από αυτήν την ιστορία. Πρόσφατα γεγονότα δείχνουν ότι μέσα στην εκκλησία δεν υπάρχει επαρκής κατανόηση για το τι σημαίνει για μας η κληρονομιά των εκκλησιαστικών περιόδων του προ-Κωνσταντίνου, του Κωνσταντίνου και του μετα-Κωνσταντίνου.

Η πτυχή της εκκλησίας είναι μακράν η πιο σημαντική. Είναι εξαιτίας της εκκλησιαστικής κρίσης ότι ολόκληρη η ιεραρχική και κανονική δομή είναι ραγισμένη στις ραφές. Οι άνθρωποι άρχισαν να καταλαβαίνουν ότι τόσο το ιεραρχικό σύστημα όσο και το μοντέλο του τοπικού εκκλησιαστικού συστήματος "αυτοκέφαλη εκκλησία - επισκοπή - ενορία", που αναπτύχθηκε στην περίοδο του Κωνσταντίνου, λειτουργούν σήμερα εξαιρετικά άσχημα και μερικές φορές είναι απλώς καταστροφικές για την εκκλησία. Αυτό βλέπουμε στη συμπεριφορά του Πατριάρχη της Κωνσταντινούπολης, και μερικές φορές άλλα πρωτεύοντα των ορθόδοξων εκκλησιών και απλά επίσκοποι. Συχνά αυτό ισχύει για τους ιερείς και, ως εκ τούτου, για ολόκληρο το σύστημα της ζωής της ενορίας. Αυτό είναι κάτι που πρέπει να υλοποιηθεί και αυτό πρέπει να συζητηθεί όταν μιλάμε για κάτι σχετικό με την εκκλησιαστική οργάνωση, τη διοίκηση της εκκλησίας, την τάξη εκκλησίας.

Η ρήξη της κοινωνίας μεταξύ των πατριαρχών, που επιδεινώνει τις συγκρούσεις και τις διαιρέσεις μεταξύ των πιστών στην ίδια δικαιοδοσία αποκαλύπτει την επίδραση των ιδεολογικών και πολιτικών δυνάμεων στην εκκλησία. Αυτό, φυσικά, δυσφημεί την εκκλησία. Και αυτή είναι η εκκλησιαστική πολιτική πτυχή. Όλοι καταλαβαίνουν ότι πριν υπάρξει μια τεράστια εξάρτηση της εκκλησίας από το κράτος, τα συμφέροντα της εσωτερικής και της εξωτερικής πολιτικής, που συχνά δεν ήταν καθόλου κοντά στην εκκλησία. Αλλά σήμερα, όταν οι περισσότερες χώρες έχουν χάσει τις χριστιανικές τους ρίζες και ζουν χωρίς να κοιτάξουν την εκκλησία, η ίδια η εκκλησία εξακολουθεί να προσκολλάται στην κρατική εξουσία και, διατηρώντας την προηγούμενη τάξη της δομής της, εξαρτάται ακόμη περισσότερο από την πολιτική. Αυτό που ονομάζεται, έζησε τον χριστιανικό κόσμο σε αυτή τη ντροπή.

Οι πολιτικοί λόγοι για την τρέχουσα κρίση είναι πολύ προφανείς. Οι δυνάμεις που την οδηγούν δεν ενδιαφέρονται για διαχωρισμούς στην Ορθοδοξία ή για τα εσωτερικά προβλήματα της Ουκρανίας. Ο καθένας βλέπει την επιρροή, για παράδειγμα, της Αμερικής και μέρους της Ευρώπης στην απόφαση της Κωνσταντινούπολης. Αυτή είναι η απαλλαγή "Μαϊντάν" σε εκκλησιαστικό επίοεδο.

- Τι σημαίνει "Maidan σε εκκλησιαστικό επίπεδο";

- Αυτή είναι μια προσπάθεια να απομακρυνθεί η Ουκρανία από τη χώρα μας, όπως είναι σήμερα. Από τη μια πλευρά, η Ρωσική Ομοσπονδία εξακολουθεί να φέρει την πολιτική και ιδεολογική πραγματικότητα της σοβιετικής εποχής και από την άλλη, υπάρχουν πολλά από αυτά που αποκτήσαμε στη μετασοβιετική περίοδο, η οποία φυσικά έχει τα πλεονεκτήματα και τα σαφή μειονεκτήματά της.

Οι πολιτικές πηγές αυτού του εκκλησιαστικού σχίσματος είναι οι ισχυρότερες, υπόκεινται στην εκκλησιαστική, κανονική, ιστορική ερμηνεία των γεγονότων σε όλες τις χώρες και σε όλες τις ορθόδοξες εκκλησίες. Αλλά εκτός από την πολιτική, υπάρχει ακόμα ιστορία, υπάρχουν άνθρωποι, υπάρχουν κάποιες εθνικές παραδόσεις, αμοιβαίες σχέσεις λαών, πνευματικές, πολιτιστικές, επιχειρηματικές και δίκαιες συγγένειες που δεν μπορούν να θυσιάζονται μόνο για πολιτικούς σκοπούς και μέσα.

Είναι συμπτωματικό ότι στην προτεινόμενη αυτοκεφαλία, κατ 'αρχήν, δεν υπάρχει περιεχόμενο εκκλησίας. Κανείς δεν είπε γιατί η Ουκρανία χρειάζεται αυτοκέφαλα, εκτός από ένα πράγμα: θέλουμε να είμαστε μόνοι μας. Εάν έχουμε ένα ανεξάρτητο κράτος, τότε πρέπει να υπάρχει μια ανεξάρτητη αυτοκέφαλη εκκλησία. Αλλά δεν υπάρχει τέτοια αρχή στην εκκλησία. Δηλαδή, η αρχή βασίζεται στον εθνικισμό, τον ίδιο φυλετισμό. Επιπλέον, τα εκκλησιαστικά θέματα υποτάσσονται στα συμφέροντα της κυβέρνησης, και αυτή είναι η ίδια αίρεση με τον φυλετισμό, αν και δεν έχει ακόμα ένα όνομα.

- Για πρώτη φορά, ακούω για τον Μαϊντάν όχι ως σύμβολο του αγώνα για φιλελεύθερες αξίες, όπως αντιλαμβανόμαστε στον πολιτικό αέρα, αλλά "Μαϊντάν" ως αντιρωσική πολιτική αντιστροφή της Ουκρανίας.

- Κατά τη γνώμη μου, βρίσκεται στην επιφάνεια. Η επιθυμία να σπάσει η ουκρανική εκκλησία από τη ρωσική οφείλεται κυρίως στην τελική διάσπαση της Ουκρανίας, του λαού της, της παράδοσης και των δυνατοτήτων της από τη Ρωσική Ομοσπονδία - όχι μόνο πολιτικά, οικονομικά αλλά και πνευματικά, εκκλησιαστικά. Επειδή η ισχυρότερη, σοβαρότερη σχέση μεταξύ των Ουκρανών και των Ρώσων, που είναι ουσιαστικά οι ίδιοι άνθρωποι, είναι μια πνευματική σύνδεση. Και ο Πατριάρχης Κύριλλος ορθώς λέει ότι η ενότητά μας ξεκινά με τη γραμματοσειρά του Κιέβου, με βάπτισμα και οτιδήποτε άλλο είναι προσχωσιγενές, συμπεριλαμβανομένων όλων αυτών των προσπαθειών για αυτοκέφαλη.

- Πιστεύετε ότι η απόκτηση αυτοκέφαλης δεν ανταποκρίνεται στα εθνικά συμφέροντα της Ουκρανίας;

- Εξαρτάται από αυτό που θεωρείται εθνικό συμφέρον. Η διαίρεση των εκκλησιών θα βοηθήσει την Ουκρανία να ενσωματωθεί πιο γρήγορα στο ευρωπαϊκό-αμερικανικό σύστημα ζωής, σε όλες τις πραγματικότητές της: οικονομικό, πολιτικό, πνευματικό, πολιτιστικό. Αλλά σε αυτό υπάρχουν πλεονεκτήματα και μειονεκτήματα για την Ουκρανία. Εκείνοι που σκέφτονται στις κατηγορίες της αντιπολίτευσης της ρωσικής προς την ουκρανική και της ουκρανικής προς τη ρωσική βλέπουν αυτό ως ευκαιρία για περαιτέρω εθνική αυτοδιάθεση και αυτοδιάθεση, δυνατότητα απελευθέρωσης από την κληρονομιά της σοβιετικής εποχής, υπέρβαση της πολιτικής, οικονομικής κρίσης και ούτω καθεξής.

Αλλά το πρόβλημα είναι ότι αυτή η κρίση είναι βαθύτερη, τα αίτια της δεν μπορούν να περιοριστούν ούτε στην πολιτική ούτε στο θέμα της αυτοκέφαλης. Τόσο οι άνθρωποι που ζουν στην Ουκρανία όσο και η ουκρανική εκκλησία φέρουν τις ίδιες πληγές της σοβιετικής εποχής όπως η σύγχρονη Ρωσική Ομοσπονδία. Και επίσης δεν απελευθερώθηκαν, δεν μετανόησαν και δεν αναβίωσαν μετά τη σοβιετική εποχή. Αυτή η αναβίωση δεν μπορεί να συμβεί αν οι άνθρωποι θέλουν πάντα να δουν τα αίτια του φοβερού ΧΧ αιώνα έξω και θεωρούν ότι είναι μόνο θύματα. Μέχρι στιγμής στην Ουκρανία υπάρχουν μόνο οι απαρχές της μετάνοιας, αλλά υπάρχει και κάποια εθνικιστική και σοβινιστική αυτοπεποίθηση - και αυτή δεν είναι η καλύτερη κατάσταση.

Και κάποιος καταλαβαίνει ότι αυτό που συμβαίνει τώρα είναι μια τραγωδία που φέρει την απειλή άμεσης στρατιωτικής σύγκρουσης. Αυτό δεν συνέβη ποτέ στην ιστορία: η Ρωσία και η Ουκρανία ποτέ δεν αγωνίστηκαν σοβαρά ο ένας στον άλλο. Ακόμη και όταν το μεγαλύτερο μέρος της Ουκρανίας μπήκε στο Ρζετς Ποσπόλιτα, ακόμα και τότε, λόγω της ορθόδοξης πίστης τους και των κοινών παραδόσεων που χρονολογούνται από την εποχή του Κίεβου, οι λαοί θεωρούνταν και ονομάζονταν Ρώσοι (ή Ρώς) και όλοι, συμπεριλαμβανομένης της Δυτικής Ουκρανίας. Θα μπορούσαν να υπάρχουν διάφορα είδη αντιφάσεων, παρεξηγήσεων, αδικημάτων, μερικές φορές ισχυρίζονται ο ένας στον άλλο - όλα θα μπορούσαν να είναι. Σε ορισμένους κύκλους της Ουκρανίας υπήρξαν εθνικιστικές και ακόμη και σοβινιστικές τάσεις, ιδιαίτερα προς τα τέλη του XIX - αρχές του ΧΧ αιώνα. Θα μπορούσαν να υπήρχαν κάποιες αυτοκρατορικές συνήθειες της Ρωσίας που δεν ήταν καλά αντιληπτές σε ορισμένα μέρη της ουκρανικής κοινωνίας. Παρόλα αυτά, υπήρχαν δυσκολίες εντός της ίδιας μεγάλης οικογένειας, μεταξύ ανθρώπων που είχαν συμμαχήσει ο ένας τον άλλον, οι οποίοι θα μπορούσαν είτε πλήρως είτε όχι να ταυτιστούν πλήρως με αυτό το ρωσικό (ή ρωσικό) λαό. Αλλά με κάποιο τρόπο, πάντα θεωρούταν ως ένα είδος ενότητας. Αλλά τώρα, για πρώτη φορά, χάρη στη σοβιετική εθνική πολιτική, η οποία διαχρονικά έπαιζε σε αυτές τις διαφορές, τις αντιφάσεις, τις εντατικές διαμαρτυρίες και τους ισχυρισμούς, δημιουργήθηκε μια εντελώς νέα κατάσταση που δεν συνέβη ποτέ στην ιστορία. Ωστόσο, η Ουκρανία δεν υπήρξε ποτέ στα σημερινά σύνορά της. Αυτό δεν είναι μια παραδοσιακή Ουκρανία, είναι ένα νεόπλασμα. Ούτε η στάση της απέναντι στη Ρωσία, προς το ρωσικό λαό, τους Μεγάλους Ρώσους. Πολλά είναι τώρα σκόπιμα μυθοποιημένα για πολιτικούς σκοπούς, πλούτο και εξουσία. Και όλα αυτά έχουν ισχυρή επιρροή στην εκκλησία.

Μέχρι πρόσφατα, η Ορθόδοξη Εκκλησία της Ουκρανίας αισθάνθηκε κυρίως ως τμήμα της Ρωσικής Ορθόδοξης Εκκλησίας, με όλες τις ελλείψεις της σύγχρονης ζωής της. Τώρα είναι από το εσωτερικό και από το εξωτερικό υποβάλλονται σε μια τέτοια δοκιμασία, έναν πειρασμό: λένε, αν θέλετε πλήρη ανεξαρτησία, πρέπει να ξεφύγετε από τα έλκη που υπάρχουν στο ROC, στη συνήθη συνείδηση, την καθημερινή πρακτική. Αλλά υπάρχει καλό, όπου δεν είμαστε. Οι άνθρωποι δεν πιστεύουν ότι πολλά από αυτά τα προβλήματα υπάρχουν στο Πατριαρχείο της Κωνσταντινούπολης, δεν σκέφτονται ποιοι θα είναι σε σχέση με την ελληνική παράδοση. Υπόσχετη αυτοκέφαλη. Τι θα είναι, αν είναι, κανείς δεν ξέρει. Η ιστορία δείχνει ότι η Κωνσταντινούπολη είναι πολύ συχνά απρόβλεπτη.

- Πιστεύετε ότι σε αυτή την περίπτωση η Κωνσταντινούπολη παίζει σε εκείνες τις σοβιετικές διαιρέσεις της εθνικής συνείδησης στην κατανόηση των σχέσεων του λαού και της εκκλησίας, της εκκλησίας και του κράτους;

- Ναι. Οι Σοβιετικοί καιροί πάντα προωθούσαν κάθε είδους φανταστικές και αδιανόητες διαιρέσεις για να διατηρήσουν την εξουσία, αποδίδοντας πάντα τα καλά στο κόμμα και την κομμουνιστική ιδεολογία. Και αυτές οι διαιρέσεις είναι σταθερά εδραιωμένες στα μυαλά των ανθρώπων, συμπεριλαμβανομένης, δυστυχώς, και της εκκλησίας. Ως εκ τούτου, η κατάσταση είναι πολύ περίπλοκη και πολυεπίπεδη.

Δυστυχώς, οι σύγχρονοι αναλυτές, οι πολιτικοί επιστήμονες και οι κοινωνιολόγοι είναι ελάχιστα εξοικειωμένοι με τις εκκλησιαστικές υποθέσεις, όπως και οι ίδιες οι εκκλησιαστικοί λαοί, ειδικά οι «αξιωματούχοι». Αυτό μπορεί να διαπιστωθεί από το γεγονός ότι στο Διαδίκτυο, στα μέσα μαζικής ενημέρωσης, υπάρχουν πολύ λίγες ορθές καταστάσεις. Ακόμη και αν ένα άτομο ξέρει περισσότερο ή λιγότερο το νόμο του κανόνα ή την εκκλησιαστική ιστορία, εξακολουθεί να μην επιλύει αυτή την εξαιρετικά δύσκολη κατάσταση, επειδή η σύγχρονη εκκλησιολογική συνείδηση ​​βρίσκεται σε πολύ χαμηλό επίπεδο. Οι άνθρωποι συζητούν όλες τις λεπτές αποχρώσεις του εκκλησιολογικού μοντέλου, βέβαια βυζαντινού και ρωσικού, να ανακαλύψουν τις διαφορές και τις αντιφάσεις μεταξύ τους, αλλά δεν βλέπουν ότι υπάρχουν πολύ πιο σοβαρά προβλήματα πίσω από αυτό - θεμελιώδη για την εκκλησία, και αυτά τα προβλήματα βρίσκονται στην άλλη πλευρά των σύγχρονων διαφορών της Κωνσταντινούπολης και της Μόσχας . Επειδή το σύγχρονο εκκλησιολογικό πρότυπο είναι γραφείο, κληρικό τόσο στην Κωνσταντινούπολη όσο και στη Μόσχα, αν και πολλές με διαφορετικές μορφές. Στις ορθόδοξες εκκλησίες δεν ήταν απλώς το τοπικό ή τοπικό ενοριακό σύστημα που καθιερώθηκε, αλλά ο κληρικισμός. Σε αυτό, οι αρχές του Ευαγγελίου της Καινής Διαθήκης της δύναμης της αγάπης έχουν χαθεί εντελώς. Αυτό είναι που οι άνθρωποι δεν βλέπουν, και αυτό είναι το πιο σημαντικό πράγμα.

Για να καταλάβετε αυτό, πρέπει όχι μόνο να προσπαθήσετε να απελευθερώσετε τον εαυτό σας από αυτή την αγάπη για σας, για τον εαυτό σας και για τον εαυτό σας στην εκκλησία, όχι μόνο από όλα τα είδη σοβινισμού και ακατέργαστου εθνικισμού, αλλά και από ακατάλληλες σχέσεις με το κράτος, που οδηγούν σε υπερβολική εξάρτηση από αυτό: , και οικονομικά, και ιδεολογικά.

Петр Порошенко и Константинопольский патриарх Варфоломей на встрече в резиденции патриарха в Стамбуле.

- Αυτό ισχύει περισσότερο για την Κωνσταντινούπολη ή για τη Μόσχα;

- Αυτό ισχύει για όλους. Εκτός από την εθνικιστική και εγχώρια πολιτική, υπάρχει επίσης μια διεθνής, εξωτερική πολιτική επιρροή στην εκκλησία. Η Ουκρανία έχει γίνει ένα εμπόδιο και το κύριο πολιτικό θέμα για την Αμερική και την Ευρώπη στον αγώνα τους ενάντια στην υπάρχουσα τάξη στη Ρωσική Ομοσπονδία. Παρόλο που, βεβαίως, εάν η Ρωσική Ομοσπονδία είχε πραγματοποιήσει συνεπή αποδέσμευση, πολλά προβλήματα θα είχαν επιλυθεί από την άποψη των πολιτικών, συναισθηματικών και ηθικών. Αυτό θα μπορούσε να συγκεντρώσει τις θέσεις της Ρωσίας με τις παγκόσμιες δυνάμεις και να λύσει πολλά προβλήματα, γιατί τώρα είναι συχνά η αντίθεση του άλλου σε αυτή τη γραμμή κατά μήκος αυτής της γραμμής. Μερικοί είναι για τη διατήρηση της κληρονομιάς του κομμουνιστικού σοβιετικού συστήματος, ενώ άλλοι είναι εναντίον του. Ίσως όχι πολύ ενάντια στο εσωτερικό, στο βάθος, αλλά στην επιφάνεια είναι πολύ αντίθετο. Και οι άνθρωποι, ούτε στη Ρωσία ούτε στην Ουκρανία, που θυμούνται όλες τις φρίκες του 20ού αιώνα, δεν συμπορεύονται με αυτά τα απομεινάρια του σοβιετικού κομμουνιστικού χρόνου. Δυστυχώς, οι αρχές δεν βλέπουν και δεν καταλαβαίνουν. Η πολιτική εξουσία στη Ρωσική Ομοσπονδία, για να το θέσει ήπια, δεν αγωνίζεται πολύ έντονα για την αποσυμφόρηση και οι εκκλησιαστικές αρχές δεν υποστηρίζουν τόσο πολύ μια τέτοια κοσμική θέση, καθώς δεν έχουν τη δύναμη να αντισταθούν σε οτιδήποτε.

- Τι θα αλλάξει μετά τη διάρρηξη της Ευχαριστιακής Κοινωνίας για τους πιστούς του Πατριαρχείου Μόσχας και της Κωνσταντινούπολης; Ας υποθέσουμε ότι κάποιος φίλος μου, ένας φίλος ή συγγενής έμεινε στο Πατριαρχείο της Κωνσταντινούπολης ή πήγε εκεί. Τι πρέπει να κάνουμε; Μπορούμε να προσευχηθούμε μαζί τους πριν το δείπνο, ή, για παράδειγμα, να θεραπεύσουμε το σχίσμα, ή στην εκκλησία στα εσπερίδα ή στη λειτουργία; Γιατί δεν μπορούμε να κοινωνήσουμε μαζί;

- Όσο μπορεί να κρίνει κανείς από τα δημοσιευμένα κείμενα των αποφάσεων της τελευταίας Συνόδου της Ρωσικής Ορθόδοξης Εκκλησίας, δεν υπάρχει ευχαριστιακή κοινωνία μεταξύ των δύο εκκλησιών - της Ορθόδοξης Ρωσικής (ROC) και εκείνης της Κωνσταντινούπολης. Αυτό σημαίνει ότι ούτε οι κληρικοί της ROC θα πρέπει να λειτουργούν ούτε οι λαϊκοί να κοινωνούν στις εκκλησίες του Πατριαρχείου της Κωνσταντινούπολης. Υποτίθεται ότι όλα τα υπόλοιπα είναι δυνατά. Παρακαλώ προσευχηθείτε, να πηγαίνετε στον εσπερινό, να είστε το πρωί στον Όρθρο, στις κηδείες ή στα μνημόσυνα. Πιθανώς και στο βάπτισμα, μπορεί να είστε παρόντες. Εάν θέλετε να κάνετε κάτι καλό μαζί - παρακαλώ, τίποτα δεν είναι απαγορευμένο, εκτός από τη συμμετοχή στα μυστήρια.

- Και αν συναντήσω έναν επίσκοπο, έναν ιερέα, πώς να τον χαιρετώ, πώς;" Υπάρχει κάποιος βαθμός ελευθερίας; Πώς πρέπει να καλωσορίζω;

- Νομίζω ότι υπάρχει και θα υπάρξει κάποια ποικιλία. Κάποιος θα γυρίσει το κεφάλι ο ένας από τον άλλο, και κάποιος δεν θα γυρίσει, θα καλωσορίσει. Στο κάτω-κάτω χαιρετούμε ακόμη και καθολικούς ιερείς με σεβασμό. Δεν συνηθίζουμε, ως συνήθως, να δίνουμε μια ευλογία, έχουν μια άλλη μορφή χαιρετισμού. Δεν έχει σημασία. Εάν οι άνθρωποι θέλουν να πάρουν ευλογία, ας είναι ευλογημένοι. Πρέπει να καταλάβουμε ότι αυτό το χάσμα συνδέεται με προβλήματα της ιεραρχίας, το πρόβλημα της διαχείρισης, την οργάνωση της εκκλησίας και όχι όλα τα προβλήματα στη σειρά. Δεν εξαγγέλθηκε αναθεματισμός.

- Έχουμε δηλαδή κοινή πίστη;

- Έχουμε κοινή πίστη. Τώρα μπορούμε να πούμε για κάποια διαφορά στην κατανόηση της εκκλησίας, της δομής της εκκλησίας. Αλλά, και πάλι, αυτό το ερώτημα δεν είναι τόσο δογματικό όσο το κανονικό. Μη συγχέετε αυτά τα πράγματα. Αλλά δογματικά έχουμε κοινή πίστη, έτσι τώρα σε όλα όσα δεν αφορούν τα μυστήρια, μπορούμε να είμαστε μαζί. Έχω ήδη διαβάσει στο Διαδίκτυο, ότι και η ίδια η ιεραρχία έχει διαφορετικές απόψεις: ορισμένοι επίσκοποι έχουν πιο ριζοσπαστικές απόψεις, άλλοι είναι πιο νηφάλιοι. Υπάρχουν εντελώς αδιάφοροι: λένε, όπως συνηθίζαμε να επικοινωνούμε, θα είναι έτσι και τώρα, γιατί εσωτερικά είμαστε ένα. Σε γενικές γραμμές, αυτό είναι σωστό, πρέπει να προσπαθήσετε να είστε εσωτερικά φιλικοί και ενωμένοι. Μην θυμώνετε, δεν χρειάζεστε εχθρότητα, δεν μπορούμε να επιτρέψουμε τη βία. Αλλά ακόμα κι αν είμαστε εσωτερικά ενωμένοι, η κοινωνία μεταξύ μας, δυστυχώς, έχει διακοπεί μέχρι θα αρθεί. Παρόλο που δεν είμαστε αφελείς και καταλαβαίνουμε: το γεγονός ότι τέτοιες και τέτοιες αποφάσεις ελήφθησαν από την Κωνσταντινούπολη και στη συνέχεια από τη Μόσχα. Από τον λαό, από τοπικές εκκλησίες, ειδικά από την ίδια την Εκκλησία, δεν ΄φάνηκε πουθενά. Ακριβώς λόγω διαφωνιών, λόγω μιας τόσο έντονης αντίφασης, λόγω των παραβιάσεων των κανόνων της χριστιανικής ηθικής στη σχέση μεταξύ των εκκλησιών και των ιεραρχών, θα είναι πιο δύσκολο για τους ανθρώπους να αντιληφθούν. Αλλά είναι! Επομένως, ακόμη και αν κάποιος από την Ρωσική Ορθόδοξη Εκκλησία ξαφνικά καταλήξει σε κάποια δυτικοευρωπαϊκή ή αμερικανική πόλη και έρθει σε ναό του Πατριαρχείου της Κωνσταντινούπολης, τότε μπορεί να προετοιμαστεί σωστά, να συμμετάσχει στην Ευχαριστιακή Λειτουργία και να λάβει μέρος πνευματικά, χωρίς να μεταλάβει.

Αυτή η εμπειρία υπάρχει στην εκκλησία – η μυστική εμπειρία. Φυσικά, δεν μπορεί να τεθεί σε λειτουργία, δεν μπορεί να ειπωθεί ότι ο καθένας που έρχεται και να κοινωνεί μυστικά - αυτό θα είναι μια δραστική απλοποίηση, αλλά η πιθανότητα μυστικικής κοινωνίας μπορεί ακόμη να υπάρχει μεταξύ ενός Ορθοδόξου και ενός Καθολικού, Ορθοδόξου και εκπροσώπων ορισμένων προτεσταντικών ομολογιών. Αυτή η εμπειρία επιβεβαιώνεται από τους εξομολόγους μας του εικοστού αιώνα. Δεν είναι συνηθισμένο να μιλάμε για αυτό, αλλά υπάρχει, και δεν βγάζει πουθενά. Η κοινωνία με τον Χριστό και μέσω του Χριστού και ο ένας με τον άλλον, στο τέλος, για μας είναι το πιο σημαντικό πράγμα.

Πώς αλλιώς θα θεραπεύσουμε τις υπάρχουσες αντιφάσεις αν δεν έχουμε αγάπη, αν δεν έχουμε χάρη και αυτή την κοινωνία με τον Χριστό; Έτσι δεν θα λειτουργήσει ποτέ. Πρέπει να έχουμε τόλμη στην προσευχή, πρέπει να είμαστε ανοιχτοί στη συμφιλίωση με τον Χριστό, αλλά επίσης να γνωρίζουμε τα όρια της κανονικής, ιεραρχικής, και της ευχαριστιακής με τη σύγχρονη έννοια την παράδοση, εκκλησίας. Τώρα είναι σαφές ότι είναι προσωρινές. Είναι απαραίτητο να αλλάξουμε την ξεπερασμένη κανονική δομή, να αλλάξουμε τη στάση στην ιεραρχία, να αλλάξουμε την αυτοσυνειδησία των ιεραρχών: δεν είναι κύριοι στην εκκλησία και όχι δεσπότες. Πρέπει να ξεχάσουμε όλες αυτές τις έννοιες: «άγιος», «αγιότατος» και ούτω καθεξής. Είναι πλέον η ώρα να μπουν στο αρχείο.

Μέχρι να συμβεί αυτή η αλλαγή, θα υπάρξουν αναπόφευκτες αντιφάσεις μέχρι ρήξεις και, κατά συνέπεια, πόλεμοι. Ένας πόλεμος μπορεί να είναι πνευματικός, αλλά μπορεί επίσης να εξελιχθεί σε ένα θερμό πόλεμο - η ιστορία γνωρίζει πολλά τέτοια παραδείγματα. Εάν υπάρχει βία από τη μία πλευρά σε σχέση με τους ναούς, την ιδιοκτησία ή απλές απόψεις, αυτό σημαίνει ότι θα υπάρξει βία σε απάντηση. Αυτό μπορεί να επηρεάσει το δημόσιο συμφέρον, και τότε το κράτος μπορεί να πάει και, όπως ήταν απολύτως δίκαιο, να προστατεύσει τα συμφέροντα κάποιου μέρους, για παράδειγμα, του πληθυσμού της Ουκρανίας, ο οποίος υπάγεται στη δικαιοδοσία της Ρωσικής Ορθόδοξης Εκκλησίας. Έτσι, η Ουκρανία μπορεί να γίνει η «απασφάλιση» του Τρίτου Παγκόσμιου Πολέμου. Μην το φέρνεις καθόλου, Κύριε! Τότε ολόκληρος ο κόσμος θα πετάξει στην κόλαση.

- Πιστεύετε ότι υπάρχουν επαρκείς πολιτικοί λόγοι για αυτό;

- Υπάρχει μια πολιτική ένταση, μια οικονομική ύφεση, υπάρχει μια πολυετής παρεξήγηση και απροθυμία να γίνει κατανοητός ο ένας από τον άλλο, υπάρχει βιαιότητα όταν κανείς δεν θέλει να ακούσει κανέναν. Αρκεί να ανοίξουμε το Διαδίκτυο και να δούμε τι γράφουν: ακατέργαστη κακοποίηση από τις δύο πλευρές, αλλά κυρίως, δυστυχώς, από την ουκρανική. Αυτό είναι πολύ λυπηρό. Προσωπικά, αντιμετωπίζω την Ουκρανία και τους Ουκρανούς εν γένει ως δικούς μας, όπως και τις δικές τους ιστορίες. Δεν αναγνωρίζω όλες αυτές τις συνομιλίες ότι είναι εντελώς διαφορετικά έθνη, ότι είναι εντελώς διαφορετικές ιστορίες, γενικά σχεδόν διαφορετικοί πολιτισμοί. Ναι, όλες αυτές οι ανοησίες! Αυτό δεν συνέβη ποτέ πριν. Και στην Ουκρανία, υπάρχουν αρκετοί καλοί, ευγενικοί και θρησκευτικοί άνθρωποι, όπως εμείς, αυτοί είναι άνθρωποι κοντά μας με μια πολύ κοντινή κουλτούρα, με την ίδια πίστη, εκτός αν αυτή η πίστη είναι ονομαστική και στις δύο πλευρές και αν καθοδηγεί τη ζωή τους.

- Τώρα στο Διαδίκτυο, μπορείτε να αντιμετωπίσετε τις κλήσεις να μην εκτελέσετε τις αποφάσεις της Συνόδου για το σπάσιμο της Ευχαριστιακής Κοινωνίας, γιατί αυτό είναι όλη η πολιτική, αλλά πρέπει απλά να είστε καλός Χριστιανός και να αγαπάτε τους εχθρούς σας.

- Αυτό είναι ένα είδος προσπάθειας να είναι οπουδήποτε, σαν σε μια πάλη. Αλλά στην περίπτωση αυτή δεν είναι η ειρήνη, αλλά η απροθυμία να μοιραστούν τις δυσκολίες και την τύχη της εκκλησίας τους με όλες τις αδυναμίες και τα έλκη. Οι προσπάθειες να αποσυρθούν από την κατάσταση που χωρίζει τα πατριαρχεία με αυτό τον τρόπο προκαλούν μόνο μια διάσπαση. Δεν υπάρχει λόγος να αγωνίζεστε ούτε με την Κωνσταντινούπολη ούτε με κανέναν, αλλά στην εκκλησία σας δεν υπάρχει λόγος να σπέρνετε τη διαφωνία. Αυτό δεν σημαίνει ότι δεν πρέπει να αναζητούμε τρόπους έξω, αλλά πρέπει να ξεκινήσουμε από τον εαυτό μας: δεν επικρίνουμε τις αποφάσεις της ιεραρχίας αλλά υπερνικάμε τις διαιρέσεις μέσα στην εκκλησία μας, επιδιώκοντας βαθύτερους λόγους για ενότητα. Η παραμέληση των αποφάσεων της ηγεσίας της εκκλησίας δείχνει ότι αν και εντός της δικαιοδοσίας τους οι άνθρωποι μπορούν να λάβουν κοινωνία από ένα κύπελλο, αυτό δεν οδηγεί αυτομάτως στην ενότητα και την ειρήνη. Επομένως, το μυστήριο παρά τα πάντα στο Πατριαρχείο της Κωνσταντινούπολης για τα μέλη της εκκλησίας μας μπορεί να είναι μόνο μια πολιτική δήλωση, δηλαδή μια παγίδα.

Священник Георгий Кочетков

- Ποιες είναι οι δυνατότητες εξόδου από την κρίση που βλέπετε;

- Ο Πατριάρχης Κύριλλος και κάποιες τοπικές εκκλησίες παροτρύνουν να συγκληθεί Πανορθόδοξη Σύνοδος σε αυτό το θέμα. Για παράδειγμα, ο Πατριάρχης της Αντιόχειας έκανε μια τέτοια κλήση. Αυτό θα ήταν σημαντικό, διότι το ζήτημα αφορά όλες τις ορθόδοξες εκκλησίες, όχι μόνο την Κωνσταντινούπολη ή τη Μόσχα. Θα ήταν μια πολύ δύσκολη Σύνοδος, αλλά θα μπορούσε να είναι μια πραγματική εκδήλωση συνδιαλλαγής και μια ευκαιρία να αποφευχθεί η διάσπαση που συμβαίνει τώρα. Οι αποφάσεις του Οικουμενικού Πατριαρχείου είναι πολύ μονόπλευρες και αμερόληπτες. Όταν υπάρχουν αιώνες πίσω από κάποιες μεγάλες πραγματικότητες στην εκκλησία, είναι αδύνατο να ακυρώσετε τα πάντα με ένα χτύπημα της πένας και να μετρήσετε "ως όχι το πρώτο." Για ολόκληρο τον Ορθόδοξο κόσμο, η κατάσταση που ξεκίνησε ο Οικουμενικός Πατριάρχης είναι κακή, αλλά όλες οι τοπικές εκκλησίες εξαρτώνται από την Κωνσταντινούπολη, αφού όλοι φοβούνται την πολιτική επιρροή του. Η Κωνσταντινούπολη αναγνωρίζεται, έτσι να μιλάει, εκπροσωπώντας όλη την Ορθοδοξία ενώπιον του Δυτικού κόσμου και κανείς δεν θέλει να διαμαρτυρηθεί με αυτό. Ως εκ τούτου, η σύγκληση Πανορθόδοξης Συνόδου σε αυτή την κατάσταση είναι απίθανη. Σύμφωνα με τους ιερούς κανόνες, ο Πατριάρχης της Κωνσταντινούπολης πρέπει να την συγκαλέσει, αλλά μέχρι στιγμής δεν υπάρχει σαφής επιθυμία από την πλευρά του.

Αλλά αν συγκληθεί η Παντορθόδοξη Σύνοδος, έχω μια τέτοια διαίσθηση ότι δεν θα λυθεί εκεί τίποτα. Για να τα λύσουμε, πρέπει όχι μόνο να συγκεντρωθούμε, πρέπει να έχουμε ενότητα στην εκκλησία και τη βαθιά ενότητα του Ορθοδόξου λαού. Πού βλέπατε την καθολικότητα; Και πού είδατε αυτή την ενότητα; Εάν όλα αυτά υπάρχουν, είναι πολύ τοπικά και σύντομα.

Οι ορθόδοξες εκκλησίες είναι μικρές και αδύναμες, είναι κακώς οργανωμένες εσωτερικά και ελάχιστα συνδεδεμένες μεταξύ τους. Πολλοί από αυτούς, ειδικά η Ρωσική Εκκλησία, γνώρισαν πρόσφατα φοβερά χρόνια. Η αναγέννησή τους είναι ακόμα μπροστά, αν συμβεί καθόλου. Προς το παρόν, μόνο ένα μέρος των εκκλησιών, των μοναστηριών και της εκκλησιαστικής δομής έχουν αποκατασταθεί στη ROC. Επιπλέον, έχει αποκατασταθεί με τέτοιο τρόπο ώστε ποτέ δεν ήταν πριν, σε μια εντελώς νέα μορφή, με νέες σημασιολογικές και πνευματικές προεκτάσεις που απέχουν πολύ από πάντα τις καλύτερες.

Priest George Kochetkov

- Είναι δυνατόν γενικά να επιλυθεί η βαθιά κρίση μέσα από το παλαιό παράδειγμα της κωνσταντίνειας εποχής της ζωής των ορθόδοξων εκκλησιών;

- Όχι και πάλι όχι! Είναι αδύνατο να επιλύσουμε μια σοβαρή κανονική κρίση με την παλιά κατανόηση του τι είναι κανονικό, δηλαδή, σωστά, επειδή ο κανόνας είναι ο κανόνας. Αλλά σωστά από την άποψη της αιωνιότητας, συγχωρέστε και όχι μόνο επειδή κάποιος κάποτε κάποτε υιοθέτησε έναν τέτοιο κανόνα. Αν και στην εκκλησία και, όπως λένε, από την εισροή του Πνεύματος. Εξάλλου, αυτό έγινε συχνά σε κατάσταση κατάστασης, για ορισμένο χρονικό διάστημα, ακόμη και σε εποχή και για ένα συγκεκριμένο μέρος. Συχνά συναντάμε το γεγονός ότι η ζωή έχει πάει εντελώς διαφορετικά, αλλά ο κανόνας έχει απομείνει. Είναι απαραίτητο να αναθεωρηθεί ολόκληρο το σύστημα των κανόνων, μιλώντας για το τι είναι σωστό στην εκκλησία και πώς πρέπει να ζουν οι Χριστιανοί τώρα. Κάτι πρέπει να διατηρηθεί ως παράδοση, αλλά κάτι πρέπει να ακυρωθεί, κάτι που έχει αναπτυχθεί, μεταμορφωθεί, μεταμορφωθεί. Και δεν θα είναι κανένας μοντερνισμός και ανακατασκευή. Σε αυτό πρέπει απλά να αναγνωρίσει το θέλημα του Θεού, να το αναζητήσει και να το εκπληρώσει. Και χρειαζόμαστε εντελώς διαφορετικές σχέσεις με την κοινωνία και με το κράτος - απολύτως όλες τις εκκλησίες, γιατί παντού αυτό είναι προβληματικό.

Είναι απαραίτητο να δούμε τι είναι το θέλημα του Θεού τώρα, όταν τελείωσε η περίοδος του Κωνσταντίνου, δηλαδή πώς να οργανώσουμε τώρα την εκκλησία. Στην αρχέγονη χριστιανική περίοδο, κατά την αποστολική εποχή, τον 2ο αιώνα, οι χριστιανοί, η εκκλησία, αισθανόταν σαν αδελφότητα και κοινότητα, η οποία δεν είναι απολύτως ισοδύναμη με τη σύγχρονη ενορία, μητρόπολη, μονή. Πρέπει να επιστρέψουμε στα ευαγγελικά θεμέλια της ζωής μας, στην εμπειρία που έχουν δημιουργήσει οι απόστολοι και οι πρώτες γενιές χριστιανικών κοινοτήτων και αδελφοτήτων, από τις οποίες η εκκλησία έχει υποστεί την επίδραση αυτών των πολύ πολιτικών λόγων λόγω διαφόρων ιστορικών ανατροπών και δυσκολιών.

- Ακούγεται λίγο φανταστικό, γιατί σήμερα η διοίκηση των εκκλησιών βρίσκεται στα χέρια της ίδιας ιεραρχίας. Δεν είναι σαφές πώς μπορεί να πραγματοποιηθεί η μετάβαση στο κοινοτικό αδελφικό μοντέλο που προτάσσατε. Αποδεικνύεται ότι η σημερινή εκκλησιαστική δομή πρέπει πρώτα να πάψει να υπάρχει;

- Και συμβαίνει, αλλά ελπίζω ότι δεν θα γίνει. Το γεγονός είναι ότι τώρα συμβαίνουν ενδιαφέρουσες διαδικασίες στην εκκλησία, γεννιέται κάποια νέα γενιά και όχι μόνο στην εκκλησία μας. Ήδη, διάφοροι νέοι ιερείς και μάλιστα επίσκοποι μαρτυρούσαν ότι η υπάρχουσα εκκλησιαστική ζωή τους δεν τους ταιριάζει, περιμένουν σοβαρές αλλαγές.

Δεν μιλάω για τους λαϊκούς, οι οποίοι συχνά φεύγουν απλά από την εκκλησία. Αλλά χωρίς τους ανθρώπους που θα χρειαστούν όλους αυτούς τους ναούς, επισκόπους, ιερείς. Θα πρέπει να είναι ένα ζωντανό πραγματικό μέρος της εκκλησίας, και όχι μόνο μια εκκλησιαστική γραφειοκρατία, μια εκκλησιαστική δομή, ένας θεσμός. Μόνο οι ίδιοι οι άνθρωποι, οι επίσκοποι και οι ίδιοι οι πρεσβύτεροι, μπορούν να θέσουν τέτοιες ερωτήσεις και να αρχίσουν να τα λύσουν. Και υπάρχουν τέτοιοι άνθρωποι, αλλά για τώρα οι φωνές τους είναι τελείως τεντωμένες. Ποιος τα ξέρει; Ποιος θα καλέσει τα ονόματά τους; Ενώ ακούει κάποιον Kuraev, Smirnov, Tkachev ή Shevkunov. Μπορείτε να συνεχίσετε αυτή τη σειρά για μεγάλο χρονικό διάστημα. Αλλά είναι μια ντροπή!

- Πιστεύετε ότι υπάρχει τουλάχιστον μία φωνή που θα μπορούσε να αντιταχθεί στα άτομα που απαριθμήσατε;

-- Για αυτό, όλα σιωπούν ώστε να μην είναι στην κοινωνία και στην εκκλησία. Η μοναδική μας επίσημη εξουσία είναι ο πατριάρχης. Αλλά η εξουσία του υποτιμάται συνεχώς "στο baseboard", ακόμα και όπου κάνει καλά πράγματα, για να μην αναφέρουμε αμφιλεγόμενα θέματα που πρέπει να συζητηθούν. Αλλά γι 'αυτό, η εκκλησία θα χρειαζόταν ελευθερία, αλλά δεν είναι, υπάρχει μόνο μια πολύ αμφιλεγόμενη κατακόρυφη δύναμη. Η εξουσία της Ορθόδοξης Εκκλησίας στην κοινωνία έχει μειωθεί. Οι άνθρωποι κοιτάζουν τη δομή της εκκλησίας σαν τους αδερφούς του κράτους που υποστηρίζουν τις πιο βασικές προθέσεις στην κοινωνία. Η εκκλησία δεν μπορεί πλέον να ζήσει όπως αυτή - αυτό είναι προφανές σε όλους. Ως εκ τούτου, είναι παραλυμένη. Όπως και σε παλαιότερες εποχές, κάποιοι σαν τον Βλαντιμίρ Ίλιτς θα έλεγαν: "Μια επαναστατική κατάσταση!".

- Μπορούν οι λαϊκοί να κάνουν κάτι για να βοηθήσουν στην επίλυση της «επαναστατικής κατάστασης»;

- Και οι δύο μπορούν και πρέπει. Οι ιερείς είναι πολύ εξαρτημένοι, όπως έγραψε ο πατέρας Pavel Adelheim, είναι στην πραγματικότητα σε αντάρτες ανάλογα με τους επισκόπους, αν όχι καθόλου στη δουλεία μεταξύ τους. Από τους επισκόπους, κανείς δεν αισθάνεται ανεξάρτητος από οποιαδήποτε εξωτερική εξουσία ή από την εκκλησία. Ως εκ τούτου, οι λαϊκοί πρέπει να μιλήσουν. Ακόμα κι αν δεν καταλαβαίνετε τη θεολογία, τον κανόνα, την εκκλησιολογία και άλλες εκκλησιαστικές παραδόσεις, αλλά ζείτε μέσα στην εκκλησία, ανησυχείτε για αυτό, έχετε κάτι επώδυνο. Ακόμα κι αν δεν γνωρίζετε την έξοδο και δεν καταλαβαίνετε γιατί συμβαίνει αυτό και πώς είναι απαραίτητο, θα πρέπει ακόμα να μιλήσετε γι 'αυτό - αρκεί να είστε σιωπηλοί!

- Πού να μιλήσω; Με κάθε άλλο; Γράψτε στο Facebook;

- Οπουδήποτε και που το συντομότερο δυνατό, αλλά πρέπει να προσπαθήσουμε να το κάνουμε χωρίς κριτική. Είναι απαραίτητο να θέσουμε και να λύσουμε προβλήματα και να μην προσποιούμαστε ότι αν πρόκειται για εκκλησία που καλείται να είναι το μυστικιστικό Σώμα του Χριστού, σημαίνει ότι όλα τα προβλήματα έχουν ήδη λυθεί. Ή ότι δεν πρέπει να είναι ορατά για την εξωτερική κοινωνία και τον κόσμο. Τίποτα τέτοιο, όλα είναι ορατά.

Η εκκλησία είναι άνθρωποι, και όπου οι άνθρωποι είναι προβλήματα. Δεν υπάρχουν προβλήματα στο Θεό, αλλά στους ανθρώπους πάντα υπάρχουν. Όταν όλα αυτά είναι κρυμμένα, είναι πολύ χειρότερα, επειδή όταν βλέπουν κάτι ακατάλληλο ή ακατανόητο στην εκκλησία, οι άνθρωποι αρχίζουν να ονειρεύονται, αρχίζουν να υποπτεύονται όλους τους ακόμη χειρότερους. Βλέποντας μια ντροπή σε ένα μέρος - να σκεφτεί κανείς ότι αυτή η ντροπή υπάρχει παντού. Δεν υπάρχει καμία εμπιστοσύνη στην εκκλησία, επειδή οι άνθρωποι βλέπουν ότι δεν υπάρχει ανοίγματα σε αυτό. Επιπλέον, υπάρχει ένα παράδοξο που είναι γνωστό σε όλες τις ηλικίες: πάντοτε θα υπάρχουν δυνάμεις σε αυτόν τον κόσμο που θα καταπολεμούν την Εκκλησία αυτή καθαυτή και όσο καλύτερα θα είναι, τόσο μεγαλύτερη θα είναι η αντίσταση αυτών των δυνάμεων.

- Για την εσωτερική ζωή της Ρωσικής Ορθόδοξης Εκκλησίας, αυτό το σχίσμα φέρει μόνο μερικές απειλές ή το αντίστροφο: προωθεί την ενότητα, την εδραίωση διαφόρων ορθοδόξων τάσεων, δυνάμεων και παραδόσεων;

- Αυτή η κρίση έφερε προβλήματα, αλλά είναι γεμάτη με καλά πράγματα. Αλλά το ίδιο το καλό δεν είναι ποτέ. Θέλετε μια καλή ζωή, θέλετε διόρθωση των λαθών, των αμαρτιών - χρειάζεστε μετάνοια και κοινές δημιουργικές, πνευματικές και συναινετικές προσπάθειες. Δημιουργήστε ό, τι θέλετε, τι θέλει ο Θεός από εσάς, τι σας θέτει. Θέλετε να ζήσετε με το πνεύμα της αγάπης και της ελευθερίας στο Χριστό; Θέλετε να ζήσετε με πνεύμα αδελφοσύνης, υποτροφίας και υπουργείου; Συνεχίστε λοιπόν, αρχίζοντας από τον εαυτό σας. Αυτό έχει σημασία. Ναι, πρέπει να μετανοήσετε για πολλά, για το παρελθόν. Ναι, χρειάζεστε αναγέννηση όλων των ανθρώπων, της χώρας και της εκκλησίας. Και η εκκλησία το χρειάζεται - και δεν πρέπει να είστε ντροπαλός και φοβισμένος για να μιλήσετε γι 'αυτό, αν και, φυσικά, πολλοί με τη σειρά τους θα ουρλιάζουν και θα προσπαθήσουν να πιέσουν στο νύχι όσων το μιλούν σοβαρά. Αλλά πάντα ήταν. Κάπου πιο πολιτισμένο, κάπου πιο αγενές. Είναι απαραίτητο να αντισταθούμε στη δύναμη της κοινής πίστης, ελπίδας και αγάπης.

Η δεκαετία του '90 περνούσε όταν όλα στην εκκλησία έγιναν δεκτά με ένα κτύπημα, όταν και το πιο οδυνηρό πράγμα ερμηνεύονταν με ιριδίζοντες τόνους. Είμαστε πραγματικά σε μια εποχή κρίσης, και δεν θα περάσει γρήγορα ούτως ή άλλως. Ακόμη και αν κατορθώσουν με κάποιο τρόπο να συμβιβάσουν, ας πούμε, τη Δεύτερη και την Τρίτη Ρώμη. Τα προβλήματα προχώρησαν πολύ περισσότερο και βαθύτερα. Καμία εκεχειρία εκκλησιαστικών κυβερνήσεων δεν θα επιλύσει αυτά τα ζητήματα · μπορεί να μαλακώσει λίγο.

- Αυτό που ουσιαστικά χάθηκε στην εκκλησία μετά την παύση των σοβιετικών διώξεων και τι δεν μπορεί να χάσει τώρα για να θεραπεύσει την κρίση;

- Έχουμε ήδη χάσει την ευκαιρία για αναβίωση της εκκλησίας στις αρχές της δεκαετίας του '90. Δεν έκαναν τίποτα, σκέφτηκαν μόνο για τον εαυτό τους και για τον εαυτό τους: πού να πάρουν χρήματα, πώς να αποκαταστήσουν την πρώην πολυτέλεια και την προηγούμενη επιρροή στο κράτος, στον λαό, στον πολιτισμό - σε τίποτα. Είχαν εμπλακεί καθόλου με λάθος τρόπο. Δεν ήταν απαραίτητο να επενδύσουμε όλες τις προσπάθειες για την αποκατάσταση των κατεστραμμένων ναών, των μοναστηριών και όλων των εκκλησιαστικών περιουσιών. Το κράτος θα ήθελε να το αποκαταστήσει, να το επαναφέρει, αλλά το αφήστε να το κάνει με δικά του έξοδα και με δική του πρωτοβουλία. Θα ήταν δυνατό να τους βοηθήσουμε, αλλά ήταν απολύτως άχρηστο να χρησιμοποιηθούν σε αυτό το ζυγό και σε αυτό το πλαίσιο να γίνει απολύτως εξαρτημένος από την κατάσταση κατάσταση, η οποία είναι ακόμα σε εξέλιξη.

Ήταν απαραίτητο να καταλάβουμε ότι η εκκλησία έχει ένα νούμερο ένα έργο - την αποκατάσταση των ανθρώπινων ψυχών. Σε όλες τις ώρες και σε κάθε μέρος. Ήταν απαραίτητο να ασχοληθούμε με τους ανθρώπους, όπως έκαναν, λόγου χάρη, η Αδελφότητα Μεταμόρφωσης και το Ορθόδοξο Χριστιανικό Ινστιτούτο Αγίου Φιλάρετ. Αυτό είναι πλέον το πιο σημαντικό πράγμα που πρέπει να κάνετε στην εκκλησία. Αυτό είναι το κέντρο.

Members of the Transfiguration Brotherhood at the liturgy in the Cathedral of Christ the Savior

Αυτό είναι σημαντικότερο από αυτό που συμβαίνει στο Κίεβο, στην Κωνσταντινούπολη ή στο Πατριαρχείο της Μόσχας. Αλλά αντί να βοηθήσουν τους ανθρώπους να κερδίσουν την εμπειρία της πίστης και να εισέλθουν στην εκκλησία, χρησιμοποίησαν τον αναλφαβητισμό και την πνευματική καταστροφή τους, προκάλεσαν να μιλούν κατά της ρωσικής γλώσσας στη λατρεία, χωρίς την οποία να κατανοούν τη λατρεία και τη Γραφή, και η παράδοση της εκκλησίας είναι σχεδόν αδύνατη για τον σύγχρονο άνθρωπο. Αντί να καθιερώσουν κανονικές ανθρώπινες κοινοτικές και αδελφικές σχέσεις στην εκκλησία, πρότειναν μια τέτοια δομή ενοριών, στην οποία δεν υπάρχει και δεν μπορεί να είναι μια κανονική ευαγγελική Ορθόδοξη ζωή. Επιβλήθηκε ο χειρότερος χυδαίος δεσποτικός κληρικισμός ως ο μόνος δυνατός, σχεδόν άγιος πατέρας, καθιερωμένος τρόπος να οδηγεί την εκκλησιαστική ζωή.

Ως αποτέλεσμα, οι λαϊκοί ήταν ουσιαστικά έξω από το κανονικό πεδίο, οι ιερείς έγιναν σαν δούλοι εδώ, και οι φεουδαλιστές, μεθυσμένοι από την έλλειψη λογοδοσίας τους προς την εκκλησία και το Θεό, συμπεριφέρονται όπως θέλουν και δεν υπάρχει κυβέρνηση μέσα τους. Είναι λυπηρό το γεγονός ότι δεν υπάρχει καμία σχέση μεταξύ του πατριάρχη και του λαού, της ιεραρχίας και του λαού. Αλλά θα ανακάμψει, αν οι ιεράρχες έχουν κάποια ταπεινοφροσύνη, θα καταλάβουν ότι είναι υπουργοί. Σύμφωνα με τα λόγια του Μητροπολίτη Αντωνίου Σουρόζ, που αναφέρει τον πατέρα Σοφρόνι (Ζαχάρωφ), ο ιεράρχης πρέπει να βρίσκεται στην κορυφή της πυραμίδας, αλλά η πυραμίδα θα πρέπει να γυρίσει ανάποδα. Έχει τη μεγαλύτερη ευθύνη, έχει το μεγαλύτερο βάρος, επειδή ασκεί το πιο σοβαρό υπουργείο, αλλά έχει τα λιγότερα προνόμια και τη λιγότερη εξουσία. Η εξουσία, ειδικά η πνευματική δύναμη, καταστρέφει τους ανθρώπους. Όσο υπάρχει μια ιστορία, θα είναι πάντα. Επομένως, η δύναμη πρέπει να είναι μόνο από το Θεό και από το Θεό, η δύναμη της αγάπης - αυτό είναι όλο! Το υπόλοιπο μπορεί να είναι κάποιο είδος πνευματικής εξουσίας ή κάτι παρόμοιο.

Αυτό είναι το μόνο που χρειάζεστε και θα μπορούσε να οργανώσει πίσω στη δεκαετία του '90. Τώρα, όταν σχεδόν τριάντα χρόνια έχουν περάσει, όλα έχουν γίνει πολύ πιο περίπλοκα. Τώρα θα χρειαστεί πολύ περισσότερος χρόνος και χρήματα. Αλλά αν και γνωρίζουμε πολύ καλά όλες τις πληγές της πατριαρχίας, η εκκλησία είναι ακόμα - η Ρωσική Ορθόδοξη Εκκλησία δεν είναι μόνο η πατριαρχία και όχι τόσο η πατριαρχία. Υπάρχουν πολλοί υπέροχοι και άγιοι άνθρωποι στη Ρωσική Εκκλησία. Είναι αλήθεια ότι ο Πατέρας Βιτάλι Μποροβόι, για παράδειγμα, εργάστηκε στο Πατριαρχείο, αλλά ήταν ένας πολύ φωτεινός, ακόμη και άγιος άνθρωπος. Φυσικά, οι άνθρωποι σαν αυτόν είναι δύσκολο να βρεθούν τώρα, αλλά ελπίζω ότι μπορείτε. Εάν τους δώσετε έναν τρόπο, θα εμφανιστούν. Έτσι, η πατριαρχία είναι η πατριαρχία και η Ρωσική Ορθόδοξη Εκκλησία είναι η εκκλησία και δεν θα τα συγχέουμε. Είναι απαραίτητο να αναβιώσει η εκκλησία και να μην οργανωθεί ένα νέο πατριαρχείο. Αυτό πρέπει επίσης να καταλάβουμε.

Ιερέας Γιώργος Kochetkov. Φωτογραφία: Stanislav Novgorodtseva.

Почему в православном мире нет мира, можно ли с этим справиться и как? – читайте в интервью с духовным попечителем Преображенского братства, ректором Свято-Филаретовского православно-христианского института

 профессором священником Георгием Кочетковым

– В кризисе, связанном с разрывом общения между Московским и Константинопольским патриархатами, хотелось бы различать церковные, церковно-политические и политические аспекты.

– Конечно, здесь есть все эти аспекты. Церковные – более глубокие, они не лежат на поверхности и связаны с общим кризисом форм церковного устройства. Уже сто лет как в истории православия закончился константиновский период, показавший, что политический союз с государством оборачивается для церкви всё большей потерей свободы, превращает её в одну из государственных структур. Тяга к государственной опеке настолько вошла в плоть церкви, что не пропала ни во время советских гонений, ни после, ни когда СССР развалился. И это самое главное, потому что, несмотря на очень тяжёлую историю Русской православной церкви в XX веке, надо признаться, что адекватных выводов из этой истории сделано не было. Последние события показывают, что внутри церкви нет адекватного понимания того, что значит для нас наследие доконстантиновской, константиновской и послеконстантиновской церковных эпох.

Церковный аспект, безусловно, самый важный. Именно из-за церковного кризиса трещит по швам вся иерархическая и каноническая структура. Люди стали понимать, что и система иерархии, и модель поместного церковного устройства «автокефальная церковь – епархия – приход», разработанные в константиновский период, сейчас работают чрезвычайно плохо, а иногда просто разрушительны для церкви. Это мы и видим в поведении Константинопольского патриарха, а иногда и других предстоятелей православных церквей, и просто архиереев. Часто это распространяется и на священников, а значит, и на всю систему приходской жизни. Вот это надо осознавать и это надо обсуждать, когда мы говорим о чём-либо, связанном с церковным устроением, церковным управлением, церковным порядком.

Разрыв общения между патриархатами, усугубившиеся на этой почве конфликты и разделения между верующими внутри одной юрисдикции обнаруживают в церкви действие идеологических и политических сил. Это, конечно, дискредитирует церковь. И это уже церковно-политический аспект. Всем понятно, что и раньше была огромная зависимость церкви от государства, его внутри- и внешнеполитических интересов, часто совсем не близких церкви. Но сегодня, когда большинство стран утратили свои христианские корни и живут, не оглядываясь на церковь, сама церковь по-прежнему держится за государственную власть и, сохраняя прежний порядок своего устройства, попадает в ещё большую зависимость от политики. Что называется, дожил христианский мир до этого позора.

Политические причины нынешнего кризиса слишком очевидны. Силы, которые приводят его в движение, не волнуют расколы в православии или внутренние проблемы Украины. Все видят, каково влияние, скажем, Америки и отчасти Европы на решение Константинополя. Это такое устроение «майдана» на церковной почве.

– Что значит «майдан на церковной почве»?

– Это попытка отвернуть Украину от нашей страны, такой, какой на сегодняшний день она является. С одной стороны, РФ продолжает нести в себе политические и идеологические реалии советского времени, а с другой, есть немало и того, что мы приобрели в постсоветский период, который, конечно, имеет и свои плюсы, и ярко выраженные минусы.

Политические пружины в этом церковном расколе – самые сильные, им подчинено церковное, каноническое, историческое толкование событий во всех странах и всех православных церквах. Но ведь кроме политики существует же ещё история, существуют люди, существуют какие-то национальные традиции, взаимоотношения народов, духовные, культурные, деловые и просто родственные связи, которые не могут быть принесены в жертву только политическим целям и средствам.

Симптоматично, что в предполагаемой автокефалии в принципе нет никакого церковного содержания. Никто не сказал, зачем Украине нужна автокефалия, кроме одного: хотим быть сами по себе. Коли у нас независимое государство – значит, должна быть независимая автокефальная церковь. Но такого принципа в церкви нет. То есть в основу кладётся принцип националистический, тот самый филетизм. Плюс церковные вопросы оказываются подчинены интересам государственной власти, а это такая же ересь, как и филетизм, хоть она пока и не имеет названия.

– Я впервые слышу про майдан не как символ борьбы за либеральные ценности, как воспринимается это в политическом эфире, а «майдан» как антироссийский политический разворот Украины.

– По-моему, это лежит на поверхности. Стремление оторвать Украинскую церковь от Русской связано в первую очередь с тем, чтобы окончательно оторвать Украину, её народ, традицию, её потенциал от Российской Федерации – не только политически, экономически, но и духовно, церковно. Потому что самая крепкая, самая серьёзная связь между украинцами и русскими, которые по сути почти один и тот же народ, – это духовная связь. И правильно патриарх Кирилл говорит, что наше единство начинается с киевской купели, с крещения, а всё остальное – наносное, в том числе все эти стремления к автокефалии.

– Вы считаете, что получение автокефалии не соответствует национальным интересам Украины?

– Смотря что считать национальными интересами. Разделение церквей поможет Украине быстрее интегрироваться в европейско-американскую систему жизни, во все её реалии: экономические, политические, духовные, культурные. Но в этом есть и плюсы, и минусы для Украины. Те, кто думают в категориях противопоставления русского украинскому и украинского русскому, видят в этом возможность дальнейшей национальной самоидентификации и самоутверждения, возможность освобождения от наследия советских времён, преодоления политического, экономического кризиса и так далее.

Но проблема в том, что этот кризис более глубокий, его причины никак не сводятся ни к политике, ни к вопросу об автокефалии. И народ, живущий на Украине, и Украинская церковь несут на себе те же язвы советского времени, что и современная РФ. И они так же не освободились, не покаялись и не возродились после советского времени. Это возрождение и не может произойти, если люди всё время хотят видеть причины страшного XX века вовне, а себя считать лишь жертвами. Пока на Украине есть только начатки покаяния, но есть и некоторое националистическое и шовинистическое самоудовлетворение – и это далеко не самая лучшая ситуация.

А кто-то понимает, что происходящее сейчас – это трагедия, несущая угрозу прямого военного конфликта. Такого ещё не было в истории: Россия и Украина никогда друг с другом всерьёз не воевали. Даже когда бо́льшая часть Украины входила в Речь Посполитую, то и тогда в силу своей православной веры и общих традиций, идущих со времён Киевской Руси, народ считал и называл себя русским (или русьским), причём весь, включая Западную Украину. Могли быть разного рода противоречия, непонимания, обиды, иногда претензии друг к другу – всё могло быть. В некоторых кругах на Украине были националистические и даже шовинистические тенденции, особенно к концу XIX – началу XX века. Могли быть и какие-то имперские замашки России, которые плохо воспринимались в некоторых частях украинского общества. Всё равно это были трудности внутри одной большой семьи, среди родственных друг другу людей, которые могли или полностью, или не полностью отождествляться с этим русским (или русьским) народом. Но так или иначе это всегда мыслилось как некое единство. А вот сейчас, как раз впервые, «благодаря» советской национальной политике, которая всё время играла на этих различиях, противоречиях, усиливая обиды и претензии, возникла совершенно новая ситуация, которой в истории никогда не было. Впрочем, и Украины в нынешних границах никогда не было. Это не традиционная Украина, это новообразование. Не было и такого её отношения к России, к русскому народу, великороссам. Многое теперь ещё и умышленно мифологизировано ради политических целей, богатства и власти. А всё это имеет сильное влияние на церковь.

Украинская православная церковь до последнего времени ощущала себя прежде всего частью Русской православной церкви при всех недостатках её современной жизни. Сейчас это изнутри и извне подвергается такому испытанию, искушению: мол, если хотите полной самостоятельности, надо уйти от тех язв, которые существуют в РПЦ, в её обыденном сознании, обыденной практике. Но там хорошо, где нас нет. Люди не думают, что многие из этих проблем существуют и в Константинопольском патриархате, они не думают о том, кем они будут по отношению к греческой традиции. Обещается автокефалия. Какой она будет, если будет, – никто не знает. История показывает, что Константинополь слишком часто бывает непредсказуем.

– Вы считаете, что в данном случае Константинополь играет на тех советских расколах национального сознания в понимании отношений народа и церкви, церкви и государства?

– Да. Советское время всегда способствовало всевозможным мыслимым и немыслимым расколам, чтобы удерживать власть, приписывая всё доброе партии и коммунистической идеологии. И эти расколы прочно закрепились в сознании людей, в том числе, увы, и церковных. Поэтому ситуация очень сложная и многослойная.

К сожалению, современные аналитики, политологи и социологи очень плохо разбираются в церковных делах, как и сами церковные люди, особенно «официальные лица». Это видно по тому, как мало в интернете, в СМИ здравых компетентных высказываний. Даже если человек более или менее знает каноническое право или церковную историю, всё равно разобраться в этой чрезвычайно трудной ситуации у него не получается, потому что современное экклезиологическое сознание находится на очень низком уровне. Люди обсуждают всякие тонкости экклезиологической модели, скажем, византийской и русской, выясняют различия и противоречия между ними, но они не видят, что за этим стоят куда более серьёзные проблемы – фундаментальные для церкви, и эти проблемы находятся по ту сторону современных разногласий Константинополя и Москвы. Потому что современная экклезиологическая модель – клерикальная, клерикалистская и в Константинополе, и в Москве, хотя несколько в разных формах. В православных церквах утвердилась даже не просто поместная или поместно-приходская система, а именно клерикалистская. В ней совсем теряются новозаветные евангельские начала власти любви. Вот что люди не видят, а это самое главное.

Чтобы это понять, нужно не только постараться освободиться от этой любви к своим, к себе и к своему в церкви, не только от всякого рода шовинизма и грубого национализма, но и от недолжных отношений с государством, приводящих к излишней зависимости от него: и политической, и экономической, и идеологической.

– Это относится больше к Константинополю или Москве?

– Это ко всем относится. Кроме националистического и внутриполитического есть ещё международное, внешнеполитическое влияние на церковь. Украина стала камнем преткновения и главным политическим субъектом для Америки и Европы в их борьбе против существующего порядка в Российской Федерации. Хотя, конечно, если бы в РФ была проведена последовательная декоммунизация, очень многие проблемы решились бы с точки зрения политической и эмоционально-нравственной. Это могло бы сблизить позиции России с мировыми державами и решить многие проблемы, потому что сейчас очень часто идёт противопоставление одних другим именно по этой линии. Одни за сохранение наследия коммунистической, советской системы, а другие как бы против. Может, не очень против внутренне, в глубине, но на поверхности очень против. А народ ни в России, ни на Украине, памятуя все ужасы XX века, не симпатизирует этим пережиткам советского коммунистического времени. К сожалению, власть этого не видит и не понимает. Политическая власть в РФ, мягко скажем, не очень энергично борется за декоммунизацию, а церковная власть не столько поддерживает такую позицию светской, сколько не имеет сил ничему сопротивляться.

– Что изменится после разрыва евхаристического общения для верующих Московского патриархата и Константинопольского? Допустим, какой-то мой знакомый, друг или родственник остался в Константинопольском патриархате или перешёл туда. Как нам поступать? Можем ли мы с ними молиться перед ужином, или, например, об уврачевании раскола, или в храме на вечерне, или на литургии? Почему мы не можем вместе причащаться?

– Насколько можно судить из опубликованных текстов о решениях последнего Синода РПЦ, нет евхаристического общения между двумя церквами – Русской православной и Константинопольской. Это значит, что ни клирикам РПЦ сослужить, ни мирянам причащаться в храмах Константинопольского патриархата нельзя. По умолчанию предполагается, что всё остальное можно. Пожалуйста, помолитесь, будьте на вечерне, будьте на утрене, молебне, панихиде или отпевании. Наверное, на крещении тоже можно присутствовать. Если хотите что-то хорошее вместе делать – пожалуйста, ничего не ограничивается, кроме участия в таинствах.

– А если я встречаю епископа, священника, как я должен его приветствовать, каким образом? Есть какая-то степень свободы? Как хочу, так и приветствую?

– Я думаю, что здесь есть и будет некоторое многообразие. Кто-то отвернётся друг от друга, а кто-то не отвернётся, будет приветствовать. В конце концов, мы даже к католическим священникам относимся уважительно. У них не принято, как у нас, давать благословение, у них другая форма приветствия. Это не имеет принципиального значения. Если люди захотят благословляться, пусть благословляются. Надо понять, что этот разрыв связан с иерархическими проблемами, проблемой управления, устроения церкви, а не со всеми проблемами подряд. Не анафема же объявлена.

– Вера у нас одна.

– Вера у нас одна. Теперь можно сказать о некоторой разнице в понимании церкви, церковного устройства. Но, опять же, этот вопрос не столько догматический, сколько канонический. Не надо путать этих вещей. А догматически вера у нас одна, поэтому сейчас во всём, что не касается таинств, мы можем быть вместе. Я уже читал в интернете, есть у той же иерархии разные взгляды: у одних епископов более радикальные, у других более спокойные. Есть и совсем равнодушные: мол, как я раньше общался, так буду и сейчас, потому что внутренне мы едины. В общем, это правильно, нужно стараться внутренне быть доброжелательными и едиными. Не надо озлоблений, не надо вражды, нельзя допустить насилия. Но даже если мы внутренне едины, причащаться вместе пока, к сожалению, не получится. Хотя мы же не наивные люди и понимаем: от того, что были приняты такие-то решения Константинополем, а потом Москвой, благодать от народа, от поместных церквей, тем более от самой Церкви никуда не уходит. Просто из-за разногласий, из-за такого резкого противоречия, из-за нарушений норм христианской этики во взаимоотношениях церквей и иерархов её труднее будет воспринимать людям. Но она есть! Поэтому, если даже человек из РПЦ попадёт вдруг в какой-нибудь западноевропейский или американский город и придёт в храм Константинопольского патриархата, то он может нормально подготовиться, участвовать в евхаристии и духовно причаститься, не подходя к чаше.

Такой опыт есть в церкви – мистический опыт. Его, конечно, нельзя поставить на поток, нельзя сказать, что любой, кто придёт, он и будет мистически причащён, – это будет резким упрощением, но возможность мистического причастия может существовать даже между православным человеком и католиком, православным и представителями некоторых протестантских деноминаций. Этот опыт подтверждён нашими исповедниками ХХ века. Об этом не принято говорить, но он есть, и его никуда не денешь. Приобщение ко Христу и через Христа друг ко другу, в конце концов, для нас самое главное.

А как ещё мы собираемся уврачёвывать существующие противоречия, если не будет у нас любви, если не будет у нас благодати и этого причастия Христу? Так никогда ничего не получится. Мы должны иметь дерзновение в молитве, мы должны быть открыты для примирения во Христе, но и знать границы канонические, иерархические, евхаристические в их современном значении и в традиции церкви. Сейчас видно, что в них временное. Надо менять устаревшую каноническую структуру, менять отношение к иерархии, менять самосознание иерархов: они не господа в церкви, не деспоты. Надо забыть все эти понятия: «владыки», «великие господа» и так далее. Это всё пора сдавать в архив.

Пока этой перемены не случится, неизбежно будут противоречия вплоть до разрывов, а значит, и войн. Война может быть духовной, но она же может перерасти и в горячую войну – история знает немало таких примеров. Если будет насилие с одной стороны в отношении храмов, имущества или просто мнений – значит, и в ответ будет насилие. Это может задевать государственные интересы, и тогда государства могут пойти, причём как бы совершенно справедливо, защищать интересы какой-то части, ну, скажем, населения Украины, находящейся в юрисдикции РПЦ. Так Украина может стать «главным запалом» Третьей мировой. Это вообще не приведи, Господь! Тогда весь мир полетит в тартарары.

– Вы считаете, этому есть достаточные политические причины?

– Есть политическое напряжение, экономический спад, есть многолетнее непонимание и нежелание понять друг друга, есть это озверение, когда никто никого не хочет слышать. Достаточно открыть интернет и посмотреть, что пишут: грубая ругань с обеих сторон, но особенно, к сожалению, с украинской. Это очень печально. Лично я отношусь и к Украине, и к украинцам вообще как к родным, как к своим. Я не признаю всех этих разговоров о том, что это абсолютно разные народы, что это абсолютно разная история, вообще чуть ли не разные цивилизации. Да ерунда всё это! Никогда такого не было и нет до сих пор. И на Украине достаточно хороших, добрых, замечательных и верующих людей, как и у нас, это близкие нам люди с очень близкой культурой, с той же самой верой, если только эта вера не номинальна с обеих сторон и если она руководит их жизнью.

– Сейчас в интернете можно столкнуться с призывами не исполнять решения Синода о разрыве евхаристического общения, поскольку это всё политика, а нужно просто быть добрым христианином и любить своих врагов.

– Это своеобразная попытка быть нигде, как бы над схваткой. Но в данном случае это не миротворчество, а нежелание разделить трудности и судьбу своей церкви со всеми её немощами и язвами. Попытки так устраниться от ситуации, разделяющей патриархаты, только провоцируют раскол. Не надо враждовать ни с Константинополем, ни с кем, но и в своей церкви не нужно сеять рознь. Это не значит, что не нужно искать путей выхода, но начинать надо с себя: не критикуя решения иерархии, а преодолевая разделения внутри нашей церкви, ища более глубокие основания для единства. Пренебрежение к решениям церковного руководства показывает, что хотя внутри своей юрисдикции люди могут причащаться от одной чаши, это автоматически не приводит к единству и миру. А потому и причастие вопреки всему в Константинопольском патриархате для членов нашей церкви может оказаться лишь политической декларацией, то есть ловушкой.

Священник Георгий Кочетков. Фото: Станислава Новгородцева

Окончание материала о необходимых путях преодоления раскола читайте здесь.