Η ΑΝΤΙΠΕΛΑΡΓΗΣΗ ΤΟΥ ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΟΥ ΥΙΟΥ ΠΡΟΣ ΤΟΝ ΓΕΡΟΝΤΑ

Του Σεβ. Μητροπολίτη Μεσσηνίας Χρυσοστόμου Σαββάτου στην Romfea.gr Καθηγητή Ε.Κ.Π.Α

---

Από την Αποστολική Διακονία της Εκκλησίας της Ελλάδος κυκλοφορήθηκε σε καλαίσθητη έκδοση μία συλλογή κειμένων, μέ τίτλο: «Μητροπολίτου Γέροντος Χαλκηδόνος Μελίτωνος Χατζῆ (+), Ανέσπερο φως εκ Φαναρίου» (Αθήναι 2022), την οποίαν επιμελήθηκε ο πνευματικός υιός του Γέροντος, Σεβασμιώτατος Μητροπολίτης Φιλαδελφείας κ. Μελίτων.

Η παρούσα έκδοση περιλαμβάνει κείμενα, τα οποία «αποτελούν μαρτυρία αληθή του ‘πιστεύω’ και της ‘εκφράσεως’ της πορείας ουχί βεβαίως μόνον μιας συγκεκριμένης χρονικής περιόδου˙ είναι ο διηνεκής πόνος και το άλγος˙ το κλέος και η δόξα˙ το μαρτύριον και η μαρτυρία˙ το φως και η αλήθεια και η χάρις της Αγιωτάτης Εκκλησίας της Κωνσταντινουπόλεως» (σελ. 27), όπως εμφυώς ο Σεβα-σμιώτατος Φιλαδελφείας επισημαίνει στην «Προθεωρία Τιμής και Μνήμης».

«Ο Τόμος ούτος», γράφει ο Σεβασμιώτατος, «προϊόν σεβασμού και αγάπης υιϊκής και κόπου πολλού και ευγνωμοσύνης και καρδιακής ευχαριστίας προς τον πολιόν Γέροντα του Φαναρίου, τον Χαλκηδόνος Μελίτωνα τον πάνυ, βλέπει το φως της δημοσιότητας εις μιαν ιστορικήν συγκυρίαν: την συμπλήρωσιν τριάκοντα τριών ετών από του σαββατισμού του...» (σελ. 29), γιαυτό και επέλεξα να τιτλοφο-ρήσω την παρούσα παρουσίαση, ως «αντιπελάργηση του πνευματικού υιού προς τον Γέροντα».

Στον Τόμο περιλαμβάνονται ομιλίες του Χαλκηδόνος Μελίτωνα από ιεροσπουδαστού της Ιεράς Θεολογικής Σχολής Χάλκης και μέχρι το 1984, όλες ανέκδοτες και ιδιόχειρες, τις οποίες ο επιμελητής της έκδοσης συνέλεξε από βιβλιοθήκες, αρχεία, κώδικες του Αρχειοφυλακείου του Οικουμενικού Πατριαρχείου, και οι οποίες δεν περιλαμβάνονται σε καμία άλλη συλλογή, όπως στα «Χαλκηδόνια» (Αθήνα 1999) ή στο έργο «Εἰς μνημόσυνον αἰώνιον. Μνήμη Μητροπολίτου Γέροντος Χαλκηδόνος Μελίτωνος (1913-1989)», ἔκδ. Αποστολική Διακονία, Αθήνα 2015.

Η ειδολογική κατανομή των Ομιλιών, Κηρυγμάτων και Επιστολών διαμορφώνεται σε ένα Corpus με επτά ενότητες, δηλαδή : α) Κυριακοί λόγοι. Ομιλίες σε Δεσποτικές Εορτές, Κυριακές και στην Μεγάλη Εβδομάδα. β) Θεομητορικοί λόγοι. γ) Αγιολογικές ομιλίες. δ) Χειροτονητήριοι λόγοι. ε) Προσφωνήσεις-Αντιφωνήσεις και Επικήδειοι. στ) Συνεντεύξεις και ζ) Κείμενα πρωτόλεια, της νεανικής ηλικίας του Γέροντος.

Στο τέλος της συλλογής προστίθενται δυο κείμενα, η αυτοβιογραφία του Γέροντα (του έτους 1930) και η εξόδιος ομιλία του επιμελητού της παρούσας έκδοσης Σεβασμιωτάτου Μητροπολίτου Φιλαδελφείας κ. Μελίτωνος (28-12-1989), ενώ η όλη έκδοση κατακλείε-ται με την παράθεση φωτογραφικού υλικού.

Μέσα από τα κείμενα επιβεβαιώνεται ότι «ο Μητροπολίτης Χαλκηδόνος Μελίτων έγραψεν ιστορίαν με τα κηρύγματα και τις ομιλίες του. Άριστος γνώστης και χειριστής του Έλληνος λόγου και όχι μόνον, γλαφυρός, οξυδερκής, ευαίσθητος, εσαγήνευε με τις ομιλίες του, αι οποίαι συνέδεον δημιουργικώς την παραδοσιακότητα με την πρωτοπορίαν, την πιστότητα εις τα πατρώα δόγματα με την ανοικτοσύνην, προέβαλλε την Εκκλησίαν όχι ως «αντίπαλον» της ιστορίας, αλλά ως μεταμορφωτικήν δύναμιν του κόσμου» (Μήνυμα Α.Θ.Π. Οι-κουμενικού Πατριάρχου κκ. Βαρθολομαίου, στην παρούσα έκδοση, σελ. 20).

Το ήθος, το ύφος και ο τρόπος μετάδοσης των μηνυμάτων του ευαγγελικού λόγου ή των εορτίων μηνυμάτων από τον μακαριστό Γέροντα Μελίτωνα για τον σύγχρονο άνθρωπο και τα διάφορα προβλήματα της κοινωνίας τεκμαίρεται αφενός από την συνέπεια στο θεολογικό βάθος, την συνθετικότητα και την επικαιρότητα του λόγου του, και αφετέρου απο την δημιουργική σύνθεση λόγων, εικόνων και συγχρόνων γεγονότων, την δωρικότητα στη διατύπωση , την μεσότητα των εκφράσεων και την αμεσότητα των ρητορικών σχημάτών του.

Η ζωή του μακαριστού Γέροντα Χαλκηδόνος Μελίτωνα ήταν συνυφασμένη κύρια με την Αγίαν του Χριστού Μεγάλη Εκκλησία.

Αγωνιζόταν για το Φανάρι, δίδασκε από το Φανάρι και εργαζόταν στο Φανάρι, γιατί το θεωρούσε «φορέα υψίστων αξιών», «φύλακα του θησαυρού της αμωμύτου ημών πίστεως και της ιεράς Παραδόσεως της Ανατολής».

Υπήρξε ανυποχώρητος υπερασπιστής των δικαίων του Οικουμενικού Θρόνου γνωρίζοντας, χωρίς να το ξεχνά ποτέ, ότι στο Φανάρι βιώνεται το πάθος του σταυρού και η ελπίδα της Ανάστασης ως ένα συνεχές παρόν και όχι ως μία απλή διάθεση, ως ένα βίωμα διαρκές και ως ένας ιδιαίτερος τρόπος ζωής και ύπαρξης.

Κήρυττε χαρακτηριστικά: «Εαν εις το Φανάριον υπάρχουν σταυροί και εαν υπάρχουν σκότη, αυτά είναι δι’ ημάς», δια τους φύλακας των νοητών Θερμοπυλών. «Δια Σας», δια τον Ορθόδοξον Λαόν, «υπάρχουν: Φως και Ανάστασις» (Χαλκηδόνια, σελ. 482).

Η παρούσα συλλογή «Μητροπολίτου Γέροντος Χαλκηδόνος Μελίτωνος Χατζῆ (+), Ανέσπερο φως εκ Φαναρίου» απότελεί ακόμη μια έκδοση ενός μόνο μέρους του μεγάλου ανέκδοτου, ομιλητικού, κηρυγματικού και επιστολογραφικού έργου του μακαρι-στού Γέροντα Χαλκηδόνος Μελίτωνα, το οποίον «συν Θεώ» ευελπιστεί ο Σεβασμιώτατος Μητροπολίτης Φιλαδελφείας ότι θα ολοκληρώσει την έκδοση στο σύνολό του.

Η εκδεδομένη συλλογή, κόπος και μόχθος του Μητροπολίτου Φιλαδελφείας Μελίτωνος, είναι ακόμη ένας τρόπος έκφρασης σεβασμού και ευγνωμοσύνης για όλα όσα του προσέφερε ο πνευματικός Πατέρας και Διδάσκαλός του αείμνηστος Γέροντας Χαλκηδόνος Μελίτων Χατζής.

Είναι ακόμη μια αντιπελάργηση του φιλοπάτορα υιού προς τον πατέρα, παραφράζοντας τον Μ. Βασίλειον. Μια αντιπελάργηση η οποία θα υπενθυμίζει διαχρονικά ότι «υπό του γήρως πτερορρυήσαντα εν κύκλῳ τους οικείοις πτεροίς διαθάλπει, και τας τροφάς αφθόνως παρασκευάζων, την δυνατήν και εν τη πτήσει παρέχει βοήθειαν», (Εις την Εξαήμερον Η΄, 5).

Η συλλογή αυτή είναι δυνατόν να αποτελέσει χρήσιμο βοήθημα στους δόκιμους του κηρυγματικού και εκκλησιαστικού λόγου αλλά και στους ευέλπιδες διακόνους του ιερού άμβωνα, ώστε να εμπλουτίσουν την έκφρασή τους και την επικαιρότητα των νοημάτων και της σκέψης τους.